“Ο γιος μου πήρε χρήματα από το σπίτι κρυφά”

Ερώτημα αναγνώστριας

Καλημέρα σας. Ο 13χρονος γιος μου πήρε 150 ευρώ από το σημείο που κρατώ χρήματα για ώρα ανάγκης. Το διαπίστωσα τυχαία, όταν ένα πρωί πήρε μαζί του στο σχολείο ένα τσαντάκι κι ανοίγοντας το βρήκα τα λεφτά στο πορτοφόλι του κι ένα κοπίδι… Το μυαλό μου πήγε παντού, ότι κάποιος τον εκβιάζει, ότι έχει το κοπίδι γιατί φοβάται κλπ. Ωστόσο ο ίδιος είπε ότι απλώς ήθελε να έχει λεφτά στο πορτοφόλι του και θα τα επέστρεφε και για το κοπίδι ότι το ήθελε για μια εργασία. Δεν πειστήκαμε, αλλά δεν τον πιέσαμε περισσότερο. Του κόψαμε πρόσβαση σε ηλεκτρονικές συσκευές για έναν μήνα και θα είναι σε επιτήρηση γενικά. Μήπως έπρεπε να κάνουμε κάτι άλλο; Πώς θα είμαι σίγουρη ότι δεν θα επαναληφθεί; Με τον μπαμπά του είμαστε χωρισμένοι εδώ και 11 χρόνια και ζει στο εξωτερικό αυτή την περίοδο, ωστόσο είναι πολύ συμμετοχικός στην ανατροφή και έχουμε άλλον έναν γιο, 14 ετών.

Απαντά η Δρ. Αναπτυξιακής Ψυχολογίας-Ψυχοθεραπεύτρια Ευφροσύνη Αλεβίζου

Η λέξη που αντήχησε ως λέξη- κλειδί για μένα διαβάζοντας την αφήγησή σας, ήταν η λέξη «τυχαία». Η διάσταση του «τυχαίου» στη σχέση με τους εφήβους, αντικατοπτρίζει για μένα κενά στην οριοθέτηση και τα κενά στην οριοθέτηση αντικατοπτρίζουν δυσκολίες στη σχέση και την επικοινωνία μεταξύ εφήβου και γονέων.

Όπως πολύ σωστά λέτε, δεν μπορείτε να είστε σίγουρη ότι κάτι τέτοιο δεν θα ξανασυμβεί. Δεν μπορείτε να είστε σίγουρη, γιατί ο γιος σας δεν σας δίνει πρόσβαση στον ιδιαίτερο κόσμο του. Και όσο υπάρχει η διάσταση του τυχαίου στην απόπειρα από πλευράς σας να δείτε και να κατανοήσετε τον κόσμο του, τόσο θα υπάρχει και το στοιχείο του απρόβλεπτου για τις μελλοντικές του επιλογές. Σας υπενθυμίζω όμως ότι το απρόβλεπτο δημιουργεί ανασφάλεια όχι μόνο σε εσάς τους γονείς, αλλά και στον ίδιο τον έφηβο. Ο έφηβος χρειάζεται προβλεψιμότητα στον κόσμο του και αυτήν την προβλεψιμότητα θα του την παρέχετε μέσα από κατάλληλη οριοθέτηση.

Τι σημαίνει ότι «ήθελε να έχει λεφτά στο πορτοφόλι του»; Πώς ερμηνεύετε εσείς αυτήν την εξήγηση που σας δίνει; Σε μένα, αυτή η εξήγηση ηχεί ως υπεκφυγή. Δεν κατανοώ τι σημαίνει ότι ο έφηβος ήθελε να έχει χρήματα μαζί του. Αυτό που κατανοώ είναι ότι δεν δίνει μια επαρκή εξήγηση. Δεν σας δίνει μια εξήγηση που να σας εκθέτει με ανοιχτό τρόπο γιατί  χρειαζόταν τα χρήματα. Η υπεκφυγή τι σημαίνει; Για μένα σημαίνει ότι δεν υπάρχει περιθώριο για ανοιχτές εξηγήσεις στη μεταξύ σας σχέση.

Για κάποιον λόγο ο γιος σας θεωρεί ότι πρέπει να σας αποκρύψει και το γεγονός ότι πήρε χρήματα και το κίνητρό του. Σε αυτόν ακριβώς τον λόγο πιστεύω λοιπόν ότι θα πρέπει να εστιάσετε. Στο εμπόδιο δηλαδή που υπάρχει στη μεταξύ σας επικοινωνία.

