“Η κόρη μου είναι συνέχεια στο κινητό και γενικώς είναι σαν να μην υπάρχει μέσα στο σπίτι”

Ερώτημα αναγνώστριας

Η κόρη μου είναι 15 χρονών και συνέχεια είναι στο κινητό. Γενικώς, είναι σαν να μην υπάρχει μέσα στο σπίτι. Όταν συζητάμε το μόνο καλό είναι ότι μου τα λέει όλα, αλλά εκεί που είναι το πιο γλυκό πλάσμα ξαφνικά νευριάζει και φωνάζει δεν μπορώ να καταλάβω τι γίνεται.

Απαντά η Δρ. Αναπτυξιακής Ψυχολογίας-Ψυχοθεραπεύτρια Ευφροσύνη Αλεβίζου

Η κόρη σας είναι στην ηλικία που οι έφηβοι στρέφονται προς τον έξω κόσμο και επιδιώκουν περισσότερο την επικοινωνία με τους συνομήλικους παρά την επαφή με την οικογένεια. Αυτό είναι ως ένα βαθμό μια φυσιολογική αναπτυξιακή πλευρά της εφηβείας, γιατί οι έφηβοι έχουν την ανάγκη να διαφοροποιηθούν από τους γονείς και τον κόσμο των ενηλίκων, ώστε να δημιουργήσουν σταδιακά τον δικό τους ιδιαίτερο κόσμο που θα διαμορφώσει την ταυτότητά τους καθώς βαδίζουν προς την ενηλικίωση.

Επίσης, είναι ως ένα βαθμό φυσιολογική και αναμενόμενη για την ηλικία της κόρης σας η εκδήλωση εσωστρέφειας που μπορεί να εκλαμβάνεται από το οικογενειακό περιβάλλον ως κλείσιμο και μυστικοπάθεια.

Όσο για τις εναλλαγές και τις μεταπτώσεις στη διάθεση, θα σας παραπέμψω στο σχετικό μου άρθρο «Κυκλοθυμικότητα, μεταπτώσεις στη διάθεση, ευερεθιστότητα, ανεξήγητα ξεσπάσματα;», ώστε να μπορέσετε να κρίνετε αν αυτού του είδους τα ξεσπάσματα της κόρης σας που περιγράφετε εμπίπτουν στη γκάμα του φυσιολογικού για την ηλικία της, ή αν χρειάζονται περαιτέρω διερεύνηση. Σας υπενθυμίζω ότι τα αυξημένα νεύρα και τα ξεσπάσματα στην εφηβεία είναι φυσιολογικά στον βαθμό που αντανακλούν τις βιολογικές και συναισθηματικές αλλαγές αυτής της περιόδου και δεν υποκρύπτουν σοβαρή ψυχοσυναισθηματική δυσκολία ή και διαταραχή.

Αυτή η στροφή των επικοινωνιακών ενδιαφερόντων και πρακτικών των εφήβων, καθώς και η εναλλαγή της διάθεσης και η εκδήλωση εσωστρέφειας, μπορούν να ανατρέψουν τις υπάρχουσες ισορροπίες στο οικογενειακό σύστημα. Οι γονείς δεν είναι σίγουροι για το τι πρέπει να κάνουν για  να ανταποκριθούν στις νέες κοινωνικοσυναισθηματικές ανάγκες των παιδιών τους. Μπορεί να νιώθουν αγχωμένοι και απροετοίμαστοι για τη φάση στην οποία περνά ο/η έφηβος. Είναι αυτονόητο ότι ο τρόπος προσέγγισης των γονιών οφείλει να είναι ευέλικτος ώστε να ανταποκρίνεται κάθε φορά με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στην αναπτυξιακή φάση που διανύουν τα παιδιά. Αυτού του είδους η ευελιξία όμως δεν είναι εύκολο να κατακτηθεί. Ιδιαίτερα στη φάση της εφηβείας, που οι γονείς ανησυχούν για την ανταπόκριση των παιδιών τους στις προκλήσεις και τους κινδύνους του έξω κόσμου, είναι δύσκολο να εξασφαλίσουν με τη στάση τους την ισορροπία ανάμεσα στον βαθμό αυτονομίας που χρειάζεται ο έφηβος και στην οριοθέτηση με στόχο την προστασία από το οικογενειακό δίκτυο όποτε και όπως χρειάζεται.

