Εξειδίκευση στον Διαισθητικό Τρόπο Διατροφής
- 2 συχνοί προβληματισμοί σχετικά με τα γλυκά στην εφηβεία - 12 Οκτωβρίου 2021
- Γλυκά στην εφηβεία: Πώς να το διαχειριστώ; - 25 Αυγούστου 2021
- Νομίζω πως το παιδί μου δεν τρώει «αρκετά». Ποιους παράγοντες είναι καλό να αξιολογήσω; - 21 Δεκεμβρίου 2020
Γράφει στο efiveia.gr η Διαιτολόγος-Διατροφολόγος Κωνσταντίνα Κατσανά
Η εφηβεία χαρακτηρίζεται από έντονες και συνεχείς αλλαγές τόσο σε σωματικό όσο και σε πνευματικό και ψυχικό επίπεδο, ενώ οι ταχύτητες με τις οποίες πραγματοποιούντες αυτές οι μικρές… μεταμορφώσεις των εφήβων είναι ραγδαίες. Πέρα από τους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, η καθημερινότητα των εφήβων στις μέρες μας είναι ιδιαίτερα απαιτητική και έτσι, οι έφηβοι έχουν ανάγκη από την απαιτούμενη πρόσληψη ενέργειας που θα εξασφαλίζει την πνευματική τους διαύγεια και θα υποστηρίζει τις αθλητικές τους δραστηριότητες επαρκώς. Δυστυχώς, όμως, η ανεξέλεγκτη κυριαρχία των βιομηχανιών τροφίμων έχει καταφέρει να εισχωρήσει βαθιά στη συνείδηση του καταναλωτικού κοινού, οδηγώντας το συχνά στην υιοθέτηση λανθασμένων αντιλήψεων σχετικά με σημαντικά θέματα που αφορούν στη διατροφή του.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η αυξημένη κατανάλωση των λεγόμενων ενεργειακών ποτών, η οποία οφείλεται στο επιθετικό μάρκετινγκ που στοχεύει κυρίως στην ηλικιακή ομάδα των παιδιών και εφήβων. Έχοντας μελετήσει σε βάθος την ψυχολογία των εφήβων, οι διαφημιστικές εκστρατείες των ενεργειακών ποτών έχουν σχεδιαστεί με τέτοιον τρόπο, ώστε να προτρέπουν τους εφήβους να τα επιλέξουν για να αισθανθούν περισσότερη ενέργεια, μεγαλύτερη δύναμη και αυτοπεποίθηση. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι, οι εταιρίες που τα παρασκευάζουν αποτελούν από τις πιο κερδοφόρες επιχειρήσεις σε παγκόσμιο επίπεδο και παρουσιάζουν ταχύτατη ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια. Μια συντριπτική πλειοψηφία των εφήβων δηλώνουν ότι γνωρίζουν τα συγκεκριμένα προϊόντα, ενώ ένα μεγάλο ποσοστό από αυτούς τα καταναλώνουν, με τη συχνότητα κατανάλωσης να διαφέρει από περιστασιακή (πχ σε εξόδους/γιορτές) έως και πιο συστηματική (σε εβδομαδιαία βάση). Τι είναι, όμως, τα ενεργειακά ποτά, ποια είναι τα κύρια συστατικά τους και για ποιο λόγο θα έπρεπε να μας ανησυχεί η αυξανόμενη προτίμηση που δείχνουν οι έφηβοι σε αυτά;
Τα ενεργειακά ποτά αποτελούν μια ειδική κατηγορία ροφημάτων με κύρια συστατικά τους την καφεΐνη, την ταυρίνη, τη ζάχαρη ή/και άλλες τεχνητές γλυκαντικές ουσίες, καθώς επίσης και μία ποικιλία συστατικών από φυτά, όπως είναι το γκουαρανά και το τζίνσενγκ. Οι εταιρίες που τα παρασκευάζουν ισχυρίζονται ότι, η κατανάλωση τους μπορεί να βελτιώσει τη συγκέντρωση, την αθλητική απόδοση και να ενισχύσει τα επίπεδα ενέργειας. Στο σημείο αυτό αξίζει να τονιστεί ότι, τα ενεργειακά ποτά δεν πρέπει να συγχέονται με τα αθλητικά ποτά, καθώς περιέχουν διαφορετικά θρεπτικά συστατικά και δεν επιδρούν με τον ίδιο τρόπο στον οργανισμό του ανθρώπου. Σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση που δημοσιεύτηκε από τον διεθνή οργανισμό των Ηνωμένων Πολιτειών που είναι υπεύθυνος για τις τάξεις του Γυμνασίου και Λυκείου, προτείνεται η αποφυγή των ενεργειακών ποτών λόγω πιθανών κινδύνων για την υγεία, αλληλεπιδράσεών τους με πιθανή φαρμακευτική αγωγή και έλλειψης κάποιου συγκεκριμένου οφέλους από την κατανάλωση τους.
