Σχολική αυτοεκτίμηση: Πώς οι γονείς μπορούν να ενισχύσουν την σχολική αυτοεκτίμηση του εφήβου

Γράφει στο efiveia.gr  η Ψυχολόγος Μαρία Χαριτοπούλου

Σχολική αυτοεκτίμηση είναι η αντίληψη που έχει ο έφηβος για τον εαυτό του μέσα στο σχολικό περιβάλλον. Είναι πόση αξία δίνει στον ίδιο του τον εαυτό, πόσο πιστεύει στις ικανότητες του, στα ταλέντα του, πώς νιώθει για τη συμπεριφορά του, τις σχέσεις με τους συμμαθητές του και τις επιδόσεις του στα μαθήματα.

Η χαμηλή αυτοεκτίμηση επηρεάζει και την σχολική απόδοση, καθώς ο έφηβος που δεν πιστεύει στον εαυτό του και την αξία του απογοητεύεται, τα παρατά εύκολα, κλείνεται στον εαυτό του ή υιοθετεί παραβατικές συμπεριφορές, θέτει χαμηλότερους στόχους από τις ικανότητές του, διστάζει να δοκιμάζει νέα πράγματα και να παίρνει πρωτοβουλίες.

Αντίθετα ένας έφηβος με υψηλή αυτοεκτίμηση έχει πίστη στον εαυτό του, δεν τα παρατά όταν αποτυγχάνει αλλά βλέπει την αποτυχία ως ευκαιρία μάθησης, εστιάζει στις ικανότητες και ταλέντα του, θέτει στόχους, έχει επιμονή, ευελιξία και προσαρμοστικότητα.

Οι γονείς με την στάση τους και τη συμπεριφορά τους επηρεάζουν την αυτοεκτίμηση των εφήβων. Οι υψηλές, μη ρεαλιστικές προσδοκίες των γονιών, η εμμονή τους για άριστες επιδόσεις, η έλλειψη σεβασμού στις ανάγκες του εφήβου, η επιβολή των επιθυμιών / ονείρων τους στον έφηβο, η άρνηση αποδοχής των μαθησιακών δυσκολιών, η έλλειψη ενθάρρυνσης και η έλλειψη ποιοτικού χρόνου με το παιδί είναι κάποιοι από τους παράγοντες διαμόρφωσης χαμηλής σχολικής αυτοεκτίμησης.

Πώς μπορεί ο γονιός να ενισχύσει την σχολική αυτοεκτίμηση του εφήβου;

• Ρεαλιστικές προσδοκίες. Οι γονείς να έχουν ρεαλιστικές προσδοκίες, να αναγνωρίζουν και να αποδέχονται τυχόν μαθησιακές δυσκολίες.
• Άνευ όρων αποδοχή. Οι γονείς να θυμίζουν στον έφηβο ότι η αγάπη τους είναι αδιαπραγμάτευτη και δεν εξαρτάται από τις υψηλές επιδόσεις.
• Αποφυγή ταμπέλας. Οι ταμπέλες και οι αρνητικοί χαρακτηρισμοί πληγώνουν και δεν κινητοποιούν τον έφηβο.
• Αποφυγή συγκρίσεων. Είναι καλό να αποφεύγεται η σύγκριση με άλλα παιδιά. Κάθε άνθρωπος είναι ξεχωριστή ύπαρξη με τα δικά του ταλέντα και ικανότητες.
• Αναγνώριση ταλέντων και δεξιοτήτων των εφήβων. Οι γονείς να εστιάζουν στις ικανότητες και κλίσεις του μαθητή, να ενθαρρύνουν την ενασχόληση με δραστηριότητες που δίνουν στον έφηβο την δυνατότητα να αξιοποιήσει τα ταλέντα του και να γίνει δημιουργικός.
• Ειλικρινής διάλογος. Είναι σημαντικό ο έφηβος να νιώθει ότι μπορεί να μοιραστεί με τους γονείς τους φόβους και τις ανησυχίες του, χωρίς να φοβάται ότι θα τον επικρίνουν.
• Μοίρασμα εμπειριών. Ο γονιός μπορεί να μοιραστεί τις αγωνίες και αποτυχίες που είχε ο ίδιος ως έφηβος καθώς και πώς τις διαχειρίστηκε. Μέσα από το άνοιγμα αυτό του γονιού, ο νέος νιώθει ότι είναι φυσιολογικό να έχει ανησυχίες, να κάνει λάθη, αναγνωρίζει ότι οι γονείς του τον κατανοούν και δεν φοβάται τόσο πολύ την αποτυχία.
• Επιβράβευση προσπάθειας. Είναι σημαντικό ο γονιός να εστιάζει όχι μόνο στις επιτυχίες και στα επιτεύγματα αλλά να επιβραβεύει και την προσπάθεια και τα μικρά, σημαντικά βήματα ώστε ο έφηβος να μην τα παρατά εύκολα αλλά να νιώθει πίστη στον εαυτό του.
• Αναγνώριση δυσλειτουργικών πιστεύω. Ο γονιός μπορεί μέσα από τη συζήτηση να βοηθήσει τον έφηβο να δει τις αρνητικές, μη λειτουργικές σκέψεις του και να τις αντικαταστήσει με άλλες λειτουργικές, ενθαρρυντικές. Οι σκέψεις «Δεν τα καταφέρνω στα μαθηματικά, άρα είμαι ανίκανος και δεν αξίζω. Δεν χρειάζεται να προσπαθήσω αφού δεν τα καταφέρνω» είναι δυσλειτουργικές. Ενώ οι σκέψεις «Δεν είμαι καλός στα μαθηματικά αλλά είμαι καλός στη μηχανολογία και στον αθλητισμό. Χρειάζεται όμως να μάθω μαθηματικά. Δεν θα τα παρατήσω. Ο αθλητισμός μου έχει μάθει την πειθαρχία και την προσπάθεια. θα κάνω ότι μπορώ να βελτιωθώ στο επόμενο τρίμηνο» είναι ρεαλιστικές και λειτουργικές καθώς ο έφηβος αναγνωρίζει και τις αδυναμίες του αλλά και τα δυνατά του σημεία ώστε να ενισχύσει την αυτοεκτίμησή του, να βρει κίνητρα, να θέσει στόχους και να μην τα παρατήσει στην πρώτη δυσκολία.

Ο γονιός μπορεί να συμβάλλει θετικά στην ενίσχυση της σχολικής αυτοεκτίμησης. Είναι σημαντικό να περάσει στο παιδί του ότι η αξία μας δεν εξαρτάται από την επίδοσή μας και ότι δεν μπορούμε να είμαστε σε όλα τέλειοι. Μπορεί να μην είναι ο έφηβος ένα καλός μαθηματικός αλλά μπορεί να είναι ένας εξαιρετικός αθλητής, ηθοποιός, χορευτής. Εξ’ άλλου στόχος όλων μας είναι μια ευτυχισμένη, γεμάτη και δημιουργική ζωή.