- Τι χρειάζεται να ξέρουμε για τις συζητήσεις μας με τους εφήβους; - 30 Οκτωβρίου 2024
- “Τα κλειδιά της Ευτυχίας”, Ένα ημερολόγιο προσωπικής ανάπτυξης και θετικής σκέψης, για γονείς και όχι μόνο! - 15 Οκτωβρίου 2024
- Τα παιδιά μας, η πιο στρεσαρισμένη γενιά όλων των εποχών! - 8 Οκτωβρίου 2024
Γράφει στο efiveia.gr η Κλινική Ψυχολόγος Νικολέττα Γεωργίου
Ο Δημήτρης, 16 ετών, μπαίνει στο σπίτι μετά από το σχολείο. Η μαμά του τον καλωσορίζει με χαμόγελο και ζωηρή φωνή και τον ρωτά πώς ήταν η μέρα του για να εισπράξει ένα κοφτό, απότομο “καλή” πριν ο Δημήτρης εξαφανιστεί στο δωμάτιο του και κλείσει την πόρτα πίσω του!
Κάπου αλλού, σε κάποιο άλλο ελληνικό σπιτικό, η Μαρίνα κάθεται στη βεράντα της κουζίνας όταν η μητέρα της τής ζητάει να αφήσει για λίγο το κινητό και να βάλει τα πιάτα στο τραπέζι για το μεσημεριανό φαγητό. Η Μαρίνα τότε σηκώνεται εκνευρισμένη και φεύγει φωνάζοντας “συνεχώς μου λέτε τι να κάνω, αφήστε με ήσυχη”!
Με κάτι τέτοιες ιστορίες στο μυαλό μας, καταλήγουμε να πιστεύουμε ότι η εφηβεία των παιδιών μας δεν θα είναι τίποτα άλλο από μία ατέλειωτη σειρά από συγκρούσεις, φωνές ή αμήχανες σιωπές ανάμεσα σε εμάς και εκείνα.
Παρόλα αυτά, η Δρ. Niobe Way, αναπτυξιακή ψυχολόγος, πρόεδρος του Society for Research on Adolescence και καθηγήτρια στο NYU προτείνει να αντισταθούμε σε αυτού του τύπου τα στερεότυπα και να κάνουμε ότι μπορούμε για να διατηρήσουμε σε υψηλά επίπεδα τη σύνδεση και την επικοινωνία με τα παιδιά μας, όσο δύσκολο κι αν φαίνεται αυτό. Σύμφωνα με την Δρ. Way και τα αποτελέσματα των ερευνών της, οι έφηβοι που απολαμβάνουν ποιοτική επικοινωνία και κοινωνική αλληλεπίδραση με τα μέλη της οικογένειάς τους (και όχι μόνο) παρουσιάζουν αυξημένη ανθεκτικότητα απέναντι σε διαταραχές του συναισθήματος, βελτιωμένες επιδόσεις σε σχολικές και άλλες δραστηριότητες και συνολικά μία καλύτερη ατομική εικόνα. Σίγουρα θα το θέλαμε αυτό για τα παιδιά μας… Πώς μπορούμε, όμως, να το πετύχουμε;
“Χρησιμοποιήστε” την κοινωνική περιέργεια των εφήβων
Η περιέργεια σχετικά με το κοινωνικό σύνολο, όχι βέβαια αυτή που μοιάζει με κουτσομπολιό αλλά ή άλλη που μοιάζει με μοίρασμα εμπειριών, συναισθημάτων και σκέψεων, μελετήθηκε σε μία έρευνα στην οποία συμμετείχαν 400 μαθητές λυκείου. Από τις απαντήσεις των παιδιών φαίνεται ότι η “κοινωνική περιέργεια” στην ηλικία τους παίρνει τις εξής μορφές:
Περιέργεια σχετικά με τον εαυτό: ερωτήσεις που έχουν σαν στόχο την κατανόηση του ίδιου μας του εαυτού (π.χ. “πες μου τη γνώμη σου για εμένα;”).
Περιέργεια σχετικά με τον άλλον: ερωτήσεις που έχουν σαν στόχο την κατανόηση του ατόμου με το οποίο αλληλεπιδρούμε (π.χ. “τι φοβάσαι περισσότερο στον κόσμο;”).
