Όταν ο ένας γονέας υπονομεύει τον άλλο. (Μέρος 1ο) : «Περίμενε να έρθει ο πατέρας σου και τότε θα δεις τι θα γίνει…»

Γράφει στο efiveia.gr η Δρ. Αναπτυξιακής Ψυχολογίας – Ψυχοθεραπεύτρια Ευφροσύνη Αλεβίζου

Μέσα από τη σχέση μου με τις οικογένειες που αναζητούν την υποστήριξή μου, διαπιστώνω συχνά ότι οι δυσκολίες του εφήβου σχετίζονται με κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στη σχέση μεταξύ των γονέων. Συγκεκριμένα, αναφέρομαι στην υπονόμευση του ενός γονέα από τον άλλον.

Είναι αυτονόητο ότι οι γονείς δεν είναι δυνατό να συμφωνούν σε όλα. Είναι επίσης δεδομένο, ως ένα βαθμό, ότι η εφηβεία με τις ιδιαίτερες αναπτυξιακές της ανάγκες και απαιτήσεις φέρνει στο οικογενειακό σύστημα προκλήσεις που μπορεί να αποδυναμώνουν την συνεργασία μεταξύ των γονέων. Γι’ αυτό ακριβώς η φάση αυτή στη ζωή του παιδιού μας είναι ευκαιρία να ρίξουμε μια προσεκτική ματιά στη μεταξύ μας σχέση και στα χαρακτηριστικά της. Είναι πιθανό τότε να ανακαλύψουμε πώς αυτά τα χαρακτηριστικά μπορεί να οδηγούν σε δυναμικές, ισορροπίες και συμμαχίες που υπονομεύουν τόσο τον ρόλο μας ως συνεργάτες  στην ανατροφή του παιδιού μας, όσο και την υγιή σχέση μας μαζί του.

Με ποιον τρόπο λοιπόν υπονομεύουμε τον ή την σύντροφό μας; Με οποιαδήποτε εσκεμμένη ή μη εσκεμμένη, λεκτική ή μη λεκτική συμπεριφορά μας που στέλνει στο παιδί μας το μήνυμα ότι ο άλλος γονέας δεν είναι τόσο σημαντικός και ότι δεν είναι τόσο σημαντική η διατήρηση μιας θετικής σχέσης μαζί του. Πιθανόν να αναρωτιέστε: «Μα είναι δυνατόν κάτι τέτοιο;» Ναι, είναι δυνατόν να υπονομεύετε τον /την σύντροφό σας άθελά σας. Συχνά ο γονέας που υπονομεύει τον άλλον, δεν το αντιλαμβάνεται.

Δοκιμάστε να απαντήσετε τις παρακάτω ερωτήσεις:

Αποκρύπτετε πληροφορίες που αφορούν τη σχολική επίδοση του παιδιού σας ή τις εξόδους του; Αποκρύπτετε από τον άλλο γονέα γενικά πληροφορίες που αφορούν τη ζωή του παιδιού σας;

Ενθαρρύνετε το παιδί σας να αποκρύπτει πληροφορίες από τον άλλο γονέα; Ενθαρρύνετε το παιδί σας να λέει ψέματα στον άλλο γονέα;

Ενθαρρύνετε το παιδί σας να μην λαμβάνει υπόψη του τις προτάσεις του άλλου γονέα; Ενθαρρύνετε το παιδί σας να μην ακολουθεί τους κανόνες που θέτει ο άλλος γονέας; Συνωμοτείτε με το παιδί σας κρυφά από τον άλλον γονέα για ζητήματα και αποφάσεις που αφορούν τη ζωή του; Για παράδειγμα, «να πας στο πάρτι, αλλά να μην το μάθει ο πατέρας σου».

Λέτε ψέματα στον άλλο γονέα για δραστηριότητες και εξόδους που κάνετε με το παιδί σας;

Χρησιμοποιείτε τον άλλο γονέα ως απειλή; Για παράδειγμα: «Άμα το μάθει ο πατέρας σου, θα δεις τι θα γίνει..»

