Γράφει στο efiveia.gr η Σταυρούλα Γεωργακοπούλου, Ψυχολόγος με Ειδίκευση στη Γνωσιακή- Συμπεριφορική θεραπεία και τον Εθισμό στο διαδίκτυο, Υπεύθυνη Διεύθυνσης site Ψυχολογίας Psychopedia.gr
Αυτοεκτίμηση είναι η Αυτο-αξία μας, αυτό που πιστεύουμε για τον εαυτό μας. Δεν γεννιόμαστε με αυτοεκτίμηση ή χωρίς αυτοεκτίμηση ούτε με καλή ή κακή αυτοεκτίμηση. Εκτός από την ιδιοσυγκρασία μας σημαντικοί παράγοντες όπως οι οικογένεια μας και το άμεσο περιβάλλον που μεγαλώνουμε μας δίνει τις βάσεις για να την αναπτύξουμε. Αυτό δεν σημαίνει ότι αν είχαμε ή έχουμε χαμηλή αυτοεκτίμηση δεν μπορούμε να την αυξήσουμε. Απλά όσο περισσότερο επαναλαμβάνεται στον εαυτό μας ότι δεν είμαστε επαρκείς τόσο περισσότερη προσπάθεια χρειάζεται για να μπορέσουμε να πιστέψουμε και πάλι στον εαυτό μας.
Γιατί είναι σημαντική η ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης στους εφήβους;
Η καλή αυτοεκτίμηση βοηθά τους εφήβους να δοκιμάζουν νέα πράγματα, να ρισκάρουν με προσοχή και να λύσουν προβλήματα που τους απασχολούν. Επίσης βοηθά στην υγιή ανεξαρτητοποίηση τους, στην ανάληψη ευθυνών, στην ανοχή των απογοητεύσεων ή αρνητικών συναισθημάτων και στην αναγνώριση των επιτυχιών τους.
Με ποιόν τρόπο επηρεάζει η χαμηλή αυτοεκτίμηση τους εφήβους;
Μπαίνοντας στη φάση της εφηβείας, τα παιδιά προσπαθούν να ισορροπήσουν την αυτοεκτίμηση τους ερχόμενα αντιμέτωπα με πολλές αλλαγές. Οι έφηβοι με χαμηλή αυτοεκτίμηση δυσκολεύονται να διαχειριστούν ζητήματα της καθημερινότητας τους σε σύγκριση με τους εφήβους που νιώθουν περισσότερη αυτοπεποίθηση. Οι έφηβοι με χαμηλή αυτοεκτίμηση τείνουν να αποφεύγουν καταστάσεις όπου πιστεύουν ότι υπάρχει κίνδυνος αποτυχίας, αμηχανίας ή λάθους. Για παράδειγμα μπορεί να αποφεύγουν την ανάληψη και ολοκλήρωση μιας σχολικής εργασίας, τη δημιουργία φίλων και νέων δραστηριοτήτων.
Η χαμηλή αυτοεκτίμηση, αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα μπορεί να οδηγήσει σε άλλα προβλήματα, τα οποία μπορεί να έχουν ακόμη μεγαλύτερη επίδραση στην ευημερία του εφήβου. Μερικές δυσκολίες που προκύπτουν είναι: Προβλήματα στις σχέσεις ή δυσκολία αλληλεπίδρασης με άλλους ανθρώπους, αίσθημα θλίψης, άγχος, ντροπής, εξάρτηση από το αλκοόλ και τα ναρκωτικά, θύματα ή θύτες εκφοβισμού, αυτοκαταστροφικές σκέψεις.
Το γεγονός ότι στη φάση της εφηβείας οι έφηβοι νιώθουν ότι όλα γυρνάνε γύρω από αυτούς, δηλαδή ότι όλοι τον κοιτούν και ασχολούνται μαζί του, δημιουργεί ένα δυσφορικό συναίσθημα. Το συναίσθημα αυτό είναι ακόμη πιο έντονο αν το παιδί έχει «φτωχή» εικόνα για το πώς είναι και για την αυτό-αποτελεσματικότητα του.
Τομείς που επηρεάζουν την αυτοεκτίμηση του εφήβου:
Εικόνα Σώματος. Η αρχή της εφηβείας μπορεί να προκαλέσει ένα χτύπημα στην αυτοεκτίμηση ενός εφήβου. Όταν το σώμα του αρχίσει να αλλάζει, μπορεί να αρχίσει να αισθάνεται συνειδητά αυτές τις αλλαγές και τον τρόπο που αναπτύσσεται σε σύγκριση με τους φίλους του και θα ασχοληθεί περισσότερο με την εμφάνιση του από πριν. Η έφηβη ιδιαίτερα επηρεάζεται από τις εικόνες που βλέπει στα μέσα ενημέρωσης σε σχέση με το πώς βλέπει τον εαυτό της. Η αδυναμία ταύτισης με διάσημα πρόσωπα μπορεί να ωθήσει στο αίσθημα κατωτερότητας.
Κοινωνικές εμπειρίες. Η οικογενειακή και σχολική ζωή του εφήβου επηρεάζει και την αυτοεκτίμησή του. Εάν έχει μεγαλώσει με αγάπη και φροντίδα στο σπίτι , έχει μια στενή ομάδα φίλων που τον υποστηρίζουν το σχολείο, η αυτοεκτίμησή του μπορεί να είναι υψηλότερη από αυτή ενός έφηβου που μεγαλώνει με επικριτικούς γονείς και έχει λίγους φίλους. Επίσης τα πειράγματα και ο εκφοβισμός από συμμαθητές ή η αρνητική κριτική από τους δασκάλους μπορούν να βλάψουν την αυτοπεποίθηση του εφήβου. Ακόμη, αν έχει σωματική ή πνευματική αναπηρία ή έχει διαφορετική εθνικότητα ή θρησκεία από ό, τι οι περισσότεροι από τους συνομηλίκους του, μπορεί να αισθάνεται αμηχανία και ντροπή που μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλή αυτοεκτίμηση.
Επίδοση και ανάγκη να είναι επιθυμητός. Το να μην επιλεχθεί ο έφηβος από μια ομάδα μπορεί να τον κάνει να αισθάνεται ντροπή, ενώ το να επιλεγεί μπορεί να τον κάνει να αισθάνεται σημαντικό και πολύτιμο. Ταυτόχρονα το να ζητείται η γνώμη του πάνω σε θέματα που θα μπορούσε να βοηθήσει είναι σημαντικό στο να νιώθει ότι τον υπολογίζουν. Όσο περισσότερο αγνοούμε τη γνώμη του και την παρουσία του τόσο ο έφηβος κλείνεται στον εαυτό του και νιώθει ανεπαρκής.
Η εύρεση ενός χόμπι που του αρέσει και είναι καλός σε αυτό μπορεί να έχει θετική επίδραση στην εικόνα που έχει ο έφηβος για τον εαυτό του, γι ‘αυτό είναι σημαντικό να τον ενθαρρύνουμε να ξεκινά και να συνεχίζει αυτό ή αυτά που του αρέσουν. Ταυτόχρονα εντάσσοντας τον έφηβο σε μια εθελοντική ομάδα μπορεί επίσης να βοηθήσει στην ενίσχυση της αυτοεκτίμησης του.
Το χτίσιμο μιας καλής αυτοεκτίμησης στον έφηβο είναι μια αργή και δύσκολη διαδικασία, αλλά αν καταφέρουμε να αναγνωρίσουμε τους τομείς που μπορεί να επηρεάζουν την εικόνα που έχει ο ίδιος για τον εαυτό του, θα ξέρουμε από που να ξεκινήσουμε.