Τα έφηβα παιδιά μου τσακώνονται συνέχεια…

Ερώτημα αναγνώστριας:

Καλημέρα. Δεν ξέρω από πού να ξεκινήσω και δεν ξέρω πώς θα μπορούσατε να με βοηθήσετε… Έχω μια κόρη 13,5 χρονών και ένα αγόρι 12,5 χρονών. Η σχέση μεταξύ τους είναι στην χειρότερη φάση αλλά μεταξύ όλων αυτών και ξεσπάσματα θυμού και κακίας απέναντι σε μας τους γονείς από την κόρη ειδικά. Παρόλο που μιλάμε συνέχεια στα παιδιά μας και είμαστε συνέχεια σε επαφή μαζί τους αλλά η αλλαγή της συμπεριφοράς της μας έχει φτάσει σε σημείο που νιώθω ότι μάλλον έχουμε χάσει το παιχνίδι σαν γονείς.

---

Η απάντηση της Δρ. Αναπτυξιακής Ψυχολογίας-Ψυχοθεραπεύτριας Ευφροσύνης Αλεβίζου.

Αγαπητή αναγνώστρια,

Όπως αντιλαμβάνεστε, είναι αδύνατο να σας απαντήσω συγκεκριμένα χωρίς να έχω λεπτομερείς πληροφορίες για το οικογενειακό σας ιστορικό, το αναπτυξιακό ιστορικό των παιδιών σας και για  το πώς διαμορφώνονται σήμερα  οι οικογενειακές σας σχέσεις και το συναισθηματικό κλίμα στην οικογένειά σας.

Παρά όμως  το γεγονός ότι οι πληροφορίες που παρέχετε είναι πολύ περιορισμένες και γενικές, θα προσπαθήσω να σας κατευθύνω σχετικά με το πρόβλημα που διατυπώνετε.

Συγκεκριμένα, αυτό στο οποίο μπορώ να σας βοηθήσω είναι η διατύπωση των κατάλληλων ερωτημάτων τα οποία θα σας οδηγήσουν προς την σωστή κατεύθυνση όσο αφορά την αναζήτηση βοήθειας γα τα ζητήματα που σας απασχολούν.

Γενικά μιλώντας, αυτός θα λέγαμε ότι είναι ο ρόλος του ψυχολόγου: Να καθοδηγεί  στην διατύπωση ερωτημάτων με στόχο την εις βάθος διερεύνηση των ζητημάτων που προβληματίζουν και δημιουργούν συναισθηματική φόρτιση.

Ας ξεκινήσουμε από τη σχέση μεταξύ των παιδιών σας: Δεν είναι ξεκάθαρο τι εννοείτε όταν λέτε ότι η σχέση μεταξύ των αδελφών είναι στη χειρότερη δυνατή φάση. Πώς ήταν η σχέση τους σε μικρότερες ηλικίες; Υπήρξαν περίοδοι που τα παιδιά σας είχαν μια αρμονική σχέση; Αν ναι, τι μεσολάβησε και η σχέση τους άλλαξε; Πώς συνέβη αυτή η αλλαγή και πώς και πότε κλιμακώθηκε ώστε να φτάσει σε μια κατάσταση που σήμερα περιγράφετε ως ακραία; Τι είδους ζητήματα φέρνουν τα παιδιά σας σε σύγκρουση μεταξύ τους; Μήπως εσείς οι γονείς άθελά σας καλλιεργείτε ένα κλίμα ανταγωνισμού μεταξύ των παιδιών σας;

Ας συνεχίσουμε με τη σχέση τη δική σας με τα παιδιά σας: Πώς ήταν η σχέση σας με τα παιδιά σας σε μικρότερες ηλικίες;