Σας έκανα μια σύντομη περιγραφή των καταστάσεων που είναι αναμενόμενες ως φυσιολογικές εκδηλώσεις της εφηβείας ώστε να τοποθετήσετε τις αντιδράσεις της κόρης σας σε ένα πλαίσιο κατανόησης και ερμηνείας που θα σας βοηθήσει να ανταποκριθείτε με ανοιχτή διάθεση και υπομονή.

Ταυτόχρονα με τις εκδηλώσεις που σας προβληματίζουν, αναφέρεστε και σε ανοιχτή επικοινωνία με την κόρη σας. Δεν μπορώ να τονίσω αρκετά το πόσο σημαντικό είναι ότι η κόρη σας σας εμπιστεύεται αρκετά ώστε να σας ανοίγεται. Εφόσον έχετε το αίσθημα σιγουριάς ότι το παιδί σας σάς τα λέει «όλα», φαντάζομαι ότι μπορείτε να κρίνετε από αυτά που σας λέει για τη ζωή της αν και κατά πόσο χρειάζεται να ανησυχείτε. Θα σας  προτείνω να εξακολουθήσετε να προσεγγίζετε με θετικούς όρους τον κόσμο της κόρης σας ώστε να έχετε το περιθώριο να παρέμβετε στην περίπτωση που θα χρειαστεί την υποστήριξη ή και την καθοδήγησή σας.

Όσο για την προσέγγιση στα ξεσπάσματά της, θα σας πρότεινα να τα συζητήσετε  μαζί της – και οι δύο γονείς αν είναι εφικτό –  χωρίς να είστε επικριτικοί. Μην την κατηγορείτε για αυτά τα ξεσπάσματα, αλλά προσπαθήστε μέσα από τη συζήτηση μαζί της να αποκρυπτογραφήσετε τα συναισθηματικά τους μηνύματα. Βοηθήστε την κόρη σας να μάθει να αναγνωρίζει τι πυροδοτεί τον εκνευρισμό και το θυμό της, να διαχωρίζει μεταξύ υγιών και μη υγιών, λειτουργικών και μη λειτουργικών τρόπων έκφρασης των συναισθημάτων, να ελέγχει τις παρορμητικές της εκδηλώσεις, να σκέφτεται τις συνέπειες για τον εαυτό της και το περιβάλλον της, να επιλέγει τρόπους έκφρασης που να κάνουν την ίδια και τους οικείους της να νιώθουν καλά.

Είναι πολύ πιθανό, αν τη ρωτήσετε πώς αισθάνεται που ξεσπά με ακραίους τρόπους, να σας απαντήσει ότι θα ήθελε να αλλάξει αυτές τις αντιδράσεις της αλλά δεν γνωρίζει πώς. Προσπαθήστε λοιπόν να την κατευθύνετε προς την ανατροπή του φαύλου κύκλου που οδηγεί σε ξεσπάσματα, επισημαίνοντάς της τη σύνδεση μεταξύ καταστάσεων, σκέψεων, συναισθημάτων και συμπεριφοράς. Και επειδή είναι πιθανό κάποια διάσταση στη μεταξύ σας επικοινωνία που δεν έχετε εντοπίσει να συμβάλλει στην εκδήλωση αυτών των ξεσπασμάτων, θα ήταν χρήσιμο να εξετάσετε προσεκτικά και τη δική σας στάση και συναισθηματική έκφραση. Μήπως οι εκδηλώσεις της κόρης σας πυροδοτούν και τον δικό σας θυμό και εκνευρισμό και αν ναι, με ποιον τρόπο διαχειρίζεστε αυτή την κατάσταση;

Αν σας είναι δύσκολο να κατευθύνετε την κόρη σας προς τις επιθυμητές αλλαγές, αν σας είναι δύσκολο να προσδιορίσετε τα σημεία όπου θα μπορούσε να διακοπεί ο φαύλος κύκλος των αρνητικών εκδηλώσεων, τότε θα σας πρότεινα να αναζητήσετε τη βοήθεια του ειδικού.