Αλκοόλ και εφηβεία

Γράφει στο efiveia.gr η Διαιτολόγος – Διατροφολόγος Ελίνα Ασημακοπούλου

Αλήθεια, πόσοι από εμάς δεν πειραματιστήκαμε με το αλκοόλ όντας έφηβοι? Λίγο η περιέργεια, λίγο η «παρακοή» στις συμβουλές των γονιών, λίγο η αίσθηση αυτονομίας και ανεξαρτησίας που νομίζεις πως αποκτάς και η πρώτη δοκιμή, με μαυροδάφνη τότε, δεν αργεί να έρθει. Χαρακτηριστικό των εφήβων ο μεγάλος ενθουσιασμός και η δίψα να γνωρίζουν νέα πράγματα, να αποκτήσουν εμπειρίες και να αρχίσουν να εντάσσονται στον «κόσμο των μεγάλων». Φυσικά, μην ξεχνάμε πως ο έφηβος είναι ένας μικρός επαναστάτης που πολλές φορές κάνει την επανάστασή του μέσω της κατανάλωσης αλκοόλ.

Τουλάχιστον τρία ποτά καταναλώνει ένας στους τρεις εφήβους όταν βγαίνει έξω, σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε από το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας (ΕΠΙΨΥ) σε 4.141 μαθητές ηλικίας 11, 13 και 15 ετών το 2015. Για αυτό και το 20,6% των μαθητών που συμμετείχαν στην έρευνα έχει αντιμετωπίσει τουλάχιστον ένα περιστατικό μέθης στη ζωή του.

Βάσει νομοθεσίας από το 2008, τόσο στην Ελλάδα όσο και στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες, απαγορεύεται η πώληση αλκοόλ σε ανήλικα άτομα. Είναι λογικό να κατανοήσει κανείς πως η κατανάλωση αλκοόλ κατά τη διάρκεια της εφηβικής ηλικίας μπορεί να επιφέρει αρκετές αρνητικές επιπτώσεις  τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα. Και, φυσικά, όσο μεγαλύτερη και συχνότερη είναι η κατανάλωση αλκοολούχων ποτών από τους εφήβους, τόσο σοβαρότερες είναι οι επιπτώσεις.

Η χαμηλή απόδοση στις σχολικές και εξωσχολικές υποχρεώσεις και δραστηριότητες, η εκδήλωση βίαιης ή ακραίας συμπεριφοράς, η ανάμιξη σε κάποιο καυγά ή ακόμα και η εμπλοκή σε κάποιο ατύχημα είναι μερικές από τις πιο άμεσες συνέπειες της κατανάλωσης αλκοόλ.  Υπάρχουν, βέβαια, και αποτελέσματα τα οποία φαίνονται σε βάθος μεγαλύτερου χρονικού διαστήματος:

Αύξηση σωματικού βάρους: Το κάθε γραμμάριο αλκοόλ αποδίδει τις ίδιας ακριβώς θερμίδες με 1 γραμμάριο λίπους. Παράλληλα, η κατανάλωση αλκοόλ συνήθως προκαλεί αφυδάτωση ή/και υπογλυκαιμικές τάσεις που καταλήγουν σε υπερκατανάλωση τροφής και συγκεκριμένα σε επιλογές πρόχειρου και λιπαρού φαγητού. Έτσι, ο συνδυασμός αυξημένης κατανάλωσης φαγητών πλούσιων σε θερμίδες και αλκοόλ μπορεί να συμβάλλει στην αύξηση του σωματικού βάρους του εφήβου

Αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα:  Η αύξηση των επιπέδων χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων στο αίμα στην εφηβική ηλικία μπορεί να εμφανιστεί ως  απόρροια του  παραπάνω συνδυασμού κακής διατροφής και κατανάλωσης αλκοόλ.

