www.nicolettageorgiou.gr
Δημιουργός των παιδικών & εφηβικών ημερολογίων
προσωπικής ανάπτυξης και θετικής σκέψης “Το κυνήγι της Ευτυχίας”
- Τι είναι η ανθεκτικότητα και πώς ενισχύεται στα παιδιά! - 4 Απριλίου 2025
- Συμβουλευτική εφήβων: Πότε είναι απαραίτητη και πώς μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά; - 19 Μαρτίου 2025
- Η Εικόνα Σώματος κατά την Προεφηβεία και Εφηβεία: Πληροφορίες και Συμβουλές για Γονείς - 19 Φεβρουαρίου 2025
Γράφει στο efiveia.gr η Κλινική Ψυχολόγος Νικολέττα Γεωργίου
Ανθεκτικότητα είναι η ικανότητα να αντιμετωπίζουμε τις δυσκολίες, να ξεπερνάμε αποτυχίες και να προσαρμοζόμαστε στις αλλαγές. Στα παιδιά, η ανθεκτικότητα παίζει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα και της συναισθηματικής τους υγείας και ισορροπίας, αφού σχετίζεται με την ικανότητά τους να αντιμετωπίζουν το άγχος, την απογοήτευση και τις αποτυχίες, παίρνοντας μαθήματα και βελτιώνοντας τον ίδιο τους τον εαυτό.
Οι ανθεκτικοί άνθρωποι έχουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, καλύτερες σχέσεις με τους άλλους και μεγαλύτερη ικανότητα διαχείρισης του εαυτού τους, διατηρώντας την ψυχική τους ισορροπία ακόμα και σε αντίξοες συνθήκες. Ευτυχώς, η ανθεκτικότητα δεν είναι έμφυτη αλλά καλλιεργείται μέσα από το οικογενειακό, σχολικό και κοινωνικό περιβάλλον, συνδυάζοντας ενδογενείς (εσωτερικούς) και εξωγενείς (εξωτερικούς) παράγοντες. Οι ενδογενείς παράγοντες περιλαμβάνουν χαρακτηριστικά όπωςυγιή επίπεδα αυτοεκτίμησης και αυτογνωσίας, ανεπτυγμένη ικανότητα επίλυσης προβλημάτων, συναισθηματική νοημοσύνη και ικανότητα ενσυναίσθησης, προσαρμοστικότητα και ευελιξία στη σκέψη και θετική νοοτροπία και αισιοδοξία. Οι εξωγενείς παράγοντες που συνδέονται με την ανθεκτικότητα του ατόμου είναι οι σταθερές και υποστηρικτικές οικογενειακές σχέσεις, η παρουσία θετικών προτύπων (γονείς, δάσκαλοι, κοινωνικός περίγυρος κ.λπ.), το υγιές σχολικό και κοινωνικό περιβάλλον και οι ευκαιρίες για ανάπτυξη δεξιοτήτων και αυτονομία.
Αφού, λοιπόν, η ανθεκτικότητα δεν είναι έμφυτη αλλά καλλιεργείται, ας δούμε πιο συγκεκριμένα πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να την αναπτύξουν μέσα από τις καθημερινές μας αλληλεπιδράσεις.
Δημιουργούμε ένα ασφαλές και υποστηρικτικό περιβάλλον
Η συναισθηματική ασφάλεια είναι η βάση της ανθεκτικότητας. Δείξτε στα παιδιά ότι μπορούν να μιλήσουν ανοιχτά για τα προβλήματα, τις ανησυχίες και τα συναισθήματά τους χωρίς φόβο κριτικής.
Ενθαρρύνουμε την αυτονομία και τη διαχείριση προβλημάτων
Ας συγκρατηθούμε και ας μην λύνουμε όλα τα προβλήματα των παιδιών πριν καλά καλά αυτά παρουσιαστούν. Ας βοηθήσουμε τα παιδιά να σκεφτούν λύσεις και να αναλάβουν δράση μόνα τους. Αυτό θα τους δώσει αυτοπεποίθηση και θα τα διδάξει τους τρόπους για να αντιμετωπίζουν μόνα τους τις προκλήσεις και τις δυσκολίες, όταν αυτές προκύψουν.
