Η κόρη μου θέλει να βάλει σκουλαρίκι σε σημείο που εγώ δεν εγκρίνω…

Ερώτημα αναγνώστριας

Η κόρη μου θέλει να κάνει σκουλαρίκι σε ένα σημείο όπου εμένα δεν μου αρέσει.  Κάθε μέρα τσακωνόμαστε γι αυτό το θέμα και αυτή κλαίει.  Τι πρέπει να κάνω?

---

Απαντά η Δρ. Αναπτυξιακής Ψυχολογίας-Ψυχοθεραπεύτρια Ευφροσύνη Αλεβίζου

Ο τρόπος με τον οποίο διατυπώνετε το ερώτημά σας, δεν μου δίνει καμία εικόνα ούτε για την κόρη σας και το ψυχοσυναισθηματικό της προφίλ ούτε για την μεταξύ σας σχέση και το συναισθηματικό κλίμα στην οικογένειά σας. Ετσι, δεν μου είναι ξεκάθαρο αν αυτή η διαμάχη που περιγράφετε αποτελεί ένα μεμονωμένο επεισόδιο σε μια κατά τα άλλα καλή σχέση ή αν αντικατοπτρίζει ένα συγκρουασιακό κλίμα στην οικογένεια και στις σχέσεις ματαξύ σας.  Τι είδους επικοινωνία έχετε με την κόρη σας; Υπάρχει μεταξύ σας μία σχέση ανοιχτής επικοινωνίας και αποδοχής; Πώς έχετε μέχρι στιγμής αντιδράσει σε ζητήματα που εκφράζουν την απόπειρα της κόρη σας να δηλώσει την διαφοροποίησή της απο την οικογένεια; Πώς εκφράζετε μέσα στην οιικογένεια τις διαφωνίες και τις αντιρρήσεις σας; Πώς επιλύετε τις μεταξύ σας συγκρούσεις; Είναι μήπως η κόρη σας μία έφηβη αντιδραστική και, αν ναι, μήπως αντιδρά σε ένα αυταρχικό και καταπιεστικό μοντέλο ανατροφής; Είναι μια έφηβη για την οποία έχετε λόγους να ανησυχείτε; Γνωρίζετε τα ενδιαφέροντα, τις ασχολίες και τις παρέες της; Υπάρχει κάτι στην συναισθηματική της ζωή και έκφραση και στην κοινωνική της ζωή που να σας κάνει να ανησυχείτε; Είναι αρκετά ευέλικτο το οικογενεικό σας σύστημα ώστε να προσαρμοστεί στις αλλαγές της εφηβείας και στο αίτημα για μεγαλύτερου βαθμού αυτονόμηση; Συζητάτε τα ζητήματα που απασχολούν την κόρη σας με ανοιχτή διάθεση να κατανοήσετε τον κόσμο της, ή μήπως προσπαθείτε να επιβάλλετε τις απόψεις σας μέσω άκαμπτων κανόνων και απαγορεύσεων;

Για όλα τα παραπάνω ζητήματα μόνο υποθέσεις μπορώ να κάνω και, όπως αντιλαμβάνεστε, διαφορετικές απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήμτα θα με  οδηγούσαν σε διαφoρετική προσέγγιση του θέματος και σε διαφορετικές προτάσεις για το χειρισμό του ζητήματος  και για την επίλυση των μεταξύ σας συγκρούσεων.

Ένα σημαντικό δεδομένο για μένα θα ήταν επίσης και η ηλικία του παιδιού σας. Τέτοιου είδους συγκρούσεις για  επιλογές στο θέμα της εμφάνισης έχουν διαφορετικό νόημα για τα παιδιά σε διαφορετικές ηλικιακές φάσεις. Επίσης, ο χειρισμός των συγκρούσεων για τέτοιου είδους θέματα πρέπει να είναι διαφορετικός ανάλογα με την ηλικία του εφήβου.

Οι νεαροί έφηβοι συχνά εκφράζουν την επαναστατικότητά τους και την αμφισβήτηση του κόσμου των ενηλίκων μέσα από τις επιλογές τους σε θέματα εμφάνισης. Έτσι, μπαίνοντας στην εφηβεία, τα παιδιά πολλές φορές  ακολουθούν στυλιστικές επιλογές που μπορεί να φαίνονται ακραία εξεζητημένες στα μάτια των ενηλίκων. Συχνά επίσης αναζητούν κάποια κοινωνική ομάδα με παρόμοιες επιλογές στην εμφάνιση ώστε να ικανοποιήσουν την ανάκγη τους για αποδοχή που είναι κεντρικής σημασίας σ’ αυτή την ηλικιακή φάση, (μεταξύ των 12 και των 14 ετών θα λέγαμε με ένα ευρύ  περιθώριο βέβαια για ατομικές διαφορές).

Έτσι, θα σας έλεγα ότι αν γνωρίζετε τις παρέες και τις δραστηριότητές της και αν η επιλογή της για σκουλαρίκι δεν θέτει σε κίνδυνο την υγεία και την ασφάλειά της, να μην αφήσετε αυτό το θέμα να γίνει πηγή σύγκρουσης μεταξύ σας. Θυμηθείτε ότι το σημαντικό είναι να επιτηρούμε τον έφηβο διακριτικά ώστε να προστατεύουμε την ασφάλειά του σε σωματικό και ψυχοσυναισθηματικό επίπεδο. Θυμηθείτε επίσης ότι η αναμέτρηση δυνάμεων με τους εφήβους οδηγεί κατά κανόνα σε αντίδραση, απομάκρυνση και πόλωση των σχέσεων.

