Η κόρη μου μού εκμυστηρεύτηκε ότι μέσω του κινητού της τηλεφώνου εκτέθηκε σε πληροφόρηση σεξουαλικού περιεχομένου

Ερώτημα αναγνώστριας

Η κόρη μου το τελευταίο διάστημα μου εκμυστηρεύτηκε ότι μέσω του κινητού της τηλεφώνου εκτέθηκε σε πληροφόρηση σεξουαλικού περιεχομένου από το instagram. Δυστυχώς κάναμε και εμείς το λάθος ως γονείς, να της επιτρέψουμε να έχει κινητό σε αυτή την “ευαίσθητη” ηλικία. Βέβαια της είχαμε πει ότι θα το χρησιμοποιεί περισσότερο σαν εργαλείο και για κάποια παιχνίδια που θα μπορεί να κατεβάσει. Φυσικά όπως ήταν αναμενόμενο χάσαμε το μέτρο και  φταίμε εμείς οι γονείς για αυτό…. που δεν ελέγξαμε τι ακριβώς μπορεί να δει  ένα παιδί στο instagram. Το καλό είναι ότι το παιδί με εμπιστεύεται και μου λέει ό,τι την απασχολεί! Έτσι λοιπόν τελευταία έχει έντονη ψυχολογική δυσφορία και αισθάνεται ένοχη εκείνη για αυτά που… διάβασε κυρίως “εκεί”. Μου είπε ότι δεν είδε κάποια ακατάλληλη εικόνα. Με αποτέλεσμα τις τελευταίες μέρες, να μου λέει ότι σκέφτεται συνέχεια εικόνες σεξουαλικού περιεχομένου με οικεία της πρόσωπα ορμώμενη από τις χυδαίο περιεχόμενο που ήρθε σε επαφή,  π.χ με τον μπαμπά της. Κλαίει και μου επαναλαμβάνει πόσο μετάνιωσε που κατέβασε το instagram. Φυσικά όλο αυτό το καιρό που έχει μπει στην προεφηβεία, είμαι κοντά της και της εξηγώ τις αλλαγές που γίνονται στο σώμα της και ότι δεν χρειάζεται να αισθάνεται άσχημα που έχει απορίες για το σεξ και επίσης ότι μπορεί να με ρωτάει τα πάντα… όπως  και το κάνει! Όμως νιώθω ότι είναι πολύ αγχωμένη παρόλο που είμαι τόσο κοντά της και συγκεκριμένα εχθές μου είπε ότι δεν αντέχει άλλο αυτές τις “πονηρές” σκέψεις και γιατί να συμβαίνει σε εκείνη αυτό και αναρωτιέται γιατί να είναι τόσο ευαίσθητη!!!!

Γενικά να σας αναφέρω ότι είμαστε μια πολύ υγιής οικογένεια με ισχυρούς δεσμούς με τα παιδιά μας. Πιο πολύ βέβαια είμαι εγώ κοντά στα παιδιά γιατί τα βλέπω πιο πολλές ώρες από τον μπαμπά τους. Επίσης έχω εξηγήσει στο σύζυγο τι συμβαίνει με την κόρη μας και ότι θα πρέπει και εκείνος να προσέχει λίγο πως της φέρεται…..γιατί είναι πολύ εκδηλωτικός μαζί της και δεν μπορεί να συνειδητοποιήσει πιστεύω, ότι μεγαλώνει και ίσως να μην αισθάνεται πια τόσο άνετα με τις πολλές “αγκαλίτσες” και “φιλάκια” ειδικά τώρα που έχει συμβεί αυτό το γεγονός. Επίσης να σας πω ότι εδώ και καιρό θέλει να αποκτήσει ένα κατοικίδιο, κάτι που εγώ η αλήθεια είναι ότι προσπαθούσα να αποφύγω. Όμως εχθές μετά από αυτή την κρίση άγχους που είχε με κλάματα, λύπη και απογοήτευση για το τί της συμβαίνει σε σημείο να μου πει ότι σκέφτεται…. “πέσε από το μπαλκόνι” τρόμαξα αλλά κράτησα την ψυχραιμία μου και της της είπα ότι σήμερα κιόλας θα πάμε να πάρει το κουνελάκι που τόσο επιθυμεί. Αμέσως άλλαξε η διάθεσή της. Γενικά να γνωρίζετε ότι πιστεύω πως είναι επηρεασμένη και από έναν φίλο της (συμμαθητή της) που στο viber της έλεγε ότι δεν περνάει καλά και σκέφτεται να αυτοκτονήσει και της έστειλε φωτο δικές του με μαχαίρι. Έπεσα από τα σύννεφα όταν μου το είπε  αυτό ΜΟΛΙΣ χθες!!!  το κράταγε μέσα της από το καλοκαίρι. Δεν ξέρω τι να πω, μήπως όλα αυτά είναι φαινόμενα της “τρελής” εποχής που ζούμε και που τα παιδιά βομβαρδίζονται από παντού  για τα πάντα?? η μήπως είναι απλά …ΕΦΗΒΕΙΑ!!!!

