“Η κόρη μου 15 ετών μού εκμυστηρεύτηκε ότι της αρέσουν και τα κορίτσια…”

Ερώτημα αναγνώστριας

Η κόρη μου είναι 15 ετών και χθες μου εκμυστηρεύτηκε ότι της αρέσουν και τα κορίτσια. Έχει κάνει σχέσεις με αγόρια (όχι ολοκληρωμένες ακόμη)… και είναι σε σχέση με ένα παιδί στην ηλικία της. Δηλώνει τρέλα ερωτευμένη μαζί του, αλλά παρ’ όλα αυτά του είπε ότι της αρέσουν και κάποια κορίτσια και θα μπορούσε να ήταν άνετα με ένα κορίτσι αν δεν είχε αγόρι. Δεν ξέρω αν έχει επηρεαστεί από συμμαθήτριές της που της έχουν δηλώσει ότι είναι bisexual ή αν είναι όντως κάτι που της βγαίνει από μέσα της. Τι μπορώ να κάνω; Μου ζήτησε να μην αλλάξει η αγάπη μου και η συμπεριφορά μου απέναντί της όταν μου το είπε. Και της απάντησα ότι εγώ την αγαπώ όπως και να είναι. Να μιλήσω σε ψυχολόγο; Ή μήπως είναι απλά η εσωτερική αναζήτηση της εφηβείας και θα περάσει; 

---

Απαντά η Δρ. Αναπτυξιακής Ψυχολογίας-Ψυχοθεραπεύτρια Ευφροσύνη Αλεβίζου

Αρχικά, σας αξίζει ένα μπράβο για την επιβεβαίωση της άνευ όρων αποδοχής και αγάπης σας προς το παιδί σας. Παρόλο που πρόκειται για κάτι το αυτονόητο, πολλοί γονείς το στερούν από τα παιδιά τους όταν οι ίδιοι αδυνατούν να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους για τις διαστάσεις του κόσμου του παιδιού τους που αποκλίνουν από το δικό τους σύστημα αντιλήψεων και αξιών για τη ζωή. 

Η εφηβεία είναι η περίοδος της ζωής κατά την οποία τα άτομα μπαίνουν στη διαδικασία διαμόρφωσης του σεξουαλικού τους προσανατολισμού. Πολλά ομοφυλόφιλα και αμφιφυλόφιλα άτομα λένε πως γνώριζαν από τα πρώτα παιδικά τους χρόνια τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό, ωστόσο η εφηβεία θεωρείται η κατεξοχήν περίοδος διαμόρφωσης της σεξουαλικής ταυτότητας. Ας δούμε πολύ συνοπτικά τι σημαίνει σεξουαλικός προσανατολισμός: Ο σεξουαλικός προσανατολισμός είναι η έλξη που αισθάνεται ένα άτομο για το άλλο ή για το ίδιο φύλο. Όταν ο σεξουαλικός προσανατολισμός απευθύνεται προς το άλλο φύλο, τότε το άτομο είναι ετεροφυλόφιλο, όταν απευθύνεται προς το ίδιο φύλο είναι ομοφυλόφιλο και όταν απευθύνεται και προς τα δύο φύλα είναι αμφιφυλόφιλο (bisexual). Για κάποια άτομα που δεν αισθάνονται σεξουαλική έλξη προς κανένα από τα δύο φύλα χρησιμοποιούμε τον όρο ασέξουαλ (asexual). Ο σεξουαλικός προσανατολισμός του ατόμου δεν αποτελεί επιλογή ανάμεσα σε άλλες επιλογές, αλλά τη φυσική και φυσιολογική κατάσταση ζωής για αυτό το συγκεκριμένο άτομο. Καθορίζεται από έναν πολύπλοκο συνδυασμό βιολογικών, ψυχολογικών και περιβαλλοντικών παραγόντων, τους οποίους δεν μπορούμε να απομονώσουμε. Επίσης, ο σεξουαλικός προσανατολισμός διαμορφώνεται σε μεγάλο βαθμό από γενετικούς και ορμονικούς παράγοντες.

Ο σεξουαλικός προσανατολισμός όμως ως πλευρά της ταυτότητας, δεν είναι κάτι μονοδιάστατο. Εκτός από τη σωματική έλξη, περικλείει ταυτόχρονα και τη συναισθηματική και ερωτική έλξη. Στην εφηβεία τα παιδιά μπαίνουν στη διαδικασία να μάθουν να σχετίζονται με τους συνομηλίκους τους, όχι μόνο φιλικά, αλλά και ερωτικά και σεξουαλικά. Μαθαίνουν να προσεγγίζουν, να φλερτάρουν και επιχειρούν να γοητεύσουν. Στην πρώτη φάση της εφηβείας ξυπνούν σεξουαλικές σκέψεις, αισθήματα και φαντασιώσεις. Αυτή η πρώτη σεξουαλική αφύπνιση είναι σε μεγάλο βαθμό αδιαμόρφωτη, ενώ όσο μεγαλώνουν οι έφηβοι, αποκτά τις ιδιαιτερότητες στην εσωτερική αναπαράσταση και εξωτερική έκφραση, που για το κάθε άτομο γίνεται σταδιακά κομμάτι της ερωτικής και σεξουαλικής ταυτότητας.