Ηπατικά προβλήματα: Ο οργανισμός των παιδιών και των εφήβων είναι ιδιαίτερα ευαίσθητος.  Έτσι ακόμα και η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ κατά την εφηβεία ενδέχεται να  οδηγήσει στην εμφάνιση προβλημάτων στην ηπατική λειτουργία του εφήβου, αυξάνοντας και τις πιθανότητες για μακροχρόνια προβλήματα στη μετέπειτα ενήλικη ζωή του

Εθισμός: Πολλοί ερευνητές πιστεύουν πως οι έφηβοι είναι αρκετά ευάλωτοι στον εθισμό επειδή το κέντρο ευχαρίστησης του εγκεφάλου ωριμάζει πριν από τον προμετωπιαίο φλοιό που αποτελεί το τμήμα που είναι υπεύθυνο για τον έλεγχο των παρορμήσεων και τη λήψη εκτελεστικών αποφάσεων.

Ανάπτυξη του εγκεφάλου: Ακριβώς γιατί το τμήμα του εγκεφάλου που επηρεάζει τη λήψη εκτελεστικών αποφάσεων, τη λογική και τις γνωστικές λειτουργίες αναπτύσσεται πιο αργά, η κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη μνήμη, τη συγκέντρωση και την ικανότητα εκμάθησης.

Παρόλα αυτά, όπως αναφέρθηκε και νωρίτερα, η κατανάλωση αλκοόλ στην εφηβική ηλικία είναι αυξημένη. Σημαντικό ρόλο στην αποφυγή κατανάλωσης αλκοόλ από τον έφηβο ή έστω στην αποφυγή της αλόγιστης χρήση αυτού έχει φυσικά η οικογένεια αλλά και το άμεσο περιβάλλον του εφήβου. Η κατάλληλη γονική εποπτεία αλλά και η συνολική διαχείριση του θέματος μπορεί να έχει αποτρεπτική στην κατανάλωση κάποιου οινοπνευματώδους ποτού από τον έφηβο. Παράλληλα, είναι σχεδόν αυτονόητο πως οι γονείς οφείλουν να αποτελούν παράδειγμα προς μίμηση για τα παιδιά τους όσον αφορά την κατανάλωση αλκοολούχων.

Κατά καιρούς έχει μελετηθεί από επιστήμονες η συμβολή της διατροφής στην προσπάθεια απεξάρτησης από το αλκοόλ. Η αλήθεια είναι πως και στην περίπτωση αυτή το διατροφικό μοτίβο μπορεί να ενισχύσει σημαντικά την προσπάθεια του ατόμου να διακόψει την κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών. Αντίστοιχα, αν και συνήθως δεν πρόκειται για εξάρτηση, η διατροφή του εφήβου μπορεί να συμβάλλεις την περιορισμένη κατανάλωση αλκοόλ ή έστω στην αποφυγή της μέθης. Μία διατροφή πλούσια σε σύνθετους υδατάνθρακες και φυτικές ίνες μπορεί να περιορίσει την επιθυμία για κατανάλωση οινοπνευματωδών αφού ενισχύει την έκκριση ντοπαμίνης στον οργανισμό. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η επαρκής πρόσληψη νερού για την ενυδάτωση του οργανισμού.

Πιο συγκεκριμένα, αν ο έφηβος πρόκειται κατά την έξοδό του να καταναλώσει ένα ποτό θα πρέπει ιδανικά να είναι φαγωμένος, να έχει καταναλώσει λίγο νωρίτερα κάποιο κύριο γεύμα δηλ και όχι ένα απλό σνακ. Το γεύμα αυτό είναι καλό να περιλαμβάνει ποσότητα λιπαρών (π.χ. ελαιόλαδο, σολομό κλπ) αφού το λιπαρό περιβάλλον σε συνδυασμό με την πληρότητα του στομάχου καθυστερούν την απορρόφηση του αλκοόλ. Επίσης, όπως προαναφέρθηκε είναι καλό ο οργανισμός να είναι καλά ενυδατωμένος.