Πόσο μπορούμε ως γονείς τελικά, να βοηθήσουμε τα παιδιά μας όταν τα ερεθίσματα από έξω είναι τόσα πολλά!

Συγνώμη που σας ζάλισα. Πάντως το παιδί γενικά δεν είχε ποτέ κάποιο πρόβλημα συμπεριφοράς εκτός από την υπερευαισθησία της. Είναι κοινωνική, κάνει παρέες εύκολα και είναι ένα πολύ δραστήριο παιδί.

Σας ευχαριστώ πολύ για την πολύτιμη βοήθεια σας!

---

Η απάντηση της Δρ. Αναπτυξιακής Ψυχολογίας-Ψυχοθεραπεύτριας Ευφροσύνης Αλεβίζου

Το ερώτημά σας είναι αφορμή για να θίξουμε κάποια ζητήματα που αφορούν όλους τους γονείς που μεγαλώνουν παιδιά σε μια εποχή θεαματικών τεχνολογικών εξελίξεων τις οποίες είναι δύσκολο να ακολουθήσουμε.

Ποια θα πρέπει να είναι η σχέση των παιδιών με την τεχνολογία; Είναι δύσκολο να βρούμε την σωστή ισορροπία μεταξύ του να έχουν πρόσβαση τα παιδιά στην τεχνολογία και να απολαμβάνουν την ψυχαγωγία  και την πρόσβαση στην πληροφορία που αυτή παρέχει και ταυτόχρονα να μην χρησιμοποιούν την τεχνολογία με τρόπους που δεν ταιριάζουν στην ηλικία τους και που θα μπορούσαν να αποβούν επιζήμιοι για την ψυχική τους υγεία. Όπως πολύ σωστά επισημαίνετε, οι γονείς οφείλουν να είναι οι ίδιοι πληροφορημένοι και ενήμεροι για τις δυνατότητες του κάθε μέσου που είναι διαθέσιμο στα παιδιά τους. Πρέπει να γνωρίζουμε τι δυνατότητες ακριβώς παρέχουν στα παιδιά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τι είδους παγίδες μπορεί να περιλαμβάνουν. Αυτό είναι βέβαια πολύπλοκο και για κάποιους από εμάς που είναι λιγότερο εξοικειωμένοι με την τεχνολογία απαιτεί προσπάθεια και χρόνο. Αν όμως εμείς δεν μπούμε στον κόπο να μάθουμε τι ακριβώς συμβαίνει και να προβλέψουμε τι είναι πιθανό να συμβεί στις διαδικτυακές ενασχολήσεις του παιδιού μας, είναι σα να το αφήνουμε μόνο του σε ένα άγνωστο μέρος όπου θα μπορούσε να γνωρίσει άγνωστα άτομα και να εκτεθεί χωρίς έλεγχο και επιτήρηση στον κόσμο που αυτά τα άτομα εκπροσωπούν. Δεν είναι δηλαδή τόσο διαφορετικό αυτό που χρειάζεται να κάνουμε ώστε να προστατεύσουμε τα παιδιά μας τόσο από πραγματικούς όσο και  από διαδικτυακούς κινδύνους. Οφείλουμε να είμαστε ενήμεροι για την καθημερινότητα των παιδιών μας τόσο στον πραγματικό όσο και στον διαδικτυακό κόσμο. Οφείλουμε να γνωρίζουμε ποιους συναναστρέφονται και στους δύο κόσμους. Οφείλουμε να θέτουμε όρια ως προς το τι είναι αποδεκτό και τι δεν είναι. Οφείλουμε να είμαστε σε εγρήγορση για καταστάσεις που μπορεί να απειλήσουν τα παιδιά επίσης και στους δύο κόσμους.

