Τα παιδιά μου ολοένα και απομακρύνονται…

Ερώτημα αναγνώστριας

Ενώ είχα με τα παιδιά μου πολύ καλή σχέση, ειδικά ο γιος μου και λιγότερο η κόρη μου γίνανε πιο απόμακροι απέναντί μου. Φοβάμαι μήπως ο πατέρας τους με κατηγορεί κου του κάνουν τα χατίρια μόνο και μόνο για να μην δημιουργούνται καυγάδες.

Τα παιδιά μου είναι 20 χρονών και 16 αντίστοιχα αγόρι κορίτσι. Είμαστε 13 χρόνια χωρισμένοι και ο πατέρας τους ενώ έφτιαξε την ζωή του, προσπαθεί να μου κάνει κακό μέσω των παιδιών. Εγώ είμαι συνέχεια κοντά τους και τα βλέπω που αναγκάζονται να κάνουν ό,τι τους λέει χωρίς αντίδραση…

---

Η απάντηση της Δρ. Αναπτυξιακής Ψυχολογίας-Ψυχοθεραπεύτριας Ευφροσύνης Αλεβίζου

Αντιλαμβάνομαι από τα λεγόμενά σας ότι σας προβληματίζει η σχέση με τα παιδιά σας και συγκεκριμένα σας ανησυχεί και σας πληγώνει η πρόσφατη απομάκρυνσή τους από εσάς. Επειδή όμως οι σχέσεις διαμορφώνονται και εξελίσσονται μέσα από μακροχρόνιες διεργασίες και δυναμικές, είναι αυτονόητο, ότι  θα χρειαζόμουν μια πολύ πιο λεπτομερή εικόνα του οικογενειακού σας ιστορικού για να μπορέσω να σας βοηθήσω με μια ολοκληρωμένη απάντηση.

Για παράδειγμα, δεν αναφέρεστε καθόλου στις συνθήκες του χωρισμού σας, ούτε και στο τι ακολούθησε το διαζύγιο.

Όπως περιγράφετε, χωρίσατε όταν τα παιδιά σας ήταν πολύ μικρά, 7 και 3 ετών.  Πώς ήταν το οικογενειακό κλίμα πριν το χωρισμό; Υπήρχαν συγκρούσεις και κλίμα  εχθρότητας; Πώς διαχειριστήκατε τον χωρισμό σας; Μέσω «πολιτισμένης»  συνεννόησης ή μέσω  αλληλοκατηγοριών, χαρακτηρισμών και ψυχολογικής βίας;

Πώς προετοιμάσατε τα παιδιά σας για τον χωρισμό; Τι εξηγήσεις τους  δώσατε; Πώς αντέδρασαν τα παιδιά τότε; Πώς αντέδρασαν αργότερα; Πώς προσαρμόστηκαν στις νέες καταστάσεις; Αποκαταστάθηκαν κάπως οι ισορροπίες στις οικογενειακές σχέσεις μετά το διαζύγιο; Συνέχισαν τα παιδιά να έχουν μια καλή σχέση και με τους δύο γονείς ή υπήρξε περίοδος απομάκρυνσης;

Πώς συνεργαστήκατε όλα αυτά τα χρόνια για την ανατροφή των παιδιών σας; Παραμερίζοντας τις διαφορές σας; Διαχωρίζοντας το ρόλο του συντρόφου από το ρόλο του γονέα; Ή, αντίθετα, χρησιμοποιώντας τα παιδιά σας στην αναμέτρηση δυνάμεων μεταξύ σας; Πώς τοποθετήθηκαν τα παιδιά σας απέναντι στη δική σας σχέση σε πιο μικρές ηλικίες και τι άλλαξε στην στάση τους μεγαλώνοντας;

Τι εννοείτε όταν λέτε ότι ο πατέρας τους «έφτιαξε τη ζωή του»; Είναι σημαντικό να γνωρίζω τα συναισθήματά σας απέναντι στην νέα κατάσταση που δημιούργησε ο πατέρας των παιδιών σας για τον εαυτό του και  τα συναισθήματά σας για τη νέα του σύντροφο/οικογένεια.  Με ποιον τρόπο έχετε μεταδώσει αυτά τα συναισθήματά σας στα παιδιά σας; Πώς πιστεύετε ότι η δική σας στάση απέναντι στις αποφάσεις και νέες δεσμεύσεις του πρώην συντρόφου σας έχει επηρεάσει τη σχέση σας με τα παιδιά σας και τις σχέσεις όλων των μελών της οικογένειάς σας μεταξύ τους; Είναι επίσης σημαντικό να γνωρίζω το είδος της σχέσης που έχουν αναπτύξει τα παιδιά σας με τη νέα σύντροφο του πατέρα τους. Είναι εξίσου σημαντικό φυσικά να γνωρίζω αν υπάρχουν παιδιά στη νέα σχέση του πατέρα και τι είδους σχέση υπάρχει μεταξύ τους και των παιδιών σας. Το πλέγμα των οικογενειακών σχέσεων είναι πάντοτε πολύπλοκο και γίνεται βέβαια ακόμα πιο πολύπλοκο όταν αλλάζουν οι σχέσεις και αναπτύσσονται νέες δυναμικές μεταξύ των μελών.