Περιγράφετε αντιδραστικότητα και εχθρικότητα στην παρούσα φάση, κυρίως από την πλευρά της κόρης σας την οποία όμως δεν μπορείτε να ερμηνεύσετε. Συχνά κατά τη μετάβαση στην εφηβεία τα παιδιά επιδεικνύουν μια επαναστατικότητα που σχετίζεται με την ανάγκη τους για διαφοροποίηση, αυτονόμηση από το οικογενειακό σύστημα και διαμόρφωση της προσωπικής τους ταυτότητας. Επίσης, οι μεταπτώσεις στη διάθεση δεν είναι ασυνήθιστες κατά τη διάρκεια της εφηβείας. Πόσο όμως ακραία είναι η συμπεριφορά της κόρης σας; Μήπως αντιδρά σε κανόνες και απαιτήσεις που ταιριάζουν σε μικρότερες ηλικίες; Ως γονείς βρίσκεστε σε συμφωνία όσο αφορά τους κανόνες, τις αξίες  και τα όρια μέσα στα οποία λειτουργεί η οικογένεια σας; Σκεφτείτε τι είναι πιθανό να εκφράζει το παιδί σας μέσα από αυτού του είδους τη συμπεριφορά.

Μήπως προσπαθώντας να ελέγξετε τη συμπεριφορά της κόρης σας συμπεριφέρεστε με τρόπους που προκαλούν αντιδραστικές συμπεριφορές από πλευράς της;

Έχει συμβεί κάποιο γεγονός μέσα στην οικογένεια που να πυροδότησε  αυτή την αντιδραστικότητα; Για να απαντήσετε αυτό το ερώτημα,  θα πρέπει φυσικά να διερευνήσετε  την μεταξύ σας σχέση ως γονείς και σύντροφοι. Ακόμα, μήπως έχει συμβεί ή εξακολουθεί να συμβαίνει κάτι στο περιβάλλον εκτός οικογένειας; Είναι πιθανό για παράδειγμα να υπάρχουν δυσκολίες στις σχέσεις της κόρης σας με τους συνομηλίκους, φιλικές ή ερωτικές.  Επίσης, είναι σημαντικό να δείτε συνολικά τη ζωή της κόρης σας ώστε να κρίνετε αν οι συμπεριφορές που σας προβληματίζουν αποτελούν ένα μοτίβο που αφορά και άλλες εκφάνσεις της ζωής της εκτός σπιτιού, ή αν αποτελούν αντίδραση σε οικογενειακές καταστάσεις. Τι άλλο συμβαίνει αυτή τη στιγμή στη ζωή της που σας προβληματίζει; Για παράδειγμα, έχετε παρατηρήσει αλλαγές στη σχολική της επίδοση, στις παρέες της, στις εξόδους της, στον ύπνο ή στο φαγητό;

Θα σας πρότεινα να επισκεφθείτε άμεσα έναν ειδικό -αρχικά οι γονείς -για να εκθέσετε με λεπτομέρειες την κατάσταση και τα ζητήματα που σας προβληματίζουν. Χρειάζεται να διερευνήσετε –με τη βοήθεια του ψυχολόγου- τις οικογενειακές σχέσεις για να εντοπίσετε τους παράγοντες που συμβάλλουν στην εμφάνιση και διατήρηση του αρνητικού κλίματος που περιγράφετε. Ο ειδικός θα σας κάνει προτάσεις για απαραίτητες αλλαγές σε μοτίβα συμπεριφορών που δημιουργούν  δυσκολίες στις οικογενειακές σχέσεις. Η οικογενειακή θεραπεία θα συμβάλλει στην τροποποίηση των σχέσεων ώστε να γίνουν πιο λειτουργικές για όλα τα μέλη της οικογένειας και  να αποκατασταθεί ένα θετικό συναισθηματικό κλίμα. Ο ειδικός επίσης θα σας κατευθύνει προς την παροχή ψυχοσυναισθηματικής υποστήριξης προς τα παιδιά σας σε ατομική βάση. Στα παιδιά θα πρέπει να δοθεί η ευκαιρία να μιλήσουν σε ένα εξειδικευμένο άτομο εκτός της οικογένειας για τα ζητήματα που τα απασχολούν, να εκφράσουν τα συναισθήματά τους, και να υποστηριχθούν με στόχο τη λειτουργική έκφραση απόψεων και συναισθημάτων και τη δημιουργία υγιών σχέσεων εντός και εκτός οικογένειας.

Με άλλα λόγια, αν δεν αφήσετε τις δυσκολίες των σχέσεων να διαιωνίζονται, τότε σίγουρα δεν θα «χάσετε το παιχνίδι ως γονείς». Θυμηθείτε ότι τα προβλήματα αποτελούν ταυτόχρονα και ευκαιρίες για επαναδιαπραγμάτευση των σχέσεων.