Η άποψή μου είναι να προσπαθούμε να διατηρούμε την παιδικότητα στις ασχολίες του παιδιού όσο αυτό είναι δυνατό και να αποφεύγουμε να εκθέτουμε το παιδί σε παραπάνω πληροφόρηση από αυτή που ταιριάζει στην ηλικία του. Σε κάθε περίπτωση βέβαια οφείλουμε να είμαστε παρόντες ώστε να φιλτράρουμε την πληροφόρηση στην οποία είμαστε όλοι εκτεθειμένοι. Ποια είναι η σωστή ηλικία για να αποκτήσει ένα παιδί κινητό; Και πάλι η άποψή μου κλίνει προς την διατήρηση της παιδικότητας. Είναι βέβαια δύσκολο να επιβάλλουμε κανόνες που εκφράζουν τις οικογενειακές αξίες και πεποιθήσεις για την παιδική ηλικία και το μεγάλωμα των παιδιών όταν αυτές οι αξίες δεν συμβαδίζουν με τις τάσεις του ευρύτερου κοινωνικού περίγυρου και τις τάσεις που εκφράζονται από τις ομάδες των συνομηλίκων. Το κινητό είναι εργαλείο, αλλά την ευθύνη να το χρησιμοποιήσει ως εργαλείο δεν μπορεί να την επωμισθεί ένα παιδί ή ένας νεαρός έφηβος. Αν λοιπόν επιτρέψουμε το κινητό στο παιδί μας, θα πρέπει να έχουμε τον έλεγχο και την εποπτεία της χρήσης του κινητού. Όπως λέτε το ζήτημα αυτό σας ξέφυγε. Δεν χρειάζεται όμως να αισθάνεστε ενοχές γι’ αυτό. Με τα δεδομένα της γρήγορης και ανεξέλεγκτης πληροφόρησης που χαρακτηρίζει την εποχή μας και της πίεσης του κόσμου των συνομηλίκων στην οποία προσπαθούν να ανταποκριθούν τα παιδιά, αυτό δεν είναι απίθανο να συμβεί. Φυσικά και ως γονείς δεν είναι πάντοτε εύκολο να ανταποκριθούμε στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα παιδιά μας και οι λάθος χειρισμοί είναι αναμενόμενοι. Το σημαντικό είναι να αναγνωρίζουμε τα λάθη μας, και να βλέπουμε τι χρειάζεται να κάνουμε ώστε να επανορθώσουμε.  Και φυσικά δεν είναι καθόλου αργά με αφορμή το αρνητικό συμβάν που περιγράφετε να επιδιώξετε τώρα σε συνεργασία με το παιδί σας μια συνετή και κατάλληλη για την ηλικία του παιδιού χρήση των μέσων επικοινωνίας.