Διαφωνείτε μπροστά στο παιδί σας με τις προτάσεις, ή την προσέγγιση του άλλου γονέα όταν καλείστε να αντιμετωπίσετε ένα πρόβλημα στη συμπεριφορά του παιδιού σας; Για παράδειγμα: «Χαλάρωσε, πώς κάνεις έτσι, παιδί είναι…» Ακυρώνετε τις προτάσεις του άλλου γονέα;

Κάνετε παράπονα στο παιδί σας για τον σύντροφό σας; «Ε καλά, ξέρεις πώς κάνει αυτός όταν θυμώνει..»

Αναφέρεστε υποτιμητικά και προσβλητικά στην προσωπικότητα και τα χαρακτηριστικά του άλλου γονέα όταν δεν είναι παρών; Για παράδειγμα: «Ε καλά, η μητέρα σου δεν καταλαβαίνει…»

Κάνετε παράπονα για τον/την σύντροφό σας σε φίλους ή συγγενείς, μπροστά στο παιδί σας; Μιλάτε ειρωνικά ή κοροϊδευτικά σε τρίτους για τον/την σύντροφό σας μπροστά στο παιδί σας;

Αν έρθετε σε σύγκρουση, κοιμάστε στο δωμάτιο του παιδιού σας αντί να κοιμάστε με τον/την σύντροφό σας;

Αν απαντήσατε αρνητικά σε όλες τις παραπάνω ερωτήσεις, τότε έχετε μια συνεργατική σχέση με τον άλλο γονέα, μια σχέση αμοιβαίου σεβασμού και αναγνώρισης  από την οποία ο έφηβος επωφελείται στον μέγιστο βαθμό.

Απαντήσατε θετικά σε κάποιες από τις παραπάνω ερωτήσεις; Μαντεύω ότι η θετική απάντηση αφορά οπωσδήποτε παραπάνω από ένα ερώτημα. Και θα σας εξηγήσω γιατί: Οι παραπάνω συμπεριφορές αποτελούν μέρος ενός συγκεκριμένου προτύπου επικοινωνίας. Δεν είναι δηλαδή μεμονωμένες εκδηλώσεις, αλλά υποκρύπτουν έναν ολόκληρο εσωτερικό κόσμο που αφορά τις αντιλήψεις και τις πεποιθήσεις σας για τον/την σύντροφό σας. Θα πρέπει οπωσδήποτε να διερευνήσετε λοιπόν τις αντιλήψεις και τις πεποιθήσεις σας για τον σύντροφό σας ως άτομο και ως γονέα.

Ταυτόχρονα όμως θα πρέπει να διερευνήσετε και τις αντιλήψεις και τις πεποιθήσεις σας για την στάση σας απέναντι στον άλλο γονέα. Αν απαντάτε θετικά σε κάποια από τα παραπάνω ερωτήματα, αυτές οι απαντήσεις σας αποτελούν ενδείξεις υπονόμευσης του άλλου γονέα. Τι σημαίνει για εσάς το γεγονός ότι υπονομεύετε τον/την σύντροφό σας; Πιστεύετε ότι αυτές οι συμπεριφορές είναι σημαντικές; Πιστεύετε ότι αυτές οι συμπεριφορές είναι ένα αποδεκτό και αναμενόμενο  μέρος της επικοινωνίας με τον/την σύντροφό σας; Μήπως υποβαθμίζετε την σημασία τους θεωρώντας τες φυσιολογικές εκδηλώσεις μέσα στην οικογένειά σας και φυσιολογικό μέρος στη σχέση ενός ζευγαριού; Τι είδους συναισθήματα πιστεύετε ότι δημιουργούν στο παιδί σας αυτές οι εκδηλώσεις σας για τον άλλο γονέα; Η απάντηση αυτών των ερωτημάτων θα σας οδηγήσει σε μια διεργασία επίγνωσης ως προς τους ρόλους στο οικογενειακό σας σύστημα.

Στο επόμενο σχετικό άρθρο μου θα δούμε μαζί τις επιλογές που μπορείτε να κάνετε προκειμένου να αλλάξετε αυτή την δυναμική της υπονόμευσης που κάνει κακό στην οικογένεια και στο παιδί σας.