Για κάποιους  εφήβους τα πράγματα είναι ξεκάθαρα με την έννοια ότι αυτοπροσδιορίζονται ως ετεροφυλόφιλοι ή ομοφυλόφιλοι χωρίς να θέτουν αυτό το ζήτημα σε αμφισβήτηση. Με άλλα λόγια, για αυτούς τους εφήβους συμπίπτει η συναισθηματική και ερωτική με τη σεξουαλική έλξη προς το ίδιο ή το άλλο φύλο. Φυσικά, οι έφηβοι που αυτοπροσδιορίζονται ως gay είναι πιθανό να ταλαιπωρούνται από συναισθήματα αμφιθυμίας και σύγχυσης που αντικατοπτρίζουν όμως σε μεγάλο βαθμό την ανησυχία τους για την απόκλιση από τον μέσο όρο, την ανάγκη τους για διαβεβαίωση της φυσιολογικότητάς τους και την αναζήτηση τρόπων αποκάλυψης του σεξουαλικού τους προσανατολισμού στο άμεσο περιβάλλον τους με το συναισθηματικό κόστος που φαντάζονται ότι αυτή η αποκάλυψη μπορεί να επιφέρει (για περισσότερες πληροφορίες στο ζήτημα της ομοφυλοφιλίας στην εφηβεία μπορείτε να ανατρέξετε σε προηγούμενα άρθρα μου στο efiveia. gr:  «Ομοφυλοφιλία στην εφηβεία» και «Τι χρειάζεται ομοφυλόφιλος έφηβος από τους γονείς».

Κάποιοι έφηβοι αισθάνονται έλξη και για τα δύο φύλα. Για αυτούς τους εφήβους η πορεία προς τον ορισμό του σεξουαλικού τους προσανατολισμού περνά από μια διεργασία αναζήτησης και προβληματισμού. Δεν είναι σίγουροι για τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό, αναρωτιούνται και έχουν την ανάγκη να διερευνήσουν το ζήτημα.  Μπορεί να θελήσουν να πειραματιστούν προκειμένου να ορίσουν την έλξη τους.

Σας υπενθυμίζω εδώ ότι η αμφισεξουαλικότητα αποτελεί μια ιδιαίτερη κατηγορία σεξουαλικού προσανατολισμού και όχι αδυναμία του ατόμου να επιλέξει ανάμεσα σε straight ή gay ταυτότητα. Πολλοί έφηβοι αισθάνονται την ανάγκη να πειραματιστούν ερωτικά και σεξουαλικά με το ίδιο φύλο. Κάποιοι από αυτούς τους εφήβους θα ορίσουν τον εαυτό τους ως ομοφυλόφιλο ή αμφιφυλόφιλο,  ενώ άλλοι όχι.

Ακόμα υπάρχει και μια διάσταση ρευστότητας ως προς τα συστατικά της σεξουαλικής ταυτότητας,  με την έννοια ότι οι ταμπέλες με τις οποίες τα άτομα προσδιορίζουν τον εαυτό τους μπορεί στη διάρκεια της ζωής να αλλάζουν ανάλογα με το πού κατευθύνεται η επιθυμία και οι επιλογές ζωής τους. Με άλλα λόγια, ένα άτομο αμφιφυλόφιλο μπορεί να αποφασίσει να ζήσει μια straight ζωή με έναν σύντροφο του άλλου φύλου, ή σε άλλη περίοδο της ζωής του μπορεί να επιλέξει να συνδεθεί με άτομο του ίδιου φύλου.

