“Βρήκα στην τσάντα του γιου μου καπνό και πίπα για ναρκωτικά. Τι πρέπει να κάνω;”

Ερώτημα αναγνώστριας

Έχω έναν γιο 15 χρονών και βρήκα στην τσάντα του καπνό και πίπα για ναρκωτικά. Τι πρέπει να κάνω; Πώς να τον βοηθήσω; Δεν του έχω πει ακόμα τίποτα. Μόνο για το κάπνισμα μιλήσαμε και το παραδέχτηκε.  

---

Απαντά η Δρ. Αναπτυξιακής Ψυχολογίας-Ψυχοθεραπεύτρια Ευφροσύνη Αλεβίζου 

Το ερώτημά σας δε μου δίνει κανένα στοιχείο ούτε για την προσωπικότητα και τη γενική ψυχοσυναισθηματική κατάσταση του γιου σας, ούτε για το οικογενειακό σας πλαίσιο. Αν είχα ολοκληρωμένη εικόνα, θα μπορούσα να εστιάσω στους ιδιαίτερους παράγοντες που αφορούν τον γιο και την οικογένειά σας. Με το δεδομένο όμως της πολύ γενικής σας  παρουσίασης του ζητήματος,  και  η απάντησή μου δεν μπορεί παρά να είναι γενική. 

Το πρώτο πράγμα που πιστεύω ότι οφείλετε να κάνετε είναι να μιλήσετε ανοιχτά στον γιο σας, με μεγάλη όμως προσοχή, ώστε να μην αισθανθεί ότι τον ανακρίνετε.  

Προσπαθήστε λοιπόν να διαχειριστείτε τα δικά σας συναισθήματα ανησυχίας, αγωνίας ή  και θυμού, ώστε να μην επηρεάσουν αρνητικά την στάση σας απέναντι στο παιδί σας και προσεγγίστε τον γιο σας με στόχο να κατανοήσετε τι ακριβώς του συμβαίνει. Αν δεν έχετε ξεκάθαρη εικόνα για το τι συμβαίνει στο παιδί σας, δε θα μπορέσετε να τον βοηθήσετε. Χρειάζεται να γνωρίζετε από πότε και σε ποιο βαθμό ο γιος σας κάνει χρήση ουσιών, και τι είδους ουσίες χρησιμοποιεί. Χρειάζεται να αποκρυπτογραφήσετε το ιδιαίτερο νόημα που έχει αποκτήσει για τον ίδιο η χρήση ουσιών και πώς αυτή η διάσταση της ζωής του εμπλέκεται με άλλες πλευρές της ζωής του. Χρειάζεται να μάθετε αν το παιδί σας έχει εθιστεί σε ουσίες και σε ποιο πλαίσιο και με τι όρους λειτουργεί ο εθισμός. Χρειάζεται να μάθετε αν υπάρχει παρέα με την οποία σχετίζεται και στην οποία γίνεται χρήση ουσιών. Επίσης, χρειάζεται να παρατηρήσετε πιθανές αλλαγές στην προσωπικότητα, το συναίσθημα  και τη συμπεριφορά του. 

Ο χρονικός παράγοντας είναι ιδιαίτερα σημαντικός όσο αφορά την πρόληψη. Αν είναι νωρίς στην ενασχόληση του γιου σας με ουσίες, έχετε μεγαλύτερες πιθανότητες να μπορέσετε να τον καθοδηγήσετε προς υγιείς διεξόδους, αφού η χρήση δεν έχει ακόμα εδραιωθεί ως μοτίβο συναισθηματικής και κοινωνικής έκφρασης με καταναγκαστικό και εθιστικό χαρακτήρα. Είναι πιθανό να βρίσκεται σε στάδιο πειραματισμού, και μέσα από τη χρήση ουσιών να επιδιώκει να ενταχθεί ή να εντυπωσιάσει τον περίγυρό του. Με τη σωστή και έγκαιρη παρέμβαση, θα μπορέσει να διακόψει τη χρήση, αν βοηθηθεί στο να αναγνωρίσει ο ίδιος τις επιπτώσεις στην ψυχική και κοινωνική του ζωή. Μέσα από το να κατανοήσει ότι ο ίδιος είναι υπεύθυνος για τις επιλογές του, θα μπορέσει να εκφράσει την ανάγκη του για πειραματισμό και δοκιμή του καινούριου και πρωτότυπου με τρόπους που να μην τον θέτουν σε κίνδυνο και που να προάγουν ένα υγιές αίσθημα για τον εαυτό του και τις σχέσεις του.  

Φυσικά, αν δε δημιουργήσετε συνθήκες ανοιχτής επικοινωνίας και αποδοχής άνευ όρων, το παιδί σας δεν θα σας εμπιστευθεί και δεν θα σας ανοιχτεί. Εκφράστε του τον προβληματισμό και την ανησυχία σας, προσέξτε όμως να μην τον κατηγορήσετε και να  μην του ασκήσετε κριτική. Δηλώστε την άποψη και τη θέση σας για τη χρήση ουσιών, θυμηθείτε όμως ότι δεν μπορείτε να την επιβάλλετε στον  έφηβο. Αυτό που μπορείτε να κάνετε είναι να τον βοηθήσετε να κάνει υπεύθυνες επιλογές για τον εαυτό του.  

Η οικογένειά σας χρειάζεται κατά τη γνώμη μου στην παρούσα φάση τη βοήθεια του ειδικού. Ακόμα και αν ο γιος σας επιδιώξει να σας καθησυχάσει υποβαθμίζοντας τη σημασία της ενασχόλησής του με ουσίες, το ζήτημα πρέπει οπωσδήποτε να διερευνηθεί προκειμένου να αποφασίσετε αν και τι είδους παρέμβαση χρειάζεται. Μην αγνοήσετε το ζήτημα και μην καθυστερήσετε στην διερεύνηση και αντιμετώπισή του. Επειδή η στάση της οικογένειας είναι ιδιαίτερα κρίσιμης σημασίας, σας προτείνω να επισκεφθείτε τον ειδικό πρώτα εσείς οι γονείς και να συζητήσετε μαζί του τόσο τι συμβαίνει με το παιδί σας, όσο φυσικά και τι συμβαίνει στον δικό σας συναισθηματικό κόσμο. Οφείλετε να είστε σε θέση οι ίδιοι να διαχειριστείτε τα συναισθήματά σας προκειμένου να μπορέσετε να υποστηρίξετε το παιδί σας. 

Ο ψυχολόγος θα εισάγει τον γιο σας σε μια διαδικασία αυτογνωσίας μέσα από την οποία θα αποκτήσει ενημερότητα. Θα διερευνήσει μαζί του την εικόνα και το αίσθημα για τον εαυτό του, τις σημαντικές διαστάσεις της συναισθηματικής και κοινωνικής του ζωής. Θα τον κατευθύνει στο να ορίσει τις επιθυμίες του και να επιλέξει ο ίδιος τον δρόμο προς την πραγματοποίησή τους. 

Τέλος, σας προτείνω να μην αναβάλλετε να δράσετε γιατί όσο αναρωτιέστε και φτιάχνετε σενάρια και ενισχύετε τη δική σας ανησυχία και αγωνία και δεν προσφέρετε στο παιδί σας τη βοήθεια που χρειάζεται.