Περιέργεια σχετικά με τη σχέση των συνομιλητών: ερωτήσεις που έχουν σαν στόχο τη διερεύνηση της σχέσης ανάμεσα στους συνομιλητές (π.χ. “ποια είναι η αγαπημένη σου ανάμνηση μ’ εμάς τους δύο;” ή “τι σου αρέσει περισσότερο να κάνουμε μαζί;”).
Περιέργεια σχετικά με άλλες σχέσεις: ερωτήσεις που έχουν σαν στόχο τη διερεύνηση των υπολοίπων σχέσεων του συνομιλητή μας (π.χ. “πραγματικά σε εκνευρίζει τόσο πολύ ο αδερφός σου;”).
Οι έφηβοι βρίσκονται σε ένα αναπτυξιακό στάδιο που τους επιτρέπει πια να εξερευνήσουν βαθύτερα νοήματα, πιο αφηρημένες έννοιες και πιο σύνθετες καταστάσεις. Είναι συνεπαρμένοι με αυτές τις νέες ικανότητές τους και θέλουν να τις χρησιμοποιούν όσο περισσότερο μπορούν. Έχοντας αυτό σαν κριτήριο, οι κοινωνικοί δεσμοί και η πολυπλοκότητα που τους χαρακτηρίζει αποτελούν ένα ιδανικό θέμα για συζήτηση που θα κινήσει το ενδιαφέρον ενός εφήβου.
Η σιωπή μπορεί να είναι χρυσός αλλά -στην περίπτωσή μας- η ακρόαση είναι διαμάντι
Το γνωστό “η σιωπή είναι χρυσός” μάλλον αρμόζει καλύτερα σε άλλες ηλικίες και περιστάσεις. Με τους εφήβους η επικοινωνία φαίνεται απαραίτητη για τη σύνδεση και η ποιοτική ακρόαση είναι το κλειδί. Τα παιδιά θέλουν να μοιραστούν μαζί μας τις επαναστατικές ιδέες τους, τις καινοτόμες απόψεις τους, τις παρατηρήσεις τους για τον κόσμο και τη ζωή, τις αντιρρήσεις τους για τα δεδομένα, τις θέσεις τους επί παντός επιστητού και θα το κάνουν μόνο αν αποτελούμε “καλό ακροατήριο”! Τώρα, σε αυτή τη συνθήκη καλό ακροατήριο μάλλον σημαίνει ότι δεν ερχόμαστε αντιμέτωποι με τα παιδιά για κάθε δεύτερη πρόταση που βγαίνει από το στόμα τους (κι ας διαφωνούμε ή ας γνωρίζουμε ότι δεν έχουν πλήρη εικόνα της κατάστασης για τη οποία μιλούν). Ας μην ξεχνάμε ότι ο πρωταρχικός μας στόχος παραμένει η επικοινωνία μαζί τους και όχι απαραίτητα η επίλυση κάποιου κοινωνικού θέματος εδώ και τώρα ή η ανακήρυξη του νικητή της αντιπαράθεσης. Ας περιοριστούμε στο να ακούσουμε τι λένε και πως σκέφτονται τα παιδιά μας και ας πούμε τη δική μας άποψη, χωρίς να ακυρώνουμε τη δική τους, να τα προσβάλουμε ή να τα μειώνουμε. Εξάλλου ο κόσμος προχωρά, οι εποχές αλλάζουν και -αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς- το πιθανότερο είναι ότι και οι δικές μας ιδέες και απόψεις στην αντίστοιχη ηλικία μάλλον δεν έβρισκαν πλήρως σύμφωνους τους γονείς μας τότε!
Θετική στάση, θετική ανταπόκριση, θετικά αποτελέσματα
Εν κατακλείδι, όσο κι αν οι έφηβοι προκαλούν τις αντοχές και την υπομονή μας, χρειάζεται να παραμείνουμε ψύχραιμοι και να υιοθετήσουμε μια γλυκιά στάση απέναντί τους, μια στάση κατανόησης και υποστήριξης που θα ενισχύσει τη σχέση μας και θα μας κρατήσει -όσο γίνεται- κοντά στα παιδιά μας που βρίσκονται πια στον δρόμο για την ενηλικίωση και στην αναζήτηση όλων όσων σχετίζονται με αυτή τη διαδικασία.