Γιατί δεν σας μιλά ανοιχτά ο γιος σας; Τι έχει προηγηθεί στην μεταξύ σας επικοινωνία; Γιατί πιστεύετε ότι σας αποκρύπτει πληροφορίες για τη ζωή του; Αν πιστεύετε ότι ο γιος σας, σας λέει ψέματα, τότε οφείλετε να ανακαλύψετε γιατί η μεταξύ σας σχέση «χρειάζεται» το ψέμα ως στρατηγική επικοινωνίας. (Σας προτείνω να διαβάσετε σχετικά προηγούμενα άρθρα μου στο efiveia.gr: «Όταν ο έφηβος λέει ψέματα (Μέρος 1ο) – Ο ρόλος της οικογένειας στην πρόληψη» και «Όταν ο έφηβος λέει ψέματα (Μέρος 2ο) – Πώς θα στηρίξουμε τον έφηβο που καταφεύγει στο ψέμα»)

Χωρίς ανοιχτή επικοινωνία μεταξύ σας,  δεν θα μπορέσετε να εντοπίσετε τις δυσκολίες που είναι πιθανό να αντιμετωπίζει ο γιος σας αυτή την περίοδο. Η ανοιχτή επικοινωνία δεν επιβάλλεται φυσικά. Η ανοιχτή επικοινωνία μεταξύ γονέων και παιδιών προκύπτει μέσα από τη συνολικότερη δυναμική των σχέσεων στην οικογένεια. Γι’ αυτό και θα σας πρότεινα να επιδιώξετε – χωρίς πίεση – να συζητήσετε ανοιχτά με το παιδί σας, ώστε να μάθετε τι ακριβώς συμβαίνει και για ποιο λόγο ήθελε τα χρήματα. Οι επιπτώσεις που επιβάλλετε, είναι πιθανό να πέσουν στο κενό κατά τη γνώμη μου, αν δεν αποκαταστήσετε τη μεταξύ σας επικοινωνία.

Αν διαπιστώσετε ότι δυσκολεύεστε να δημιουργήσετε συνθήκες ανοιχτής επικοινωνίας,  αναζητήσετε εσείς οι γονείς τη βοήθεια του ειδικού. Ο ειδικός θα σας βοηθήσει να δημιουργήσετε ένα θετικό επικοινωνιακό κλίμα στην οικογένειά σας. Ένα κλίμα που θα επιτρέπει στο παιδί σας να σας μιλά ανοιχτά χωρίς να φοβάται την αντίδρασή σας, και που δεν θα αφήνει χώρο για ψέμα και υπεκφυγές. Χρησιμοποιήστε αυτό το περιστατικό ως ευκαιρία να δείτε σε βάθος τη μεταξύ σας σχέση. Χρησιμοποιήστε το ως ευκαιρία να γνωρίσετε τον κόσμο του παιδιού σας. Τέλος, χρησιμοποιήστε το ως ευκαιρία να εντοπίσετε στρατηγικές που είναι πιθανόν – χωρίς να το έχετε αντιληφθεί – να έχουν οδηγήσει σε απομάκρυνση του παιδιού σας και να τις αντικαταστήσετε με στρατηγικές συνεργασίας.

Πρέπει να μάθετε ποια προβλήματα αντιμετωπίζει ο γιος σας, προκειμένου να τον κατευθύνετε προς την επίλυσή τους. Για να τα μάθετε, θα πρέπει να αλλάξετε τους όρους της μεταξύ σας σχέσης. Στην συζήτηση, όπως και στην αναζήτηση ειδικού – εφόσον χρειαστεί –  σας προτείνω να συμπεριλάβετε φυσικά με ισότιμο τρόπο και τον πατέρα των παιδιών σας (μέσω διαδικτυακών συνεδριών).

Αν είχα στη διάθεσή μου περισσότερα στοιχεία που να μου δίνουν τη συνολικότερη εικόνα του παιδιού σας και των οικογενειακών σας σχέσεων, τότε θα ήμουν σε θέση να εκτιμήσω σε μεγαλύτερο βαθμό την κρισιμότητα και την πιθανή επικινδυνότητα της κατάστασης που περιγράφετε.

Έχετε λόγους να ανησυχείτε για το παιδί σας; Γνωρίζετε τις παρέες του; Γνωρίζετε τις επιρροές που δέχεται μέσα από τις παρέες  του; Πώς θα χαρακτηρίζατε την κοινωνική του προσαρμογή; Πώς θα περιγράφατε την συναισθηματική του ζωή; Είναι ένας έφηβος που αισθάνεται καλά για τον εαυτό του; Είναι ένας έφηβος θυμωμένος και αντιδραστικός; Έχει στο παρελθόν εμπλακεί σε συμπεριφορές υψηλού κινδύνου; Η απάντηση αυτών των ερωτημάτων θα σας οδηγήσει στην εκτίμηση της επικινδυνότητας αυτού του περιστατικού.

Είτε πρόκειται για μεμονωμένο περιστατικό που έχει ως βάση τον παρορμητισμό ή την μίμηση και την επίδειξη προς τους συνομηλίκους, είτε πρόκειται για περιστατικό που συσχετίζεται με καταστάσεις επικίνδυνες για το παιδί σας, θα σας πρότεινα να μην το αφήσετε σε καμία περίπτωση απαρατήρητο, αλλά να το αξιοποιήσετε ως γέφυρα επικοινωνίας και σύνδεσης.