www.nicolettageorgiou.gr
Δημιουργός των παιδικών & εφηβικών ημερολογίων
προσωπικής ανάπτυξης και θετικής σκέψης “Το κυνήγι της Ευτυχίας”
- Η Εικόνα Σώματος κατά την Προεφηβεία και Εφηβεία: Πληροφορίες και Συμβουλές για Γονείς - 19 Φεβρουαρίου 2025
- Η μελαγχολία της “πιο όμορφης εποχής του χρόνου”: Μπορεί να επηρεάσει και τα παιδιά; - 20 Δεκεμβρίου 2024
- Γεγονότα που αλλάζουν τη ζωή μας. Πώς τα διαχειριζόμαστε; - 4 Δεκεμβρίου 2024
Γράφει στο efiveia.gr η Κλινική Ψυχολόγος Νικολέττα Γεωργίου
Η ένταση των συναισθημάτων κατά την εφηβεία είναι ιδιαίτερα υψηλή, αυτό είναι άλλωστε ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά αυτής της περιόδου. Για παράδειγμα, οι έφηβοι μπορεί να θυμώσουν πολύ αν αισθανθούν ότι αδικούνται ή να απογοητευτούν τρομερά αν τα πράγματα δεν εξελιχθούν με τον τρόπο που ήθελαν ή υπολόγιζαν. Αυτό συμβαίνει γιατί ο εγκέφαλος των παιδιών ακόμα διαμορφώνεται και δεν τους έχει δώσει όλα τα εργαλεία που χρειάζονται για να διαχειριστούν τη συναισθηματική φόρτιση. Εξάλλου, ας μην ξεχνάμε ότι τους λείπει και η εμπειρία αλλά και η απευαισθητοποίηση που με τον χρόνο “μαλακώνει” τις συναισθηματικές μας αντιδράσεις στα ερεθίσματα που δεχόμαστε. Σε αυτό το άρθρο, θα προσπαθήσουμε να σας δώσουμε -σε πέντε βήματα- μια μεθοδική αντιμετώπιση της έντονης συναισθηματικής φόρτισης των εφήβων.
Παρατηρήστε και κατανοήστε το συναίσθημα
Οι γονείς βιαζόμαστε (εγώ τουλάχιστον βιάζομαι πολύ!!!) να λύσουμε τα προβλήματα των παιδιών μας, για να μην τα βλέπουμε στεναχωρημένα, αγχωμένα, εκνευρισμένα, απογοητευμένα κ.λπ. Κρατηθείτε! Πριν κάνετε οτιδήποτε άλλο, προσπαθήστε να ακούσετε προσεκτικά και να καταλάβετε τι αισθάνεται στ’ αλήθεια το παιδί. Για παράδειγμα, ένα παιδί που φωνάζει δεν είναι απαραίτητα θυμωμένο, όπως θα έλεγε κάποιος σε πρώτη εκτίμηση. Μπορεί να είναι απογοητευμένο ή φοβισμένο. Αφήστε το παιδί να εκφραστεί λεκτικά, μπείτε στη θέση του, ακούστε με προσοχή τα λόγια του, συνυπολογίστε τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του και προσπαθήστε να διακρίνετε τι πραγματικά συμβαίνει μέσα στο μυαλό και την ψυχή του.
Ονομάστε το συναίσθημα και συνδέστε το με το γεγονός
Δεν είναι πάντα εύκολο για τα παιδιά να αντιληφθούν ξεκάθαρα και -πόσο μάλλον- να ονομάσουν το συναίσθημά τους. Αυτό, όμως, είναι ένα σημαντικό βήμα για την περαιτέρω διαχείριση μιας συναισθηματικής φόρτισης, όχι μόνο στην εφηβεία αλλά γενικά. Έτσι, λοιπόν, δείχνουμε αυτό το πρώτο βήμα διαχείρισης στα παιδιά, παίρνοντας αρχικά εμείς την πρωτοβουλία: “νομίζω ότι αισθάνεσαι απογοητευμένος με τον βαθμό σου στα μαθηματικά” ή “φαίνεται να έχεις θυμώσει που η φίλη σου δεν σε υποστήριξε, όπως περίμενες”. Δημιουργούμε δηλαδή ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο τα παιδιά μπορούν να κατανοήσουν καλύτερα τον εαυτό τους, το συναίσθημα και το ερέθισμα που οδήγησε σε αυτό. Ακόμα, με αυτόν τον τρόπο ομαλοποιούμε το -όποιο- συναίσθημα, αφού το αναφέρουμε χωρίς να εξετάζουμε αν είναι σωστό, λάθος, θετικό, αρνητικό, λογικό ή όχι και αυτό είναι ένα θετικό μήνυμα προς τα παιδιά (δεν υπάρχουν κακά ή απαγορευμένα συναισθήματα, υπάρχουν μόνο κακοί ή απαγορευμένοι τρόποι έκφρασης των συναισθημάτων).