Διδάσκουμε την αξία της αποτυχίας
Η αποτυχία είναι μέρος της ζωής! Ας δείξουμε στα παιδιά, με τη συμπεριφορά και τη στάση μας, ότι η αποτυχία δεν είναι κάτι καταστροφικό, είναι σχεδόν μέσα στο πρόγραμμα και αποτελεί απλώς μια ευκαιρία να μάθουμε και να βελτιωθούμε.
Ενισχύουμε τη συναισθηματική νοημοσύνη
Βοηθάμε τα παιδιά να αναγνωρίζουν, να εκφράζουν και να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους. Ενθαρρύνουμε τη διεκδίκηση των αναγκών τους και την ενσυναίσθηση, δηλαδή την κατανόηση των συναισθημάτων των άλλων.
Ενθαρρύνουμε την αισιοδοξία & τη θετική σκέψη
Η αισιοδοξία και η έμφαση στις λύσεις αντί στα προβλήματα βοηθούν στην ανάπτυξη ανθεκτικότητας. Διδάξτε τα να βρίσκουν τη θετική πλευρά των καταστάσεων και να μην αφήνονται σε συναισθήματα όπως η απελπισία. Είναι ευκολότερο να παραμείνουμε δυνατοί απέναντι σε ένα πρόβλημα, όσο σοβαρό κι αν είναι, αν θυμόμαστε ότι “κι αυτό, όπως και τόσα άλλα, θα περάσει!”.
Δημιουργήστε ευκαιρίες για κοινωνικές συνδέσεις
Οι ισχυρές σχέσεις με συνομηλίκους, δασκάλους και μέλη της οικογένειας ενισχύουν την αίσθηση υποστήριξης και ασφάλειας. Έτσι, όταν κάποιος βρεθεί στο μάτι του κυκλώνα, θα αισθάνεται τουλάχιστον ότι δεν είναι μόνος και ότι έχει υποστήριξη, λόγους για να προσπαθήσει αλλά και ένα “δίχτυ ασφαλείας” αν πέσει!
Πάντως -μεταξύ μας οι γονείς μπορούμε να το παραδεχτούμε- πολλές φορές κάνουμε λαθάκια στην ανατροφή και τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών, όχι εσκεμμένα ή από αδιαφορία, αλλά από υπέρμετρη αγάπη, από συνήθεια, από βιασύνη… Έτσι, λοιπόν, και στην περίπτωση της ανάπτυξης ενός τόσο χρήσιμου χαρακτηριστικού, όπως η ανθεκτικότητα, κάποιες συμπεριφορές μας λειτουργούν ανασταλτικά, επιτυγχάνοντας ακριβώς το αντίθετο από αυτό που όλοι θα θέλαμε για τα παιδιά μας.
Η υπερπροστατευτικότητα, οι μη ρεαλιστικές προσδοκίες, η χαμηλή συναισθηματική έκφραση, η πρόωρη και ταχεία επίλυση των προβλημάτων των παιδιών είναι μόνο μερικά παραδείγματα τέτοιων συμπεριφορών και αντιδράσεων. Σημαντική, όμως, είναι και η δική μας στάση απέναντι στις αντιξοότητες: αν εμείς, αντιδρούμε στις δυσκολίες με άγχος, απαισιοδοξία και εκνευρισμό, τα παιδιά είναι πολύ πιθανόν να ακολουθήσουν το παράδειγμά μας και να υιοθετήσουν παρόμοιες αντιδράσεις, τώρα και στο μέλλον.
Συνοψίζοντας, η ανθεκτικότητα είναι ένα πολύτιμο εφόδιο που βοηθά τα παιδιά -και όχι μόνο- να αντιμετωπίζουν τις δυσκολίες της ζωής και να εξελίσσονται μέσα από αυτές. Ως γονείς, μπορούμε να παίξουμε καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξή της και αυτό πρέπει να κάνουμε, έτσι ώστε να μεγαλώσουμε παιδιά ανθεκτικά, ανεξάρτητα, αισιόδοξα και ικανά να διαχειρίζονται τις καταστάσεις με αυτοπεποίθηση και να προχωρούν μπροστά!