Γράφει στο efiveia.gr η Ψυχολόγος Κωνσταντίνα Καστελιώτη, συνεργάτης του Δικτύου Psy-Counsellors
“Selfies” είναι ο όρος που χρησιμοποιείται όλο και συχνότερα τα τελευταία χρόνια για να περιγράψει τις φωτογραφίες που βγάζουμε οι ίδιοι τον εαυτό μας. Πρόκειται για μια μόδα που έχει κατακτήσει κυρίως- αλλά όχι μόνο- τον κόσμο των εφήβων, συχνά μάλιστα φτάνει σε επίπεδο εμμονής.
Στην εποχή της κυριαρχίας της εικόνας, το ότι επιλέγει κανείς μια φωτογραφία για να παρουσιάσει τον εαυτό του μάλλον δεν είναι και πολύ εντυπωσιακό γεγονός. Φανταστείτε να προσπαθούσε κανείς να περιγράψει την εξωτερική του εμφάνιση γράφοντας ένα μακροσκελές κείμενο: ελάχιστοι θα αφιέρωναν το χρόνο να το διαβάσουν, ίσως και κανένας. Η εικόνα όμως, ισοδυναμώντας με χίλιες λέξεις, εξυπηρετεί πολύ πιο αποτελεσματικά τον σκοπό της αυτο-προβολής.
Δεν πρόκειται συνήθως για μια οποιαδήποτε, τυχαία εικόνα. Είναι “σκηνοθετημένη”, θα λέγαμε, μετά από κατάλληλη προετοιμασία, ώστε να περιλαμβάνει όλα εκείνα τα στοιχεία που επιθυμεί ο έφηβος να προβάλλει για τον εαυτό του. Μπορεί να δείχνει μια πολύ προσεγμένη ή και προκλητική εμφάνιση, ένα καλογυμνασμένο σώμα ή ακόμα και το ότι βρίσκεται σε ένα συναρπαστικό μέρος το οποίο θεωρεί ότι αυτομάτως κάνει και τον ίδιο συναρπαστικό.
Σκοπός των selfies είναι η αναζήτηση προσοχής, αποδοχής ενίοτε και θαυμασμού από τους άλλους. Συχνά, είναι ένας ακόμα τρόπος να δείξουν και να τονίσουν οι έφηβοι τη μοναδικότητά τους. Σε μια προσπάθεια εντυπωσιασμού, μερικοί φτάνουν στα άκρα, ανεβαίνοντας σε ψηλά κτίρια και γέφυρες για να βγάλουν την πολυπόθητη selfie, ρισκάροντας τη ζωή τους με τραγικά αποτελέσματα δυστυχώς αφού έχουν σημειωθεί ακόμα και θάνατοι σε κάποιες περιπτώσεις.
Ένα ακόμα ζήτημα που φέρνει στο προσκήνιο η μόδα των selfies είναι αυτό της ιδιωτικότητας. Πολλοί έφηβοι κοινοποιούν διαρκώς λεπτομέρειες της καθημερινότητάς τους όπως το πού βρίσκονται, τι κάνουν και πώς νιώθουν. Έτσι, γεγονότα και συναισθήματα τα οποία μέχρι τώρα επέλεγαν να μοιραστούν με την οικογένεια και τους φίλους τους, πλέον τα παρέχουν ως πληροφορίες σε έναν μεγάλο αριθμό χρηστών κοινωνικών δικτύων. Με τον τρόπο αυτό, τους παραχωρούν το δικαίωμα και τη δυνατότητα να γνωρίζουν, συνεπώς να εκφέρουν γνώμη και να σχολιάζουν τις ιδιωτικές τους στιγμές. Και ενώ αναμένουν την αποδοχή και την επιβεβαίωση, οι αντιδράσεις των άλλων μπορεί να ποικίλλουν και να είναι κάθε άλλο παρά ευχάριστες για εκείνον που κοινοποιεί τις στιγμές του.
Παράλληλα, όσο οι έφηβοι ασχολούνται με το να πετύχουν την τέλεια selfie ή με το να κοινοποιούν την τοποθεσία τους, χάνουν την παρούσα στιγμή χωρίς τελικά να συμμετέχουν σε αυτήν. Χάνουν την αλληλεπίδραση της παρέας, τα βλέμματα που ανταλλάσσονται, τα αστεία που λέγονται, το τι συμβαίνει γύρω τους εκείνα ακριβώς τα δευτερόλεπτα. Και ενώ είναι απορροφημένοι στα κοινωνικά δίκτυα, χάνοντας το παρόν, οι εικόνες που αναρτούν δεν είναι παροδικές όπως οι στιγμές: αντιθέτως μπορεί να παραμείνουν στο διαδίκτυο για πολύ καιρό, ακόμα κι αν οι ίδιοι δεν το επιθυμούν, αρκεί να το θέλει κάποιος που ίσως τις έχει αποθηκεύσει και μπορεί να τις αναρτά ξανά και ξανά.
Είναι οι selfies για τους εφήβους μια προσπάθεια να ενισχύσουν τις κοινωνικές τους δεξιότητες; Μήπως είναι οι κοινοποιήσεις ένας καινούργιος τρόπος επιδίωξης επικοινωνίας; Χρειάζεται χρόνος ακόμα και επιστημονικές έρευνες που θα μας βοηθήσουν να έχουμε απαντήσεις. Μέχρι τότε, ίσως είναι σημαντικό να αποδώσουμε στη selfie την πραγματική της αξία καθώς μπορεί να απεικονίσει μόνο μια στιγμή από τις χιλιάδες διαφορετικές στιγμές της ζωής ενός ανθρώπου.