Άγχος εξετάσεων: Στρατηγικές στήριξης των εφήβων

Γράφει στο efiveia.gr  η Ψυχολόγος Μαρία Χαριτοπούλου

Η περίοδος των εξετάσεων είναι μια ιδιαίτερα δύσκολη, με αγωνία  και άγχος περίοδο τόσο για τους εφήβους όσο και για τους γονείς.

Τι είναι το άγχος;

Άγχος είναι η αντίδραση του οργανισμού σε μια απειλή με στόχο να κινητοποιήσει το άτομο να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο.

Έτσι  το  άγχος την περίοδο των εξετάσεων είναι φυσιολογικό γιατί κινητοποιεί τον μαθητή να διαβάσει περισσότερο ώστε να αποφύγει την αποτυχία.

Όταν όμως το άγχος γίνεται έντονο, διαρκεί για μεγάλα χρονικά διαστήματα, κυριαρχεί στη ζωή ενός ατόμου και τον εμποδίζει στην καθημερινότητά του, τότε γίνεται παθολογικό και επηρεάζει την λειτουργικότητα του ατόμου.

Συμπτώματα άγχους

Κάποια συμπτώματα άγχους είναι :

πονοκέφαλοι /επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις/ στομαχικές διαταραχές / ακμή / ενοχλήσεις στο στομάχι και διάρροια / βάρος στο στήθος / θυμός και επιθετικότητα / κλάματα / μειωμένη όρεξη ή υπερβολική κατανάλωση φαγητού / εφιάλτες / τάσεις φυγής.

Τι προκαλεί άγχος στους εφήβους;

• O φόβος αποτυχίας
• Η υπερβολική σημασία στην αξία των εξετάσεων
• Ο φόβος να μην απογοητεύσουν τους γονείς, καθηγητές
• Η πίεση για επιτυχία

Πώς μπορούν οι γονείς στηρίξουν τον έφηβο;

• Κάλυψη πρακτικών αναγκών.

Οι γονείς να διαμορφώσουν το περιβάλλον έτσι  ώστε να υπάρχει ησυχία και ηρεμία. Ο έφηβος να έχει τον δικό του χώρο όπου θα μπορεί να διαβάσει απερίσπαστος .

Ιδιαίτερη φροντίδα να δίνεται στην διατροφή του νέου ώστε να μην καταφεύγει στην εύκολη λύση του junk food.  Τα γεύματα καλό είναι να περιλαμβάνουν όλες τις ομάδες τροφίμων (φρούτα, λαχανικά, κρέας και γαλακτοκομικά,). Το νερό απαραίτητο ενώ καφές και αναψυκτικά να καταναλώνονται με μέτρο.

Φροντίστε τον έφηβο αλλά έχετε στο μυαλό σας ότι δεν είναι άρρωστος και  μην είσαστε υπερπροστατευτικοί.

• Αποδοχή , Εμπιστοσύνη και συζήτηση

Ο γονιός  να υπενθυμίζει στον έφηβο ότι η αγάπη του είναι αδιαπραγμάτευτη ανεξαρτήτου αποτελέσματος.

Να αποδέχεται τα συναισθήματα του εφήβου και να μην τα μειώνει ή τα κρίνει. Η συζήτηση μπορεί να γίνει μόνο όταν o έφηβος έχει εμπιστοσύνη ότι αυτό που θα πει  θα ακουστεί και δεν θα λογοκριθεί.

Η   άρνηση του μαθητή να διαβάσει μπορεί να υποδηλώνει φόβο ότι θα αποτύχει ή υπερβολικό άγχος.  Μια συζήτηση μαζί του μπορεί να τον βοηθήσει να αντιληφθεί τι συμβαίνει μέσα του και έτσι να μπορέσει να το διαχειριστεί. Ερωτήσεις όπως  «Τι σε φοβίζει; – Τι μπορείς να κάνεις γι αυτό; – Τι άλλες επιλογές υπάρχουν;» είναι ιδιαίτερα διευκολυντικές καθώς δίνουν την δύναμη στον ίδιο τον έφηβο και τον κινητοποιούν να δράσει και να βρει εναλλακτικές λύσεις.

• Αποφυγή σύγκρισης

Οι γονείς να αποφεύγουν την σύγκριση του εφήβου με άλλα άτομα. Αντίθετα να δείχνουν εμπιστοσύνη στον έφηβο ότι θα τα καταφέρει , θα βρει τον δικό του δρόμο και ότι είναι ξεχωριστός. Εξάλλου ο κάθε άνθρωπος έχει το δικό του προσωπικό μονοπάτι να διαβεί.

• Συναισθηματική ενίσχυση και αποφυγή κηρύγματος.

Η κριτική και το κήρυγμα  δεν ενισχύουν την προσπάθειά του εφήβου. Αντίθετα ενθαρρύνοντάς τον, αναγνωρίζοντας τις επιτυχίες και την δύναμή του, αποκτά εμπιστοσύνη στον εαυτό του και κινητοποιείται.

• Μοίρασμα εμπειριών

Ο γονιός να μοιράζεται  με τον έφηβο τις δικές του εμπειρίες και τα συναισθήματα που ένιωθε  όταν έδινε και αυτός εξετάσεις. Μπορεί μάλιστα  να προτείνει στρατηγικές που ο ίδιος είχε υιοθετήσει  και που τον βοήθησαν την περίοδο των εξετάσεων.

• Χαλάρωση

Ο γονιός μπορεί να προτείνει  στον έφηβο τρόπους  χαλάρωσης  όπως να ακούει απαλή μουσική ή να παρατηρεί την εισπνοή – εκπνοή του  ή να φέρνει στο μυαλό του μια εικόνα που τον ηρεμεί όπως την εικόνα της αγαπημένης του παραλίας.

Ενθαρρύνετε τον έφηβο να κάνει κάποιες από τις δραστηριότητες που τον ευχαριστούν  όπως π. χ  κάποιο άθλημα καθώς και τακτά διαλείμματα. Η ξεκούραση είναι απαραίτητη για να μπορέσει να ανταπεξέλθει ο έφηβος αποτελεσματικά στις απαιτήσεις των εξετάσεων.

• Θετικός τρόπος σκέψης.

Η εστίαση στο θετικό ενθαρρύνει και κινητοποιεί. Ο γονιός μπορεί να βοηθήσει τον έφηβο να αντικαταστήσει μια αρνητική σκέψη με μια θετική. Έτσι μια αρνητική σκέψη όπως «Δεν θα τα καταφέρω» μπορεί να γίνει «Με εμπιστεύομαι και κάνω το καλύτερο που μπορώ.»

Τέλος, να τονίσουμε ότι είναι σημαντικό ο γονιός να διαχωρίσει τον εαυτό του από τον έφηβο. Δεν δίνει ο γονιός εξετάσεις αλλά ο νέος. Εκφράσεις όπως «Δίνουμε εξετάσεις» φορτίζουν με περισσότερο άγχος τον μαθητή καθώς περνάνε το μήνυμα ότι δίνει εξετάσεις για τον γονιό φορτώνοντας τον νέο με βάρος και ακόμα περισσότερο άγχος.

Σταθείτε  διακριτικά δίπλα στον έφηβο. Κυρίως δείξτε του ότι η προσωπική του αξία δεν εξαρτάται από τις εξετάσεις και ότι η αγάπη σας για αυτόν είναι αδιαπραγμάτευτη.