Αναφέρεστε σε σεξουαλικό περιεχόμενο στο οποίο εκτέθηκε το παιδί σας. Για να κατανοήσω την αντίδραση της κόρης σας θα χρειαζόταν να γνωρίζω περισσότερα για το τι είδους σεξουαλικά μηνύματα δέχθηκε και να γνωρίζω επίσης το πλαίσιο στο οποίο αυτά τα μηνύματα λειτούργησαν. Με απλά λόγια, τι είδους μηνύματα έλαβε η κόρη σας; Και τι γνώριζε από πριν για το σεξ; Πώς συνδυάστηκαν τα μηνύματα αυτά με την προηγούμενη γνώση του παιδιού; Αν κρίνω από τις αγχώδεις αντιδράσεις της, φαίνεται πως τα μηνύματα που δέχθηκε η κόρη σας λειτούργησαν τραυματικά. Οι τραυματικές εμπειρίες βέβαια είναι αναστρέψιμες με την προϋπόθεση να υπάρχει ως βάση μια ισορροπημένη προσωπικότητα όπως και το κατάλληλο περιβάλλον με σχέσεις εμπιστοσύνης στο οποίο το παιδί να έχει την δυνατότητα να εξωτερικεύσει τις εμπειρίες που λειτούργησαν τραυματικά. Είναι λοιπόν σημαντικό να γνωρίζετε τι ακριβώς έμαθε το παιδί σας για το σεξ ώστε να μπορέσετε να παρέμβετε και να αποκαταστήσετε την παραπληροφόρηση. Παρά το σοκ που προκάλεσε στην κόρη σας η άστοχη πληροφόρηση στην οποία εκτέθηκε θα μπορούσε να αποτελέσει μια ευκαιρία να αποκτήσει το παιδί σας σωστή και ολοκληρωμένη ενημέρωση για το σεξ και την έκφραση της σεξουαλικότητας. Αν οι πληροφορίες  στις οποίες εκτέθηκε η κόρη σας μεταφέρουν ένα μήνυμα χυδαιότητας για το σεξ θα πρέπει να εξασφαλίσετε με την παρέμβασή σας την σωστή πληροφόρηση για το σεξ που χρειάζεται το παιδί σας. Αν δεν είστε σίγουροι ότι μπορείτε μόνοι σας ως οικογένεια να παρέχετε σωστή, ακριβή και στοχευμένη στην ηλικία της ενημέρωση για την έκφραση της σεξουαλικότητας, πιστεύω οτι θα ήταν καλό να απευθυνθείτε στον ειδικό. Η συζήτηση με τον ειδικό της ψυχικής υγείας θα βοηθήσει την κόρη σας να αναγνωρίσει και να διαχειριστεί το άγχος και τις ενοχές που αισθάνεται και να προσεγγίσει με υγιή τρόπο τα ζητήματα της σεξουαλικής έκφρασης. Θέλω να τονίσω ότι η κόρη σας βρίσκεται σε πολύ κρίσιμη ηλικία γα την διαμόρφωση μιας υγιούς άποψης και στάσης για την σεξουαλικότητα. Βαδίζει προς την εφηβεία και την διαμόρφωση σεξουαλικής ταυτότητας γι αυτό και είναι σημαντικό η αντίληψη για την σεξουαλική διάσταση του εαυτού να είναι απαλλαγμένη από ενοχές. Αν ένα άτομο προσεγγίσει την εφηβεία και αργότερα την ενήλικη ζωή έχοντας μια διαστρεβλωμένη άποψη για το σεξ ως κάτι το «πονηρό» και «χυδαίο», τότε θα τοποθετήσει και τον εαυτό του μέσα σε αυτό το πλαίσιο πιθανόν με καταστροφικές συνέπειες για την ψυχική του υγεία και για το άνοιγμά του σε υγιείς σχέσεις. Επίσης, οφείλω να σας επισημάνω ότι θα πρέπει να απευθυνθείτε άμεσα σε ειδικό αν βλέπετε ότι οι φαντασιώσεις της κόρης σας για το σεξ ως κάτι το χυδαίο επιμένουν σε βάθος χρόνου –θα έβαζα ένα όριο ενός με δύο μήνες- και αποκτούν καταναγκαστικό χαρακτήρα. Πώς θα το καταλάβετε αυτό; Θα το καταλάβετε αν δείτε ότι αυτού του είδους οι εικόνες που σας περιγράφει αποτελούν σημαντικό κομμάτι της καθημερινότητάς της ως προς την  συχνότητα της  εμφάνισης και την ένταση του άγχους, της δυσφορίας  και των άλλων αρνητικών συναισθημάτων από τα οποία συνοδεύονται. Θα το καταλάβετε επίσης αν δείτε ότι αυτές οι εικόνες και σκέψεις παρεμποδίζουν την δυνατότητά της να σχετίζεται και να δημιουργεί συναισθηματικούς δεσμούς.  Και τέλος θα το καταλάβετε αν δείτε κάποια συνολικότερη αλλαγή όσο αφορά την προσωπικότητα και τον κόσμο του παιδιού σας, αν δηλαδή παρατηρήσετε ανησυχητικές αλλαγές στο παιδί σας ως προς τη διάθεσή του, τον ύπνο, το φαγητό, τις παρέες και την επένδυση στο σχολείο και σε εξωσχολικές δραστηριότητες.

Όσο για την στάση του συζύγου σας απέναντι στην κόρη σας δεν μου είναι ξεκάθαρο τι ακριβώς εννοείτε όταν λέτε πως είναι «πολύ εκδηλωτικός». Προτείνετε στον σύζυγο να είναι λιγότερο εκδηλωτικός σωματικά αφού συνέβη το περιστατικό στο οποίο αναφέρεστε ή είναι κάτι που σας έχει προβληματίσει στο παρελθόν; Γενικά, θα σας πρότεινα να μην αφήσετε την άστοχη πληροφόρηση που δέχθηκε η κόρη σας για το σεξ να στερήσει τα στοιχεία τρυφερότητας που έχει η σχέση με τον πατέρα της. Συνήθως μέσα σε μια υγιή σχέση με τον γονέα του άλλου φύλου γίνεται αντιληπτό πότε κάτι χρειάζεται να αλλάξει στην σωματική επαφή. Δεν χρειάζεται δηλαδή να αποκτήσει ενοχές ο πατέρας για την σωματικά εκδηλωτική του στάση, εκτός αν έχετε κάποιο λόγο να προβληματίζεστε σε σχέση με αυτό.

