Οι καινούργιοι φίλοι των εφήβων και τι κάνουμε όταν αυτοί είναι ξεκάθαρα κακή επιρροή;

Γράφει στο efiveia.gr η Ψυχολόγος – Συγγραφέας Μαρία Σκαρλάτου

Οι έφηβοι μεγαλώνουν, αλλάζουν παρέες και κάποιες φορές δημιουργούνται άβολες καταστάσεις…

Μια μητέρα αναφέρει:

«Ο γιος μου την περασμένη βδομάδα κάλεσε τέσσερις φίλους του για φαγητό για τη γιορτή του, σε ένα εστιατόριο της περιοχής μας. Ανάμεσα στα παιδιά ήταν και ένα που δεν γνώριζα, νέες επαφές από το γυμνάσιο. Λόγω κατάστασης, δεν έχουμε οι γονείς την ευκαιρία να γνωριστούμε μεταξύ μας και να γνωρίσουμε και τα παιδιά κι αυτό ήταν μια καλή ευκαιρία.

Ήρθε λοιπόν ο ένας συμμαθητής του, που φαινόταν και μεγαλύτερος από την ηλικία του. Από ό,τι μου έχει πει ο γιός μου, το παιδί αυτό μένει λίγο – πολύ μόνο του, αφού οι γονείς του βρίσκονται κάπου μακριά και ο αδελφός του ζει με την άλλη γιαγιά σε χωριό. Δεν ξέρω κατά πόσο αληθεύει, αλλά φαινόταν ένα παιδί πολύ “ξεβγαλμένο” για την ηλικία του.

Ακόμα πιο άσχημη εντύπωση μου έκανε που εκείνος έβριζε σαν να μην υπήρχε κανένας ενήλικας μπροστά. Μια γενική στάση όπως θα τη χαρακτήριζα “αλήτικη”. Και το τελειωτικό χτύπημα ήταν την ώρα που χαιρετούσαν τα παιδιά και όσοι γονείς ήταν εκεί όπου χαιρέτισε το γιό μου, χρησιμοποιώντας πολύ άσχημο λεξιλόγιο… Ο γιός μου γύρισε και με κοίταξε εκείνη την ώρα, όχι απολογητικά, αλλά με ύφος ότι αυτή η συμπεριφορά είναι απρεπής.

Αυτό που είπαμε στον γιο μου, ήταν ότι από το μαγαζί μας έκαναν παρατήρηση για απρεπή συμπεριφορά και αμέσως ήξερε για ποιο παιδί μιλούσαμε. Επίσης, ότι έκανε κακή εντύπωση στους γονείς, οι οποίοι μας το είπαν. Εγώ εχθές του είπα ότι έμαθα πως στο σχολείο έχει κακή φήμη και ότι μπορεί αυτό να στοιχίσει και στο δικό μου παιδί τη στιγμή που συναναστρέφεται μαζί του. Δεν του είπα να απομακρυνθεί, αλλά μόνο να αναρωτηθεί αν του αξίζει αυτή η παρέα. Ξέρω πως αν του απαγορεύσω να κάνει κάποια παρέα, θα κολλήσει ενδεχομένως ακόμα περισσότερο, ή θα κάνει παρέα κρυφά, κάτι που εννοείται δεν θέλω.»

Γνωρίζουμε πόσο σημαντική είναι για τους εφήβους η παρέα των συνομιλήκων, πόσο τους βοηθά, πόσο μπορεί να επηρεάσει τον έφηβο θετικά ή αρνητικά. Όταν αλλάζει εκπαιδευτική βαθμίδα όπως από το δημοτικό στο γυμνάσιο καινούργια πρόσωπα μπαίνουν στη ζωή του. Κάποιες φορές οι γονείς εντοπίζουν μια ξεκάθαρα αρνητική επίδραση στη συμπεριφορά του παιδιού τους ή μια άσχημη συμπεριφορά φίλων του εφήβου. Και προβληματίζονται για το πώς να χειριστούν την κατάσταση, όπως η μητέρα στο προηγούμενο παράδειγμα.

Υπάρχουν δύο δρόμοι εδώ ως προς τη διαχείριση. Ο ένας δρόμος είναι η αυστηρότητα και η απαγόρευση στον έφηβο να συναναστρέφεται συγκεκριμένους συνομηλίκους που του ασκούν κακή επιρροή. Εδώ όμως υπάρχει μια μεγάλη παγίδα. Ο έφηβος συνήθως αντιδρά στην απαγόρευση, συνεχίζει να κάνει παρέα, αρχίζει να κρύβει από τους γονείς με ποιόν είναι και τι κάνει, λέει ψέμματα. Η απαγόρευση ωθεί τον έφηβο να κάνει ακριβώς το αντίθετο από αυτό που επιθυμούν οι γονείς.

Ο άλλος δρόμος είναι ο διάλογος, η επικοινωνία με τον έφηβο, χωρίς κάθετες απαγορεύσεις. Συζητώντας με τον έφηβο, πρώτα απ’ όλα του μεταφέρουμε το μήνυμα ότι είμαστε εκεί για αυτόν να βοηθήσουμε, να στηρίξουμε, να καθοδηγήσουμε. Συνοδοιπόροι στο μεγάλωμά του κι όχι αυστηροί, τιμωρητικοί κριτές των συμπεριφορών του. Αφήνοντας στην άκρη την απόλυτη στάση, ακούγοντας τις ανάγκες του και δίνοντας του χώρο να εκφραστεί και χρόνο για να αποφασίσει.

Αν πχ εκφραστούμε ξεκάθαρα αρνητικά για έναν φίλο του, βιώνοντας άγχος και φόβο για το πόσο μπορεί να επηρεαστεί, θα σταματήσει να μας αναφέρει οτιδήποτε αφορά το συγκεκριμένο πρόσωπο. Δεν θα ζητήσει βοήθεια αν προκύψει η όποια δύσκολη κατασταση γιατί θα φοβάται τη γονεική αντίδραση. 

Η στάση της μητέρας στο παραπάνω παράδειγμα μπορεί να λειτουργήσει πολύ καλά και να οδηγήσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Αν και η συμπεριφορά του καινούργιου φίλου είναι εμφανώς αγενής, χωρίς σεβασμό, προκλητική, η μητέρα δεν προβαίνει σε βιαστικές κι αγχώδεις ενέργειες. Αποφεύγει να χαρακτηρίσει η ίδια απευθείας τον καινούργιο φίλο του γιού της, μεταφέρει απλά αυτά που άκουσε και παρατήρησαν οι άλλοι, όλοι οι άλλοι που είδαν κι άκουσαν τον τρόπο που ο έφηβος φέρθηκε και εκφράστηκε. Δεν απαγορεύει στο γιό της να κάνει παρέα με το συγκεκριμένο πρόσωπο κάτι που θα τον ωθούσε να κάνει ακριβώς το αντίθετο.

Η μητέρα δείχνει εμπιστοσύνη στην κριτική ικανότητα του εφήβου όταν ρωτά αν αυτή η παρέα θεωρεί ότι του αξίζει. Χωρίς ένταση και κύρηγμα και απαγόρευση δίνει στον έφηβο γιο της τον χρόνο να αξιολογήσει  ο ίδιος την κατάσταση και να αποφασίσει αν θέλει να συνεχίσει να συναναστρέφεται τον συγκεκριμένο συμμαθητή. Όταν ο γονιός βρίσκεται μπροστά σε τέτοιες αμήχανες στιγμές καλό είναι αρχικά να αντιδράσει ψύχραιμα και στη συνέχεια να συζητήσει με το έφηβο παιδί του, ότι προηγήθηκε.