Αυτά είναι φυσικά πολύ νωρίς για την κόρη σας να τα σκεφτεί γιατί βρίσκεται σε ένα πολύ αρχικό στάδιο διαμόρφωσης της επιθυμίας της και των επιλογών για τις σχέσεις και τη ζωή της. Δεν έχει ακόμα διαχωρίσει αν έλκεται από τα κορίτσια συναισθηματικά ή και σεξουαλικά. Η ίδια ακόμα δεν γνωρίζει τι σημαίνει να είναι σε σχέση με ένα άλλο κορίτσι. Είναι κάτι το οποίο φαντασιώνει πιθανό μέσα από την έλξη της για κορίτσια που θαυμάζει ή με τα οποία έχει στενούς δεσμούς. Αυτό από μόνο του δε συνιστά και επιθυμία. Όπως βλέπετε, το ζήτημα είναι πολύπλοκο και η κόρη σας βρίσκεται σε αυτή τη διεργασία ορισμού της σεξουαλικής της ταυτότητας που  μπορεί να την οδηγήσει και στο να θελήσει να πειραματιστεί, φλερτάροντας και με άτομα του ίδιου φύλου. Δεν υπάρχει τίποτα το κακό ή το λάθος σε αυτού του είδους τον πειραματισμό. Αυτή άλλωστε είναι και η φυσιολογική αναπτυξιακή πορεία προς την ωρίμανση και τη διαμόρφωση ταυτότητας. Όλοι οι έφηβοι πειραματίζονται προκειμένου να ορίσουν τον εαυτό τους. Ο πειραματισμός στις σχέσεις μπορεί να αποβεί επικίνδυνος μόνο όταν θέτει σε κίνδυνο το αυτοσυναίσθημα του ατόμου. Γι’ αυτό και οι έφηβοι χρειάζεται να γνωρίζουν ποια συστατικά συνιστούν τις υγιείς σχέσεις και χρειάζεται να μάθουν να διεκδικούν οικείους δεσμούς με όρους αμοιβαίου σεβασμού. Αυτά ισχύουν φυσικά ανεξάρτητα από το φύλο και τον σεξουαλικό προσανατολισμό.  Ακόμα η ταυτότητα της κόρης σας δεν έχει διαμορφωθεί, αλλά φαίνεται πως η ίδια ψάχνει για να εντοπίσει τα ιδιαίτερα συστατικά του σεξουαλικού της προσανατολισμού. Δώστε της το περιθώριο να το κάνει, δίνοντάς της ταυτόχρονα και τα εσωτερικά εφόδια για την προστασία του συναισθηματικού της κόσμου ώστε να μπαίνει σε φάσεις πειραματισμού με επίγνωση των δικών της αναγκών.

Πολλές φορές σε αυτές της ηλικίες πράγματι τα παιδιά επηρεάζονται από πρότυπα ή τάσεις στον κόσμο των συνομηλίκων, ή από πρότυπα που προβάλλονται από την ευρύτερη κουλτούρα. Αυτό δε σημαίνει βέβαια ότι με το να υιοθετήσει κάποιος μια εικόνα που προβάλλεται, θα υιοθετήσει και την αντίστοιχη ταυτότητα. Θέλω να πω με αυτό, ότι σε πρώτο επίπεδο μπορεί η κόρη σας να εντυπωσιάζεται από κορίτσια που δηλώνουν ομοφυλόφιλα αλλά αυτό δε σημαίνει ότι η επιρροή αυτών των κοριτσιών μπορεί να κάνει την ίδια ομοφυλόφιλη ή αμφιφυλόφιλη. Το ξεκαθαρίζω αυτό εδώ, επειδή υπάρχει μια σχετική παραπληροφόρηση και συχνά οι γονείς πιστεύουν πως αν το παιδί τους για παράδειγμα συναναστρέφεται με ένα ομοφυλόφιλο παιδί θα γίνει και το ίδιο ομοφυλόφιλο. Ή ότι αν στρέψουμε το παιδί που εκφράζει ομοφυλοφιλική επιθυμία και προσανατολισμό προς ετεροφυλόφιλες παρέες και το παρακινήσουμε σε φλερτ με το άλλο φύλο, θα γίνει ετεροφυλόφιλο. Ή ακόμα, ότι αν πάμε το παιδί μας σε ψυχολόγο ή ψυχίατρο, με την παρέμβασή του θα μπορέσει να αλλάξει τον σεξουαλικό του προσανατολισμό.

Αυτά δεν ισχύουν φυσικά. Δεν υπάρχει τίποτα που να μπορεί να κάνει κάποιος τρίτος για να αλλάξει τον σεξουαλικό προσανατολισμό ενός ατόμου, ούτε όμως υπάρχουν και εξωγενείς παράγοντες όπως οι παρέες ή τα ερεθίσματα που να μπορούν να δημιουργήσουν, να προκαλέσουν ως αποτέλεσμα τον έναν ή τον άλλο σεξουαλικό προσανατολισμό.  

