Πόσο μπορούν οι γονείς να προστατέψουν τους εφήβους από τη συνεχή έκθεση σε «κακές» ειδήσεις;

Γράφει στο efiveia.gr η Ψυχολόγος – Συγγραφέας Μαρία Σκαρλάτου

Η ειδησιογραφία τον τελευταίο καιρό είναι γεμάτη από πολλούς σοκαριστικούς τίτλους. Οι ειδήσεις που παίζουν πρώτες είναι αυτές που ξαφνιάζουν και σοκάρουν τον αναγνώστη, τον θεατή. Πάντα ήταν πρώτες για να λέμε την αλήθεια. Θα μπορούσαμε να δώσουμε πολλές ψυχολογικές ερμηνείες στο φαινόμενο, αλλά θεωρώ πιο ουσιαστικό το να αναφερθούμε στη διαχείρηση των κακών ειδήσεων με πιο πρακτικούς τρόπους μέσα στην οικογένεια.

Η ερώτηση συνοδεύεται από έναν έντονο προβληματισμό του πόσο ο γονιός πρέπει ή δεν πρέπει και σε ποιον βαθμό να προστατεύει τα παιδιά του από την έκθεση σε δυσάρεστα γεγονότα, τίτλους ειδήσεων κ.α. που φυσικά αποτελούν ένα αναπόσπαστο μέρος του κόσμου, της καθημερινότητας και της ζωής.

Ας ξεκινήσουμε ως γονείς να δούμε ποιο κομμάτι όλου αυτού του φαινομένου ελέγχουμε και ποιο δεν εξαρτάται από εμάς. Δεν ελέγχουμε τα πάντα και φυσικά δεν μπορούμε να έχουμε ένα παιδί ή έναν έφηβο αποκλεισμένο από όλα όσα συμβαίνουν στον κόσμο που καλείται να ζήσει.

Μπορούμε εύκολα να καταλήξουμε στο συμπέρασμα πως ορίζουμε ό,τι συμβαίνει μέσα στο σπίτι μας και αυτό μπορούμε να διαχειριστούμε. Στον κόσμο συμβαίνουν τα πάντα, πόλεμοι ακόμη και το 2022 δυστυχώς, υπάρχει βία, κακοποίηση, αδικία κ.α. Είναι πλευρές της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Βέβαια η σοκαριστική είδηση είναι αυτή που πουλάει, οπότε τα μέσα ενημέρωσης τρέφουν με λεπτομέρειες την περιέργεια του κοινού. Υπάρχουν άνθρωποι που εθίζονται στις κακές ειδήσεις. Doomscrolling είναι ο όρος που χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό της συγκεκριμένης αντίδρασης.

Καταλήγουμε όπως προαναφέρθηκε στο να αναζητήσουμε τι μπορούμε να ελέγξουμε προκειμένου να μειωθεί το άγχος που εισπράττει ο έφηβος. Ας δούμε τι ελέγχουμε λοιπόν μέσα στο σπίτι μας, στον ιδιωτικό χώρο της οικογένειας.

 Ελέγχουμε ή είναι αναγκαίο να ελέγχουμε:

• Τη συχνότητα έκθεσης. Το συνεχές άκουσμα ειδήσεων επηρεάζει την ψυχολογία μας με τρόπους που δε γίνονται άμμεσα αντιληπτοί. Συχνά οι άνθρωποι που αγχώνονται πολύ με τις κακές ειδήσεις, δε συνειδητοποιούν ότι ορίζουν την έκθεσή τους σε αυτές, ως έναν βαθμό. Ας πούμε το πόσα δελτία ειδήσεων θα ακούσουν και θα δουν μέσα στην ημέρα. Δεν είναι αναγκαίο η ενημέρωση να γίνεται μέσα στην ίδια μέρα τρεις ή πέντε φορές από τρία διαφορετικά τηλεοπτικά κανάλια και μάλιστα με την ένταση στην υψηλότερη θέση για να μη χάσουμε λεπτομέρεια για λεπτομέρεια.

