- Τι χρειάζεται να ξέρουμε για τις συζητήσεις μας με τους εφήβους; - 30 Οκτωβρίου 2024
- “Τα κλειδιά της Ευτυχίας”, Ένα ημερολόγιο προσωπικής ανάπτυξης και θετικής σκέψης, για γονείς και όχι μόνο! - 15 Οκτωβρίου 2024
- Τα παιδιά μας, η πιο στρεσαρισμένη γενιά όλων των εποχών! - 8 Οκτωβρίου 2024
Γράφει στο efiveia.gr η Κλινική Ψυχολόγος Νικολέττα Γεωργίου
Η σχολική βία αποτελεί ένα από τα πιο δυσάρεστα και σύνθετα θέματα της σύγχρονης κοινωνίας. Ένα θέμα τόσο σύνθετο και πολυπαραγοντικό, που κάθε φορά που γράφω ή διαβάζω κάτι γι’ αυτό, μου φαίνεται λες και ξύνουμε απλώς την επιφάνεια ενός τεράστιου βράχου!
Σε αυτό το άρθρο θα ασχοληθούμε με τα σημάδια που χρειάζεται, σαν γονείς να γνωρίζουμε, προκειμένου να αναγνωρίσουμε ή έστω να υποψιαστούμε -προκειμένου να διερευνήσουμε περαιτέρω- ότι το παιδί μας μπορεί να βιώνει μια τέτοια δυσάρεστη κατάσταση. Μέχρι να μπορέσουμε να κάνουμε κάτι καλύτερο, ας έχουμε τουλάχιστον τις κεραίες μας ψηλά για τέτοια περιστατικά πριν πάρουν μεγάλες διαστάσεις με καταστροφικά -πολλές φορές- αποτελέσματα.
Τα παιδιά μέχρι 12 ετών περίπου είναι πιθανότερο να μας μιλήσουν αν αντιμετωπίζουν ένα τέτοιο πρόβλημα από ότι τα μεγαλύτερα. Για παράδειγμα, μπορεί να μας πουν ότι κάποια άλλα παιδιά τα κοροϊδεύουν, τα πειράζουν, τα αγνοούν, τα σπρώχνουν κ.λπ. Χρειάζεται να δίνουμε σημασία και να διερευνούμε τέτοια “παράπονα” από μέρους των παιδιών. Οι συμβουλές του τύπου “μη δίνεις σημασία” ή “πες τους κι εσύ @*$@*&”, δε βοηθούν ιδιαίτερα και το μόνο που μπορεί να καταφέρουν είναι να αποθαρρύνουν το παιδί από το να απευθυνθεί σε εμάς ξανά με το ίδιο πρόβλημα, αφού υποθέτει πια ότι δεν καταλαβαίνουμε τη σοβαρότητα της κατάστασης που βιώνει. Ακόμα, όμως, κι αν το παιδί δεν τολμήσει να μας μιλήσει, μπορούμε να έχουμε υπόψιν μας τα ακόλουθα “σημάδια” για το συγκεκριμένο θέμα:
Σωματικά “σημάδια”:
- Αδικαιολόγητοι μώλωπες, γρατζουνιές ή άλλα χτυπήματα
- Σκισμένα ρούχα
- Αλλαγές στις συνήθειες φαγητού και ύπνου
- Παράπονα για κοιλόπονο ή πονοκεφάλους (προσπαθώντας να αποφύγει το σχολείο)
Σχολικά “σημάδια”:
- Απότομη αλλαγή στις σχολικές επιδόσεις
- Άρνηση να πάει σχολείο
- “Απώλεια” προσωπικών αντικειμένων
- Δυσκολία συγκέντρωσης (που δεν προϋπήρχε)
- Άρνηση συμμετοχής σε σχολικές δραστηριότητες (πάρτι, εκδρομές κ.λπ.)
Κοινωνικά “σημάδια”:
- Άρνηση συμμετοχής σε συγκεκριμένες κοινωνικές δραστηριότητες, όχι σε όλες
- Μοναχικότητα
- Εσωστρέφεια που δεν προϋπήρχε
Συναισθηματικά και συμπεριφοριστικά “σημάδια”:
- Ασυνήθιστα υψηλό στρες ή νευρικότητα
- Αισθήματα μελαγχολίας, εκνευρισμού, θυμού
- Τάσεις απομόνωσης και απόκρυψης πληροφοριών
Όλα τα παραπάνω “σημάδια” δε σημαίνουν απαραίτητα ότι ένα παιδί είναι θύμα σχολικής βίας. Οι απότομες αλλαγές, πάντως, στη συμπεριφορά των παιδιών (και των ενηλίκων!) πάντοτε αξίζουν διερεύνησης, αφού τις περισσότερες φορές συνδέονται με προκλήσεις και δυσκολίες που πιθανόν να αντιμετωπίζουν.
Σε ό,τι αφορά τα μεγαλύτερα παιδιά, τα πράγματα φαίνονται πιο δύσκολα. Οι μορφές βίας στις μεγαλύτερες ηλικίες είναι πιο συγκαλυμμένες, αφού οι θύτες πια αντιλαμβάνονται ξεκάθαρα τον κίνδυνο της κατάστασης και καταφεύγουν σε λιγότερο σωματικές μορφές βίας που είναι δυσκολότερο να αποκαλυφθούν αλλά και να αποδειχθούν. Ακόμα, όμως, και τα θύματα είναι πιο επιφυλακτικά στο να μοιραστούν αυτό που τους συμβαίνει, αφού το αίσθημα ντροπής ή φόβου υπερνικά την ανάγκη για υποστήριξη και βοήθεια. Πάντως, οι απότομες αλλαγές στις σχολικές επιδόσεις, στο συναίσθημα, στη συμπεριφορά και στις συνήθειες των παιδιών συνεχίζουν να αποτελούν “συναγερμούς” και μπορούν να μας βοηθήσουν να αντιληφθούμε ότι κάτι συμβαίνει.
Σαν επίλογο, θα ήθελα να υπογραμμίσω ότι αυτού του τύπου η ενημέρωση είναι χρήσιμη μόνο για να διαχειριστούμε ένα πρόβλημα που ήδη υπάρχει και συνεχώς μεγαλώνει. Θεωρώ ότι χρειάζεται, σαν υπεύθυνοι ενήλικες, να αναρωτηθούμε γιατί τα παιδιά μας, που γεννιούνται γεμάτα αγνότητα, αγάπη και φως, καταλήγουν να συμπεριφέρονται έτσι… Γιατί -λυπάμαι πολύ που το λέω- κάποιον ρόλο θα παίζουμε κι εμείς σ’ αυτό, αφού όλοι εμείς είμαστε ο κόσμος μέσα στο οποίο μεγαλώνουν! Ας το σκεφτούμε από αυτήν την οπτική γωνία και ας αντικαταστήσουμε την ερώτηση “πώς είναι έτσι τα παιδιά σήμερα” με μια άλλη: “γιατί γίνονται έτσι τα παιδιά σήμερα;”.