Ας δούμε, λοιπόν, τους κύριους λόγους, για τους οποίους οι επιστήμονες υγείας δηλώνουν ξεκάθαρα τον έντονο προβληματισμό τους για την περιεκτικότητα των ενεργειακών ποτών σε καφεΐνη. Στο σημείο αυτό, είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι, ο Αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) έχει θέσει το ανώτατο όριο καφεΐνης που μπορεί να περιέχεται στην εκάστοτε ποσότητα αναψυκτικού. Έτσι, οι εταιρίες που παρασκευάζουν τα ενεργειακά ποτά, θέλοντας να ξεφύγουν από τη νομοθεσία, καθώς τα προϊόντα τους ξεπερνούν κατά πολύ τα συγκεκριμένα όρια, έχουν δηλώσει ότι τα ενεργειακά ποτά ανήκουν στην κατηγορία των συμπληρωμάτων διατροφής. Με τον τρόπο αυτό, έχουν καταφέρει να αποφύγουν το στενό έλεγχο και τους κανονισμούς, μιας και δεν υπάρχει ανώτατο επιτρεπόμενο επίπεδο καφεΐνης για την κατηγορία αυτή. Επιπλέον, ορισμένα από τα βασικά συστατικά των ενεργειακών ποτών είναι βότανα, τα οποία περιέχουν επίσης υψηλά ποσοστά καφεΐνης. Όμως, δεν υπάρχει αντίστοιχη νομοθεσία, η οποία να υποχρεώνει τις εταιρίες να αναγράφουν στις ετικέτες τροφίμων τη συνολική ποσότητα καφεΐνης του ροφήματος, η οποία προέρχεται και από τα υπόλοιπα φυτικά συστατικά. Έτσι, όταν ο καταναλωτής εμπιστεύεται την διατροφική επισήμανση του προϊόντος για να ενημερωθεί για την περιεκτικότητά του σε καφεΐνη, στην πραγματικότητα δεν μπορεί να είναι σίγουρος για την εγκυρότητα της πληροφορίας.
Επίσης, χρησιμοποιώντας την «προστασία» που τους προσφέρει η κατηγοριοποίηση των ενεργειακών ποτών ως συμπληρώματα διατροφής, τους δίνεται η δυνατότητα να προσθέτουν νέα, καινοτόμα συστατικά, ακόμη κι αν αυτά δεν έχουν μελετηθεί πλήρως για τον ακριβή τρόπο, με τον οποίο επιδρούν στον ανθρώπινο οργανισμό. Συνεπώς, προκύπτει ένα σημαντικό ζήτημα δημόσιας υγείας, καθώς δεν υπάρχουν επαρκή επιστημονικά δεδομένα που να εξηγούν τις αλληλεπιδράσεις των συστατικών αυτών με την καφεΐνη και τη ζάχαρη ή άλλες τεχνητές γλυκαντικές ύλες, καθώς επίσης και τις πιθανές επιπτώσεις τους στη λειτουργία του σώματος, αλλά και του εγκεφάλου των εφήβων.
