“Η κόρη μου βλέπει στον ύπνο της ότι την παρενοχλούν. Είναι αυτό ψυχολογικό σύμπτωμα;”

Ερώτημα αναγνώστριας

Η κόρη μου είναι 11ετών. Έχει δει στο όνειρό της δύο φορές ότι ένας παππούς άγνωστος σε αυτήν την παρενοχλεί σεξουαλικά. Ανήκει σε κάποιο σύμπτωμα ψυχολογικό ώστε να χρειάζεται βοήθεια από ειδικό ή μπορεί να είναι επηρεασμένη από κάτι; 

Απαντά η Δρ. Αναπτυξιακής Ψυχολογίας-Ψυχοθεραπεύτρια Ευφροσύνη Αλεβίζου   

Συμμερίζομαι φυσικά την αγωνία σας για το παιδί σας, αλλά ταυτόχρονα η  πληροφορία που δίνετε είναι τόσο αποσπασματική, ώστε να επιτρέπει από πλευράς μου μόνο μια απάντηση τύπου «Πυθίας»: Αυτό που μπορώ με άλλα λόγια να σας απαντήσω είναι ότι το όνειρο της κόρης σας και είναι και δεν είναι πιθανό να υποκρύπτει κάποια σοβαρή συναισθηματική δυσκολία ή τραυματική εμπειρία για την οποία θα πρέπει να αναζητήσετε βοήθεια. 

Το όνειρο που σας αναφέρει η κόρη σας μπορεί να είναι ένα μεμονωμένο γεγονός, ή αντίθετα μπορεί και να έχει κάποια ιδιαίτερη σημασία που δεν πρέπει να παραβλέψετε. Αυτό θα το κρίνετε μετά από συζήτηση με την κόρη σας και μέσα φυσικά από την συνεκτίμηση της γενικότερης συναισθηματικής της κατάστασης. Είναι η κόρη σας μέσα στο πρόσφατο χρονικό διάστημα ιδιαίτερα αγχώδης, νευρική, αποσυρμένη; Υπάρχει κάποια έκφραση και συμπεριφορά της που σας προβληματίζει και σας ανησυχεί; Ακολουθήστε τις ενδείξεις από τη συμπεριφορά και τη συναισθηματική κατάσταση της κόρης σας σε συνδυασμό με τη διαίσθησή σας για να κρίνετε μήπως το παιδί σας αντιμετωπίζει κάποιου είδους συναισθηματική δυσκολία για την οποία χρειάζεται βοήθεια.  

Σας προτείνω να κάνετε μια συζήτηση ανοιχτή και φιλική με την κόρη σας για να αντλήσετε τις πληροφορίες που θα σας βοηθήσουν να εκτιμήσετε τη σοβαρότητα του ζητήματος. Χρειάζεται με άλλα λόγια να συγκεντρώσετε τις ενδείξεις που θα σας οδηγήσουν στο να ανακαλύψετε το νόημα του ονείρου, να κάνετε δηλαδή τη δουλειά του ντετέκτιβ, αλλά όχι του ανακριτή. Συγκεντρώστε μαζί με το παιδί σας όλες τις κρίσιμες πληροφορίες που σχετίζονται με το όνειρο ώστε να εκτιμήσετε το νόημά του για τη ζωή της κόρης σας. Ρωτήστε την τι σημαίνει για την ίδια και πώς αισθάνεται γι αυτό. Βοηθήστε την να εντάξει το όνειρο μέσα στο πλαίσιο της γνώσης και των αισθημάτων της για τη σεξουαλικότητα και την έκφρασή της. Ζητήστε της να μοιραστεί μαζί σας τις λεπτομέρειες του ονείρου. Σας είναι ξεκάθαρο τι εννοεί όταν λέει ότι κάποιος στο όνειρο την «παρενοχλεί»; Ζητήστε της ακόμα να σας περιγράψει τη συναισθηματική φόρτιση του ίδιου του ονείρου, αλλά και τη συναισθηματική φόρτιση που φέρνει μέσα στην καθημερινότητα της κόρης σας. Διερευνήστε μαζί της το είδος και την ένταση των συναισθημάτων που σχετίζονται με το όνειρό της και την σημασία των συναισθημάτων αυτών για την καθημερινότητά της. Διερευνήστε ακόμα το είδος, το περιεχόμενο και την  ένταση των σκέψεων και των ιδεών της που σχετίζονται με το όνειρο και την βαρύτητα αυτών των ιδεών για την καθημερινότητα και τις επιλογές της.  