Αν με τη δήλωσή της ότι της αρέσουν τα κορίτσια, η κόρη σας θέλει να ενταχθεί σε έναν cool κύκλο, αν θέλει να ζήσει την φαντασίωση της διαφορετικότητας, αν θέλει να προκαλέσει με το να διαχωρίζει τη θέση της από την νόρμα, θα χρειαστεί τον χρόνο και το εσωτερικό της ψάξιμο προκειμένου να διαχωρίσει την εικόνα από την ταυτότητα, το φαντασιωσικό από το πραγματικό. Αν δεν υπάρχει μέσα της η επιθυμία για το ίδιο φύλο, τότε η φάση αυτή θα περάσει όταν πάψει να εκφράζει την ίδια ως εικόνα. Αν υπάρχει μέσα της η επιθυμία για το ίδιο φύλο, και αν αυτό η κόρη σας το επιβεβαιώσει μέσα από τους πειραματισμούς και τις αναζητήσεις της, τότε η φάση αυτή θα οδηγήσει στον ορισμό του σεξουαλικού της προσανατολισμού με επίκεντρο την επιθυμία της.

Η σεξουαλική συμπεριφορά αποτελεί ένα συστατικό της σεξουαλικής ταυτότητας του ανθρώπου. Στο ζήτημα της συμπεριφοράς υπάρχει και ζήτημα επιλογής. Θέλω να πω ότι, μεγαλώνοντας οι άνθρωποι επιλέγουν πώς θα εκφράσουν τα σεξουαλικά τους ενδιαφέροντα και τις επιθυμίες τους. Αυτό που πρέπει να διασφαλίσουμε μέσω της καθοδήγησης και της υποστήριξής μας προς τους εφήβους, είναι η έκφραση της σεξουαλικότητας με όρους που να προάγουν το θετικό αίσθημα για τον εαυτό και την σύνδεση με τους άλλους, είτε πρόκειται για ετεροφυλόφιλους , είτε για ομοφυλόφιλους, είτε για αμφιφυλόφιλους εφήβους.

Δεν υπάρχει απάντηση για το αν η κόρη σας είναι ετεροφυλόφιλη ή αμφιφυλόφιλη. Βρίσκεται στη αρχή της διεργασίας που θα την οδηγήσει να γνωρίσει τον εαυτό της και να ορίσει τον σεξουαλικό της προσανατολισμό και το πώς θα επιλέξει η ίδια να τον εκφράσει. Δεν υπάρχει κάτι που να μπορείτε να κάνετε για να την στέψετε προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση. Αν δεν σας ανησυχεί κάτι που να αφορά συνολικότερα τη συναισθηματική και κοινωνική ζωή της κόρης σας, τότε θα σας έλεγα να μην ανησυχείτε για τους πειραματισμούς της σε επίπεδο σχέσεων. Αυτό που έχει σημασία είναι να γνωρίζει πώς να προστατεύει τον εαυτό της και να κάνει επιλογές σχέσεων με βάση τις συναισθηματικές της ανάγκες και όχι την υποχώρησή της σε πραγματικές ή φανταστικές πιέσεις από το περιβάλλον της. Σε κάθε περίπτωση, ο στόχος της προσέγγισής σας δεν θα πρέπει να είναι άλλος από το να βοηθήσετε την κόρη σας να διαμορφώσει μια υγιή και ολοκληρωμένη ταυτότητα.

Όσο για το αν χρειάζεται να επισκεφθείτε ψυχολόγο, σε αυτή την απάντηση θα σας οδηγήσουν οι σκέψεις και τα συναισθήματά σας. Υπάρχουν σκέψεις που είναι πιθανό να σας εμποδίσουν στην προσέγγιση του παιδιού σας; Για παράδειγμα, μήπως χρειάζεται να συζητήσετε και να ξεκαθαρίσετε την άποψη και τη στάση σας απέναντι σε εναλλακτικούς σεξουαλικούς προσανατολισμούς; Διερευνήστε τον συναισθηματικό σας κόσμο: Πώς νιώθετε για τις αποκαλύψεις της κόρης σας; Πώς νιώθετε απέναντι στο ενδεχόμενο η κόρη σας να είναι αμφιφυλόφιλη; Πώς το συσχετίζετε αυτό με τον ρόλο σας ως μητέρα και με τις προσδοκίες σας για το παιδί σας; Υπάρχουν μέσα σας συναισθήματα αμφιθυμίας και σύγχυσης που θα θέλατε να διερευνήσετε και να διαχειριστείτε; Υπάρχουν πράγματα που δε γνωρίζετε για την έκφραση της σεξουαλικότητας και που θα μπορούσατε να τα συζητήσετε με κάποιον ειδικό;

Η κόρη σας χρειάζεται να επισκεφθεί ψυχολόγο στην περίπτωση που έχει η ίδια συναισθήματα αμφιθυμίας ή και σύγχυσης γύρω από την σεξουαλική της αφύπνιση.

Σε κάθε περίπτωση, η παρέμβαση του ψυχολόγου θα την υποστηρίξει στη διεργασία της αυτογνωσίας της ώστε να έχει επίγνωση των εσωτερικών της αναγκών και επιθυμιών και να αισθάνεται θετικά για το εαυτό της και τις σχέσεις της.