Σας προσκαλώ να σκεφτείτε και να απαντήσετε τα παραπάνω ερωτήματα. Οι  απαντήσεις που θα δώσετε θα σας οδηγήσουν στο  να κατανοήσετε και να ερμηνεύσετε τη συμπεριφορά των παιδιών σας ώστε να μπορέσετε να διαμορφώσετε εκ νέου τη σχέση σας μαζί τους. Πιστεύω ότι, στην παρούσα φάση, χρειάζεται να επικεντρωθείτε στη δική σας σχέση με τα παιδιά σας και όχι στη σχέση των παιδιών με τον πατέρα τους. Το θετικό είναι ότι τα παιδιά σας είναι αρκετά μεγάλα ώστε να μπορείτε να κάνετε μια ανοιχτή συζήτηση μαζί τους. Σας προτρέπω λοιπόν να ξεκινήσετε με μια διερευνητική προσέγγιση. Χωρίς να τα ανακρίνετε , εκθέστε την ανησυχία σας για την απομάκρυνσή τους και ζητήστε τους να σας πουν πώς αισθάνονται και τι τα οδηγεί στο να απομακρυνθούν από εσάς. Αν θέσετε τα σωστά ερωτήματα μέσα σε θετικό κλίμα, το πιθανότερο είναι πως θα μπορέσετε μαζί με τα παιδιά σας να αποκρυπτογραφήσετε τη συμπεριφορά τους και τα συναισθηματικά τους κίνητρα και να οδηγηθείτε προς την αποκατάσταση μιας υγιούς σχέσης μεταξύ σας.

Δεν είναι σαφές τι εννοείτε όταν λέτε ότι τα παιδιά σας είναι απόμακρα. Η απομάκρυνση στην οποία αναφέρεστε εκφράζει την ανάγκη τους για αυτονόμησή τους, ή εκλαμβάνετε σ’ αυτήν και στοιχεία απόρριψης προς εσάς; Εκθέστε στα παιδιά σας με ακρίβεια τα στοιχεία της συμπεριφοράς τους που σας κάνουν να αισθάνεστε ότι απομακρύνονται από εσάς.

Επίσης, δεν είναι σαφές τι εννοείτε όταν λέτε ότι «του κάνουν τα χατίρια / κάνουν ότι τους λέει». Σε τι είδους συμπεριφορές ωθεί κατά τη γνώμη σας ο πρώην σύντροφός σας τα παιδιά σας και με ποιον τρόπο; Αντιλαμβάνεστε κάποιο ψυχολογικό εκβιασμό από πλευράς του; Ή, έχετε ενδείξεις ότι ο πατέρας τους σας «υπονομεύει»; Πώς ακριβώς «προσπαθεί να σας κάνει κακό» ο πρώην σύζυγός σας; Προσπαθήστε να ανιχνεύσετε τη στάση των παιδιών σας απέναντι στις απαιτήσεις ή και τις προσδοκίες του πατέρα τους. Θυμηθείτε όμως ότι δεν ωφελεί να κατηγορείτε τον πρώην σύντροφό σας. Αντίθετα μάλιστα η επικριτική σας στάση απέναντι στον πατέρα τους και απέναντι στο είδος της σχέσης που έχουν μαζί του, το πιθανότερο είναι πως θα οδηγήσει τα παιδιά σας σε αμυντική στάση. Αν λοιπόν τα παιδιά σας υιοθετήσουν μια αμυντική στάση απέναντί σας, θα σας κρύβουν καταστάσεις ή και δυσκολίες που αντιμετωπίζουν ή θα τροποποιούν την πραγματικότητα από ενοχή και φόβο μην σας πληγώσουν ή σας θυμώσουν και έτσι δεν θα μπορέσετε να ανοιχτείτε στον ειλικρινή διάλογο που χρειάζεται ώστε να επαναπροσδιορίσετε τη μεταξύ σας σχέση.

Με λίγα λόγια, αυτό που σας προτείνω είναι η ανοιχτή συζήτηση με τα παιδιά σας σε συνθήκες που να μην αισθανθούν ότι επικρίνονται ή απειλούνται.  Επειδή όμως είστε ήδη αρκετά φορτισμένη συναισθηματικά,  το πιθανότερο είναι να χρειαστείτε την υποστήριξη του ειδικού ώστε να μην υπερισχύσει στην επικοινωνία με τα παιδιά σας το αίσθημα αδικίας που περιγράφετε  και ο θυμός που πιθανόν αισθάνεστε απέναντι στον πρώην σύντροφό σας.  Ο ειδικός θα σας καθοδηγήσει με στόχο την διαμόρφωση του κατάλληλου κλίματος για την επικοινωνία και συζήτηση με τα παιδιά σας. Θα σας πρότεινα να επισκεφθείτε πρώτα η ίδια τον ειδικό γιατί, πριν επιχειρήσετε την προσέγγιση των παιδιών σας, είναι απαραίτητη η σε βάθος διερεύνηση των συναισθημάτων, των πεποιθήσεων και των προσδοκιών σας για τον πρώην σύζυγο, την πορεία και την διάλυση του γάμου σας και την διαμόρφωση των νέων καταστάσεων που αφορούν την οικογένειά σας. Σε δεύτερη φάση, ο ειδικός θα σας βοηθήσει σαν οικογένεια να επαναδιαπραγματευθείτε τις καταστάσεις από το παρελθόν και το παρόν που σας θυμώνουν και σας πληγώνουν ώστε να δημιουργήσετε μια υγιή σχέση μεταξύ σας.