Υπάρχει περίπτωση το όνειρο αυτό να είναι ένας έμμεσος τρόπος με τον οποίο η κόρη σας προσπαθεί να σας αποκαλύψει κάτι που την απασχολεί ή κάτι που της έχει συμβεί. Αν υπήρξε επεισόδιο παρενόχλησης και η κόρη σας αισθάνεται ότι δεν μπορεί να σας το αποκαλύψει, τότε ένας τρόπος να σας μιλήσει έμμεσα γι αυτό είναι μέσα από το όνειρό της. Χρειάζεται λοιπόν προσεκτική διερεύνηση από πλευράς σας για τυχόν ενδείξεις που να παραπέμπουν σε κάποια τραυματική εμπειρία αυτού του είδους. Το μήνυμα της παρενόχλησης τα παιδιά συνήθως το στέλνουν μέσα από αλλαγές στην προσωπικότητα και τις συνήθειές τους. Έτσι, αν παρατηρείτε ότι η κόρη σας είναι το τελευταίο διάστημα ευέξαπτη και νευρική ή θλιμμένη και ανήσυχη, ότι σας αποφεύγει, ότι εμφανίζει δυσκολίες στον ύπνο και το φαγητό, ότι παραμελεί την προσωπική της φροντίδα, χρειάζεται να ανακαλύψετε άμεσα τι κρύβεται κάτω από αυτές τις αλλαγές. Διαβεβαιώστε το παιδί σας ότι, όπως και για κάθε άλλο ζήτημα, μπορεί να μοιραστεί μαζί σας οτιδήποτε την απασχολεί. Διαβεβαιώστε την ότι δεν θα την κατακρίνετε, δεν θα την κατηγορήσετε και δεν θα την πιέσετε. Εξασφαλίστε δηλαδή ανοιχτή δίοδο επικοινωνίας γιατί, αν συμβαίνει κάτι που θέτει σε κίνδυνο την σωματική και ψυχική υγεία του παιδιού σας, είναι αυτονόητο ότι πρέπει να το γνωρίζετε για να μπορέσετε να παρέμβετε το συντομότερο δυνατό.  

Σας παραπέμπω στο σχετικό μου άρθρο στο efiveia.gr προκειμένου να αντλήσετε ακριβείς και χρήσιμες πληροφορίες για τις ενδείξεις της σεξουαλικής παρενόχλησης και πρακτικές συμβουλές για την αντιμετώπισή της.: Σεξουαλική παρενόχληση έφηβου κοριτσιού: Ενδείξεις και αντιμετώπιση. 

Υπάρχει ακόμα περίπτωση το όνειρο να εκφράζει την αντίδραση της κόρης σας σε πληροφορίες που δέχθηκε για το σεξ και τη σεξουαλικότητα. Η κόρη σας βρίσκεται σε μια ηλικία μετάβασης και δεν είναι ασυνήθιστο για τα παιδιά στην φάση της προεφηβείας να αισθάνονται σύγχυση και αμφιθυμικότητα για τις σωματικές αλλαγές και την αναδυόμενη σεξουαλικότητά τους. Γι’ αυτό και χρειάζεται να έχουν πρόσβαση στον γονέα ή και στον ειδικό για την υποστήριξη που θα τα οδηγήσει στην θετική εικόνα για το σώμα και τις αλλαγές του και στην υγιή ενσωμάτωση της σεξουαλικότητας ως διάσταση της ταυτότητάς τους. Είναι σημαντικό να γνωρίζετε από πού προέρχονται οι πληροφορίες της, ώστε να είστε σίγουρη ότι η πληροφόρησή της είναι σωστή και ακριβής και ώστε ακόμα να διορθώσετε τυχόν ανακρίβειες που μπορεί να προέρχονται από τον κύκλο των συνομηλίκων της.  

Έχετε συζητήσει το ζήτημα της σεξουαλικής παρενόχλησης στην οικογένεια; Πώς κρίνετε εσείς ως ενήλικας τον τόνο και το περιεχόμενο της συζήτησης ή των συζητήσεών σας, τόσο για την έκφραση της σεξουαλικότητας, όσο και για την παρενόχληση; Πρέπει να ανακαλύψετε τα συναισθήματα της κόρης σας για τις μεταξύ σας συζητήσεις, να δείτε δηλαδή αν ο τρόπος με τον οποίο συζητιούνται αυτά τα ζητήματα μπορεί να της προξενεί αυξημένο άγχος και φόβο για ενδεχόμενη παρενόχληση. Αν το άγχος της είναι αυξημένο, παρακινήστε την να το μοιραστεί μαζί σας για να διαχωρίσετε μεταξύ ρεαλιστικών και μη ρεαλιστικών πλευρών των φόβων της και των παραμέτρων που της προξενούν αυξημένο άγχος. Αν βλέπετε ότι δεν μπορείτε  να την βοηθήσετε, τότε απευθυνθείτε στον ψυχολόγο που θα σας δώσει κατευθύνσεις για την προσέγγιση του παιδιού σας και ενημέρωση για ζητήματα που αφορούν τις αναπτυξιακές αλλαγές και την έκφραση της σεξουαλικότητας, καθώς και για ενδεχόμενες ψυχοσυναισθηματικές δυσκολίες ή δυσλειτουργίες, τα συμπτώματα και την αντιμετώπισή τους .  

Πιστεύω ότι αφού διερευνήσετε όλες τις παραμέτρους που σας προτείνω, θα είστε σε θέση να κρίνετε και να αποφασίσετε αν χρειάζεται ή όχι να απευθυνθείτε στον ειδικό της ψυχικής υγείας.