Με λίγα λόγια, αναζητείστε το μήνυμα που θέλει να στείλει η κόρη σας μέσω της επιλογής της στο θέμα της εμφάνισης. Θέλει να εκφράσει τη διαφοροποίησή της από τον κόσμο των ενηλίκων και να δηλώσει το στίγμα της προσωπικής της ταυτότητας;  Ή μήπως η επιλογή της εμπεριέχει ταύτιση με κάποια αντικοινωνική ομάδα που προβαίνει και σε άλλου είδους ακραίες ή και αντικοινωνικές συμπεριφορές και εκφράσεις;

Αν συμβάινει το πρώτο, δεν έχετε λόγο να ανησυχείτε και οφείλετε να δώσετε στην κόρη σας το περιθώριο να εκφραστεί.

Αν όμως συμβαίνει το δεύτερο, τότε θα πρέπει να διερευνήσετε το θέμα συνολικότερα μαζί με το παιδί σας. Σε περίπτωση που η σχέση μεταξύ σας χαρακτηρίζεται από πόλωση και αρνητικά πρότυπα έκφρασης, θα σας πρότεινα να αναζητήσετε την βοήθεια του ειδικού.

Πρέπει με άλλα λόγια να ψάξετε να βρείτε τι συμβαίνει στο παιδί σας, πώς νιώθει και πώς σκέφτεται για τον εαυτό της και τη σχέση της με τον κόσμο. Και πώς οι επιλογές της στο θέμα της εμφάνισης εκφράζουν τον τρόπο που αισθάνεται και σκέφτεται. Επίσης, θα πρέπει να βοηθήσετε και την κόρη σας να αποτκήσει επίγνωση του νοήματος της  επιλογής της. Παρακινείστε την να σκεφτεί τι είδους μήνυματα  στέλενει μέσω των επιλογών της  στο θέμα της παρέας και στο θέμα της εμφάνισης και για ποιους λόγoυς επιλέγει να στέλνει τα συγκεκριμενα μηνύματα. Βοηθείστε την  να αναλογιστεί τις συνέπειες των επιλογών της, όχι με την έννοια της τιμωρίας ή της αρνητικής μελλοντικής εξέλιξης αλλά μέσα από το πρίσμα της δικής της εικόνας για τον εαυτό της. Μια σημαντική διεργασία στη διάρκεια της εφηβείας είναι η σταδιακή εξερεύνηση της ταυτότητας και η ενσωμάτωση στοιχείων που το άτομο θεωρεί θετικά για τη ζωή του. Με απλά λόγια λοιπόν, βοηθείστε την κόρη σας να σκεφτεί ποια θα ήθελε να είναι, τι θα την έκανε να αισθάνεται καλά με τον εαυτό της και τη ζωή της και αν σ’ αυτή την εικόνα ταιριάζει η συγκεκριμένη επιλογή στο ζήτημα της εμφάνισης.

Επίσης, δεν είναι ξεκάθαρο για ποιους λόγους σας ενοχλεί η επιθυμία της κόρης σας για σκουλαρίκι. Έχετε λόγους να ανησυχείτε ότι το σκουλαρίκι στο συγκεκριμένο σημείο θα μπορούσε να εκθέσει την κόρη σας σε κάποιου είδους κίνδυνο; Σκεφτείτε αν οι αντιρρήσεις σας σχετίζονται με την πιθανή έκθεση της κόρης σας σε κίνδυνο ή με τον φόβο σας για κοινωνική έκθεση δικής σας και της οικογένειάς σας. Με άλλα λόγια, φοβάστε μήπως το σκουλαρίκι καθιστά την κόρη σας πιο ευάλωτη σε κάποιου είδους απειλές ή φοβάστε μήπως κακοχαρακτηριστείτε ως οικογένεια και μήπως τρίτοι κατακρίνουν το είδος της ανατροφής που παρέχετε στο παιδί σας; Είναι σημαντικό να είστε ενήμερη ως προς την πηγή των αντιρρήσεών σας για να μπορέσετε να σταθμίσετε τους παράγοντες έχοντας ως επίκεντρο την ψυχική ευημερία του παιδιού σας.

Αν η κόρη σας βρίσκεται στην τελευταία φάση της εφηβείας, για παράδειγμα αν τελειώνει το Λύκειο, τότε έχετε μικρά περιθώρια παρέμβασης σε ζητήματα εμφάνισης. Ισχύει βέβαια ως γενικός  κανόνας, ό, τι ισχύει και για τις μικρότερες ηλικίες, δηλαδή η διακριτική επιτήρηση με στόχο την προστασία του εφήβου, με τη διαφορά ότι μεγαλώνοντας οι έφηβοι οφείλουν να μάθουν πώς να προστατεύουν οι ίδιοι τον εαυτό τους. Αν η κόρη σας έχει το υπόβαθρο που χρειάζεται για να χρησιμοποιεί την κριτική της ικανότητα στις επιλογές της, τότε θα βαδίσει με ασφάλεια προς την ενήλικη ζωή. Αν όχι, αυτό είναι ένα ζήτημα που θα πρέπει να εξετάσετε συνολικότερα και πολύπλευρα και όχι με επίκεντρο την εμφάνση.

Συνοψίζοντας, η εμφάνιση είναι δευτερεύον ζήτημα αν δεν συνδέεται με συναισθηματικές ή κοινωνικές δυσκολίες των εφήβων. Στην περίπτωση όμως που συνδέεται και αντικατοπτρίζει τέτοιου είδους δυσκολίες, τότε θα πρέπει να εξεταστεί ως ζήτημα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο της ζωής του εφήβου και όχι μεμονωμένα.