Μην κάνετε τίποτα για λίγο (το πιο δύσκολο!)
Αφού έχετε ονομάσει το συναίσθημα και το γεγονός που το πυροδότησε, σταματήστε για λίγο. Μην παρασυρθείτε σε υπερανάλυση του γεγονότος, σε αναφορές προηγούμενων παρόμοιων περιστατικών ή -ακόμα χειρότερα- σε επιπλήξεις τύπου “σου το είχα πει, θυμάσαι;”. Συγκρατηθείτε! Το ξέρω -από προσωπική πείρα- ότι είναι δύσκολο αλλά χρειάζεται να δώσετε στο παιδί χρόνο να επεξεργαστεί αυτό την πληροφορία που μόλις του προσφέρατε, αλλιώς αυτή θα χαθεί μέσα στο στον χείμαρρο του λόγου σας.
Είναι σημαντικό να επιτρέπουμε στο παιδί να κάνει κάποιες δικές του παρατηρήσεις και εσωτερικές διεργασίες σε αυτήν τη διαδικασία, αφού ο τελικός στόχος είναι η ανάπτυξη της δικής του ικανότητας διαχείρισης συναισθήματος. Ακόμα, η συνεχής αναφορά στο γεγονός συνήθως κλιμακώνει το συναίσθημα ενώ, αντίθετα, μία προσωρινή παύση, ένα διάλειμμα, μπορεί να λειτουργήσει πυροσβεστικά.
Υποστηρίξτε διακριτικά το παιδί για όσο χρειάζεται
Μια έντονη συναισθηματική φόρτιση χρειάζεται χρόνο για να υποχωρήσει, ειδικά όταν μιλάμε για έναν έφηβο. Ακόμα και αν το παιδί σταματήσει να συζητά ή να παραπονιέται για το περιστατικό που δημιούργησε το έντονο συναίσθημα, η συμπεριφορά και η διάθεσή του μπορεί να συνεχίσουν να επηρεάζονται για μέρες από αυτό. Προσαρμοστείτε για ένα μικρό χρονικό διάστημα σε αυτό το γεγονός και αποφύγετε τις ενδοοικογενειακές εντάσεις, προκειμένου να μην επιβαρύνετε περαιτέρω την κατάσταση. Παρακολουθήστε τη διάθεση και τη συμπεριφορά του παιδιού, ενθαρρύνετε δραστηριότητες και παρέες που θεωρείτε ότι θα βοηθήσουν προς τη σωστή κατεύθυνση, παραμείνετε ψύχραιμοι και διακριτικοί. Εν ολίγοις, δείξτε σεβασμό και κατανόηση σε αυτό που περνάει το παιδί, όσο κι αν φαίνεται υπερβολικό ή κουραστικό από την οπτική γωνία ενός ενήλικα. Αν χρειαστεί, αν δε βλέπετε κάποια βελτίωση μέρα με τη μέρα, προσπαθήστε να κουβεντιάσετε ξανά με το παιδί, όπως στην αρχή (π.χ. “νομίζω ότι σε έχει επηρεάσει πολύ αυτό που έγινε… πώς αισθάνεσαι τώρα που έχουν περάσει μερικές μέρες;”).
Διαχείριση και επίλυση προβλήματος
Η σκέψη μας, παιδιών και ενηλίκων, είναι πάντα καθαρότερη όταν υποχωρήσουν οι πρώτες έντονες αντιδράσεις και συναισθήματα. Έτσι, αφού έχει περάσει λίγος χρόνος, μπορείτε πια να μιλήσετε επί της ουσίας. Προσπαθήστε να καθοδηγήσετε το παιδί σε διερεύνηση του προβλήματος που δημιουργήθηκε, των λόγων που οδήγησαν σε αυτό, τον ρόλο που πιθανόν να έπαιξε το ίδιο το παιδί στην εξέλιξη της ιστορίας, τον ρόλο που έπαιξαν οι άλλοι κ.λπ. Σε αυτό το βήμα ο στόχος μας είναι να βοηθήσουμε τα παιδιά να αναπτύξουν την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων, μια δεξιότητα ζωής. Ένας από τους κεντρικούς πυλώνες της ψυχικής υγείας και ευτυχίας μας, είναι η ικανότητα μας να μαθαίνουμε και να διορθώνουμε τα κακώς κείμενα όταν τα αντιλαμβανόμαστε.
Έτσι, λοιπόν, πέρα από κάθε έντονη ή λιγότερο έντονη συναισθηματική αντίδραση, το ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί είναι “πώς έγινε αυτό;” και “τι μπορούμε να κάνουμε για να το διορθώσουμε ή για να μην επαναληφθεί;”.