• Τον σχολιασμό της επικαιρότητας ως αναμάσημα λεπτομερειών που αφορούν την κάθε είδηση. Σκεφτείτε πώς μπορεί να νιώθει ένα παιδί όταν ακούει να συζητιέται μόνιμα στο σπίτι η είδηση, π.χ ότι η τάδε πιθανόν να σκότωσε τα τρία παιδιά της ή ο τάδε σκότωσε τη γυναίκα του. Τι μπορεί να περνάει από το δικό του μυαλό για τη δική του οικογένεια όταν η είδηση επανέρχεται και συζητιέται αναλυτικά, με προσήλωση στην κάθε λεπτομέρεια και εμμονή στην είδηση λες και δεν υπάρχουν άλλα θέματα της καθημερινότητας που αξίζουν μια θέση στην καθημερινή μας κουβέντα.

Πρόσφατα άκουσα από έναν έφηβο τις δικές του σκέψεις, όταν οι γονείς του τσακώνονται: με τόσα που γίνονται φοβάμαι όταν τσακώνονται μήπως ο μπαμπάς σκοτώσει τη μαμά. Σίγουρα το σχόλιο χρήζει μεγάλης διερεύνησης, αλλά αυτό που θέλω να τονίσω εδώ είναι ότι η συνεχής ροή κακών ειδήσεων σε ένα σπίτι χωρίς φρένο και σταματημό από μια ανοιχτή τηλεόραση ή μέσα από ένα κινητό, τείνει να καθιερώσει σαν αναμενόμενες ή πολύ πιθανές συμπεριφορές που δεν είναι. Μπορεί ακόμη να δημιουργήσει ένα αίσθημα ανασφάλειας στον έφηβο ή προβληματισμούς που δε θα προέκυπταν διαφορετικά.

• Πού εστιάζω τη προσοχή μου το ορίζω, πρέπει να το ορίζω και είναι ένα αναγκαίο μάθημα ζωής. Ο κόσμος στον οποίο καλούνται να ζήσουν οι έφηβοι είναι πολύπλευρος και πολυεπίπεδος. Έχει καλά και άσχημα. Στις ειδήσεις, την ίδια στιγμή που μια κακή είδηση μονοπωλεί το ενδιαφέρον και τους πρώτους τίτλους, μια άλλη καλή είδηση, πιθανόν σημαντική για τον κόσμο μας, όπως μια ιατρική έρευνα είναι η τελευταία που αναφέρεται. Κι αυτή η πραγματικότητα είναι βασικό να συζητηθεί με τους εφήβους, εισάγοντάς τους σε διαδικασίες προβληματισμού και κριτικής σκέψης κι όχι μαθαίνοντάς τους να είναι απλά παθητικοί αποδέκτες κακών ειδήσεων. Η συζήτηση των παραπάνω δημιουργεί ένα πρώτο φίλτρο που βοηθά τους εφήβους να διαχειρίζονται με πιο λειτουργικούς τρόπους την όποια καινούργια πληροφορία.

• Συζήτηση, επαφή, επικοινωνία σε αυτά που συμβαίνουν στο εδώ και τώρα σε κάθε μέλος της οικογένειας. Η συζήτηση μεταξύ των μελών της οικογένειας για τα θέματα που απασχολούν το κάθε μέλος, πρέπει να είναι πιο σημαντική από τους πρώτους τίτλους ειδήσεων. Φυσικά η ενημέρωση είναι απαραίτητη και αναγκαία. Αναγκαία όμως είναι και η προστασία του ψυχισμού μας από τη συνεχή έκθεση. Το μέτρο είναι το κλειδί που κάνει τη διαφορά.

Εν τέλει οι καλές και οι άσχημες πλευρές στο καθετί αποτελούν μέρος αυτού του κόσμου. Μπορούμε όμως να επιλέγουμε στο μέτρο που μας αναλογεί κάθε φορά (στο μέτρο που ελέγχουμε δηλαδή) πού εστιάζουμε την προσοχή μας, σε τι θα δώσουμε την ενέργειά μας, ποια πληροφορία αξίζει να τη συζητήσουμε και να την αναλύσουμε και ποια όχι. Αυτό αποτελεί διαδικασία και θέλει τον χρόνο της. Ο περιορισμός της έκθεσης του εφήβου σε υπερβολική καθημερινή ροή κακών ειδήσεων συνεπάγεται λιγότερο άγχος και περισσότερη ενέργεια για να ασχοληθεί ο έφηβος με τη δική του ζωή.