Ανατρέχοντας στη διαθέσιμη βιβλιογραφία, μπορεί να βρει κανείς μία ευρεία γκάμα ανεπιθύμητων συμπτωμάτων που έχουν συσχετιστεί με την κατανάλωση ενεργειακών ποτών. Ανάμεσα στις πιο συχνές ανεπιθύμητες παρενέργειες συμπεριλαμβάνονται εκδηλώσεις από το καρδιαγγειακό σύστημα, όπως αυξημένη συστολική και διαστολική πίεση, αυξημένος καρδιακός ρυθμός, ταχυκαρδία, αρρυθμίες και αίσθημα παλμών. Επίσης, έχουν καταγραφεί διαταραχές του ύπνου, αίσθημα ταραχής/ανησυχίας, ευερεθιστότητα, ζαλάδα, πόνος στο στομάχι και το κεφάλι. Τα στοιχεία αυτά μπορούν να εξηγήσουν εν μέρει τα αυξημένα συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης που παρατηρούνται σε όσους εφήβους καταναλώνουν συστηματικά ενεργειακά ποτά. Πιθανώς, ο διαταραγμένος ύπνος και το μειωμένο αίσθημα ευεξίας κατά τη διάρκεια της επόμενης ημέρας μπορεί να δημιουργούν τις προϋποθέσεις για την εμφάνιση καταθλιπτικών συμπτωμάτων.
Συνοψίζοντας, η επικράτηση των ενεργειακών ποτών δεν αντικατοπτρίζει τίποτα άλλο πέρα από την επιτυχημένη διαφημιστική εκστρατεία των εταιριών τροφίμων που στοχεύει κυρίως σε παιδιά και εφήβους. Ισχυρισμοί, όπως «αύξηση της ενέργειας», «βελτίωση της συγκέντρωσης» και «ενίσχυση της αθλητικής απόδοσης» φαίνεται πως δεν αποτυπώνουν την αληθινή επίδραση των ενεργειακών ποτών στον οργανισμό των εφήβων. Αντιθέτως, υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία που συνηγορούν υπέρ της επιβλαβούς δράσης των συγκεκριμένων ροφημάτων στον ανθρώπινο οργανισμό και ιδιαίτερα των εφήβων.
Το «κλειδί» για μια παραγωγική ημέρα, με υψηλά επίπεδα πνευματικής και σωματικής ενέργειας και καλή ψυχική υγεία είναι η υιοθέτηση ενός ισορροπημένου πρότυπου διατροφής. Ως βασικοί παράμετροι για την καθημερινή ενίσχυση της ευεξίας των εφήβων θα μπορούσαν να αναφερθούν οι εξής: καθημερινή κατανάλωση θρεπτικού πρωινού γεύματος, τακτικότητα γευμάτων σε σταθερές ώρες, υγιεινές επιλογές ενδιάμεσων σνακ –όπως φρέσκα φρούτα εποχής και ανάλατοι ξηροί καρποί-, κατανάλωση λαχανικών στο μεσημεριανό και βραδινό γεύμα –με τη μορφή σαλάτας ή/και ως κύριο συστατικό του γεύματος-, επαρκής πρόσληψη ασβεστίου μέσω των γαλακτοκομικών και επαρκής ενυδάτωση μέσω της κατανάλωσης απλού νερού –εμφιαλωμένου ή βρύσης-.
Επενδύστε στην υψηλή θρεπτική αξία της διατροφής των εφήβων και εμπιστευτείτε τα οφέλη που θα δοθούν απλόχερα στα παιδιά σας και τα οποία θα γεύονται για μια ζωή. Και θυμηθείτε: το πρώτο βήμα για την εφαρμογή ωφέλιμων διατροφικών συνηθειών από τα παιδιά σας είναι …να τις υιοθετήσετε κι εσείς οι ίδιοι!
Καλή επιτυχία στην προσπάθειά σας!