Όσο για τη σκέψη της «να πέσει από το μπαλκόνι», θα πρέπει να διερευνηθεί άμεσα αν αποτελεί μέρος ενός αυτοκτονικού ιδεασμού, αν το παιδί σας νιώθει τόσο πιεσμένο συναισθηματικά ώστε να κάνει σκέψεις και σενάρια αυτοκτονίας ή αν εκφράζει το άγχος αυτής της περιόδου με δραματικό τρόπο χωρίς όμως να υπάρχει λόγος ανησυχίας για αυτοκτονία. Αναφέρεστε επίσης σε «υπερευαισθησία» της κόρης σας χωρίς να μου είναι ξεκάθαρο τι ακριβώς εννοείτε. Σε τι δείχνει υπερευαισθησία και πώς την εκφράζει; Αυτά είναι επίσης ζητήματα προς διερεύνηση ώστε να είναι σε θέση το παιδί σας να εκτιμά τις καταστάσεις πιο ρεαλιστικά και να μάθει να αναγνωρίζει και να διαχειρίζεται τις συναισθηματικές της αντιδράσεις. Η μίμηση των συνομηλίκων και η εκδραμάτιση καταστάσεων μέσα από ρόλους  είναι ισχυρές τάσεις σε αυτές της ηλικίες. Με αυτό το δεδομένο, είναι πιθανό όπως λέτε να έχει επηρεαστεί από τον συμμαθητή της και  να χρησιμοποιεί έναν παρόμοιο τρόπο εκδραμάτισης των δυσκολιών που βιώνει. Είναι ευκαιρία λοιπόν για τη ίδια να αρχίσει να διαχωρίζει τον εαυτό της ως άτομο και να αξιολογεί πώς επιδρά ο περίγυρος στις συμπεριφορές και τα συναισθήματά της, να μπει δηλαδή σε μια διεργασία ενημερότητας που θα την εισάγει με πιο ώριμους όρους στην φάση της εφηβείας.

Το όπλο σας όπως πιθανόν ήδη γνωρίζετε είναι η ανοιχτή δίοδος επικοινωνίας με το παιδί σας. Αυτό είναι το κλειδί για να αντιμετωπίσουμε οποιαδήποτε πρόκληση εμφανιστεί, ειδικά στις μεταβατικές περιόδους ζωής όπως αυτή της προεφηβείας. Θα σας πρότεινα αρχικά να επιδιώξετε να διατηρήσετε την σχέση εμπιστοσύνης που έχετε δημιουργήσει με την κόρη σας. Όταν τα παιδιά μας εμπιστεύονται και γνωρίζουν ότι δεν θα αντιδράσουμε με στάση απορριπτική και αρνητική, τότε απευθύνονται σε μας για τα ζητήματα που τα προβληματίζουν. Οπότε το θετικό στην κατάσταση που αντιμετωπίζετε είναι ότι η κόρη σας σας εμπιστεύτηκε τι της συνέβη και ζητά την βοήθεια και την υποστήριξή σας.  Φανταστείτε ότι στην περίπτωση που δεν υπάρχει σχέση εμπιστοσύνης και ανοιχτή δίοδος επικοινωνίας,  τα παιδιά και οι έφηβοι δεν θα αποκαλύψουν στην οικογένεια τι τους συμβαίνει με αποτέλεσμα να εσωτερικεύουν την πίεση που νιώθουν. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε συναισθηματικές διαταραχές ή και στην αναζήτηση και έκφραση μέσω ακατάλληλων και επιβλαβών συμπεριφορών.

Τέλος, δεν θα διαφωνήσω μαζί σας και στην απόφαση να της πάρετε το κουνελάκι σε συνδυασμό φυσικά με την παροχή της στοχευμένης βοήθειας που το παιδί σας έχει ανάγκη αυτή την εποχή. Θέλω να πω ότι το ζωάκι δεν θα υποκαταστήσει την διεργασία ζητημάτων και συναισθημάτων που πρέπει να γίνει, ούτε την ψυχολογική υποστήριξη προς το παιδί σας, θα αποτελέσει όμως μια πολύτιμη διέξοδο.  Η κόρη σας είναι ακόμα παιδί και η άστοχη σεξουαλική πληροφόρηση της δίνει μια ώθηση προς τον ενήλικο κόσμο που είναι ανάρμοστη για την ηλικία της. Το ζωάκι θα λειτουργήσει ως μοχλός διατήρησης της παιδικότητας, θα την διευκολύνει στην έκφραση τρυφερότητας με τρόπους κατάλληλους για την ηλικία της, και θα την κάνει να «ξεχαστεί» απομακρύνοντας δυσάρεστες σκέψεις και συναισθήματα.