Κατανάλωση καφεΐνης. Επιτρέπεται στους εφήβους και αν ναι σε ποιον βαθμό;

Γράφει στο efiveia.gr η Διαιτολόγος – Διατροφολόγος Ελίνα Ασημακοπούλου

Κάποιες φορές ως ένδειξη «ενηλικίωσης» και άλλες ως συντροφιά και βοήθημα στις πολλές ώρες μελέτης, η κατανάλωση καφεΐνης από εφήβους είναι αρκετά συνηθισμένη τα τελευταία χρόνια. Το ερώτημα είναι όμως κατά πόσο επιτρέπεται και σε ποιο βαθμό για να θεωρείται ασφαλής;

Τι είναι η καφεΐνη;

Πρόκειται για ένα συστατικό το οποίο συναντάται φυσικά στα φύλλα και τους σπόρους πολλών φυτών και δέντρων. Υπάρχει φυσικά στον καφέ, τη σοκολάτα, το τσάι ενώ προστίθεται σε ενεργειακά ποτά, κάποια αναψυκτικά και φάρμακα.  Η κατανάλωση της προκαλεί διέγερση του κεντρικού νευρικού συστήματος και συμβάλλει στην τόνωση και την εγρήγορση του οργανισμού. Η κατανάλωση της είναι ιδιαίτερα δημοφιλής και διαδεδομένη αφού συμβάλλει στην αύξηση της εγρήγορσης, τη ρύθμιση της λειτουργίας του εντέρου και την ενίσχυση του μεταβολισμού. Συχνά  όμως σχετίζεται και με πλήθος ανεπιθύμητων ενεργειών  όπως ταχυκαρδία, νευρικότητα, αϋπνία, δυσπεψία, καούρα κ.α. Η συχνότητα εμφάνισης τους και η ένταση τους εξαρτάται από την ποσότητα καφεΐνης που προσλαμβάνει κανείς, από το βαθμό ευαισθησίας του σε αυτή αλλά και από παράγοντες όπως η ηλικία, το φύλο, το βάρος, κλπ. Προτεινόμενο συνιστώμενο όριο ημερήσιας κατανάλωσης για υγιείς ενήλικες είναι τα 400mg, ιδανικά σε 4-5 μερίδες καφεΐνης μέσα στην ημέρα. 

Ποιες είναι οι ποσότητες καφεΐνης;

Καλή η θεωρία αλλά είναι σημαντικό να δει κανείς και πρακτικά ποιες είναι οι ποσότητες καφεΐνης που ενδεχομένως προσλαμβάνει καθημερινά. Ανάμεσα λοιπόν σε συνηθισμένα ροφήματα/σνακς  ισχύουν τα εξής: 

1 φλιτζάνι (220ml)  καφές decaf περίπου 3mg καφεΐνης 

1 φλιτζάνι (220ml) ρόφημα σοκολάτας περίπου 15mg καφεΐνης 

1 φλιτζάνι (220ml)  πράσινο τσάι περίπου 20mg καφεΐνης 

1 μονή δόση (30ml) εσπρέσο περίπου 27mg καφεΐνης 

1 κουτάκι (330ml) αναψυκτικό κόλα περίπου 34mg καφεΐνης 

1 φλιτζανάκι ελληνικός καφές  περίπου 40mg καφεΐνης 

1 φλιτζάνι  (220ml) μαύρο τσάι  περίπου 45mg καφεΐνης 

1 φλιτζάνι (220ml) στιγμιαίος καφές περίπου 62mg καφεΐνης 

1 κουτάκι (250ml) ενεργειακό ποτό περίπου 80mg καφεΐνης 

1 φλιτζάνι (220ml) καφές φίλτρου περίπου 96mg καφεΐνης 

50γρ σοκολάτα γάλακτος περίπου 11mg καφεΐνης 

50γρ μαύρης σοκολάτας περίπου 32mg καφεΐνης 

Τι ισχύει όμως για τους εφήβους;

Η αλήθεια είναι πως η πρόσληψη καφεΐνης στις εφηβικές ηλικίες δεν θεωρείται απαγορευμένη. Άλλωστε τα παιδιά συνήθως εκτίθενται στην καφεΐνη από μικρή ηλικία μέσω της κατανάλωσης σοκολάτας, τσαγιού και αναψυκτικών τύπου κόλα.  Και εδώ όμως έχει μεγάλη σημασία η ποσότητα της προσλαμβανόμενης καφεΐνης. Το προτεινόμενο ασφαλές συνιστώμενο όριο ημερήσιας κατανάλωσης καφεΐνης για εφήβους είναι τα 2.5mg ανά κιλό σωματικό βάρους (για παράδειγμα, σε ένα παιδί 50 κιλών αντιστοιχούν μέχρι 125mg καφεΐνης την ημέρα). Ωστόσο, τελευταία έχουν δημιουργηθεί ανησυχίες αναφορικά με την πρόσληψη καφεΐνης από εφήβους, αφού παρουσιάζει ανοδικές τάσεις που σε πολλές περιπτώσεις ξεπερνούν τα επιθυμητά όρια. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με μελέτες έχει παρατηρηθεί  πως οι έφηβοι έχουν αυξήσει την πρόσληψη καφεΐνης μέσω της κατανάλωσης καφέ και ενεργειακών ποτών. Η υπερβολική πρόσληψη καφεΐνης από παιδιά στην εφηβεία έχει συσχετιστεί με επιζήμιες  επιδράσεις στην υγεία όπως ευερεθιστότητα, διάρροια, ναυτία, αφυδάτωση, καρδιαγγειακά συμπτώματα, διαταραχές του ύπνου, οστεοπόρωση και γαστρικά έλκη.  

Προφανώς και η απαγόρευση κατανάλωσης καφεΐνης δεν αποτελεί λύση. Είναι, λοιπόν , απαραίτητο να γίνει κατανοητό από τον έφηβο πως χρειάζεται να επιδείξει τη δέουσα προσοχή. Πρώτο βήμα για ατό είναι η σωστή ενημέρωση για τα οφέλη που παρέχει η καφεΐνη αλλά και για τους κινδύνους που εγκυμονεί. Η αναγνώριση των συμπτωμάτων είναι εξίσου σημαντική, αφού δεν πρέπει να ξεχνάμε πως κάθε οργανισμός είναι μοναδικός και ενδέχεται να παρουσιάζει διαφορετικά επίπεδα ευαισθησίας στην ίδια ποσότητα καφεΐνης. Η αναγκαιότητα του μέτρου στην πρόσληψη καφεΐνης και η αποφυγή των υπερβολών πρέπει, επίσης, να γίνει αντιληπτή.