“Η έφηβη κόρη μου θέλει να ολοκληρώσει τη σχέση της. Πώς μπορώ να τη συμβουλέψω;”

Ερώτημα αναγνώστριας

Η κόρη μου είναι 16,5 χρόνων, Β’ λυκείου. Έχει κάνει κάποιους δεσμούς με αγόρια της ηλικίας της, αλλά δεν έχει ολοκληρωμένες σχέσεις. Συνήθως οι σχέσεις της είναι σύντομες. Μέχρι 5 μήνες ήταν η μεγαλύτερη. Αυτό το διάστημα βγαίνει με ένα αγόρι, ένα χρόνο μεγαλύτερο, αλλά βλέπω από τις συζητήσεις μας ότι την απασχολεί το θέμα των ολοκληρωμένων σχέσεων. Μου λέει ότι δεν κρατούν οι σχέσεις της,  επειδή δεν είναι ολοκληρωμένες. Εκείνο που τη συμβουλεύω είναι να μην βιαστεί να κάνει κάτι που ίσως αργότερα το μετανιώσει….Νομίζω πως είναι νωρίς ακόμη για να δοθεί ολοκληρωτικά σε κάποιον, γιατί βλέπω ότι τα αγόρια και τα κορίτσια της ηλικίας της κάνουν ολοκληρωμένες σχέσεις, αλλά δεν κρατούν σε βάθος χρόνου. Πώς μπορώ να τη συμβουλεύσω πιο σωστά;Τι παραδείγματα πρέπει να της πω; Δώστε μου σας παρακαλώ κάποια κατεύθυνση!!!  

---

Απαντά η Δρ. Αναπτυξιακής Ψυχολογίας-Ψυχοθεραπεύτρια Ευφροσύνη Αλεβίζου

Η πιο σημαντική διεργασία για την κόρη σας πιστεύω είναι να ξεκαθαρίσει η ίδια τα κίνητρα και την επιθυμία της για την σεξουαλική ολοκλήρωση. Να σταθεί μπροστά στον καθρέφτη και να δει τον εαυτό της στη φάση της ζωής που βρίσκεται. Να διερευνήσει με άλλα λόγια τα συναισθήματά της για τον εαυτό της ως άτομο, για τον εαυτό της μέσα στη σχέση, και για τον εαυτό της σε σχέση με τη σεξουαλική ολοκλήρωση. Η κόρη σας οφείλει να στραφεί προς τα μέσα και να απαντήσει με προσοχή και χωρίς βιασύνη στα παρακάτω ερωτήματα προκειμένου να κάνει την πιο σωστή επιλογή για την ίδια: Ποια είμαι σε αυτή τη φάση της ζωής μου; Πώς ισορροπώ τους  ρόλους που αναλαμβάνω και ζω; Ποιες είναι οι επιθυμίες μου αυτή την εποχή; Τι ρόλο παίζουν οι ερωτικές μου σχέσεις στο αίσθημα για τον εαυτό μου και για τη ζωή μου; Επιθυμώ σε αυτή τη φάση της ζωής μου και της σχέσης μου να ολοκληρώσω σεξουαλικά; Πώς φαντάζομαι την πρώτη μου σεξουαλική εμπειρία με αυτό το αγόρι; Τι είδους σχέση έχω μαζί του; Είναι μία σχέση στην οποία αισθάνομαι ότι μπορώ να είμαι ο εαυτός μου χωρίς φόβο; Αισθάνομαι ότι σέβεται την προσωπικότητά μου, τις επιθυμίες μου; Μήπως κάνω πράγματα μέσα στη σχέση για να ευχαριστήσω το αγόρι μου και χωρίς να υπολογίζω τις δικές μου ανάγκες και επιθυμίες; Φοβάμαι ότι αν δεν συμφωνήσω σε κάτι που θέλει το αγόρι μου θα με αφήσει; Εξαναγκάζομαι σε συμπεριφορές, είτε άμεσα μέσω λεκτικής βίας και εκβιασμών, είτε έμμεσα μέσω χειριστικών συμπεριφορών; Τι αισθάνομαι για το αγόρι μου; Τι από αυτά που αισθάνομαι με κάνει να θέλω να ολοκληρώσω τη σχέση μου μαζί του; Πόσο επηρεάζεται η απόφασή μου και οι επιλογές μου από το τι κάνουν ή δεν κάνουν οι φίλες μου αυτή την περίοδο; Έχω ενδοιασμούς για τη σεξουαλική ολοκλήρωση; Αισθάνομαι αρκετά άνετα και ελεύθερα να συζητήσω τους ενδοιασμούς μου αυτούς με το αγόρι μου ή φοβάμαι ότι θα με σνομπάρει, θα με υποτιμήσει, θα με κοροϊδέψει; Τι είδους συνθήκες αποτελούν για μένα προϋπόθεση για να ολοκληρώσω μία σχέση σεξουαλικά;  Πληρούνται αυτές οι προϋποθέσεις μέσα στην τωρινή μου σχέση;

Όσο για τους δικούς σας ενδοιασμούς, πρέπει και εσείς να ξεκαθαρίσετε τη στάση σας απέναντι στο ενδεχόμενο η κόρη σας να είναι σεξουαλικά ενεργή. Πιστεύετε όπως λέτε, ότι είναι νωρίς για την κόρη σας. Κατά τη γνώμη μου όμως, ο σημαντικότερος παράγοντας στον οποίο θα πρέπει να επικεντρώσετε δεν είναι η ηλικία αλλά τα κίνητρά της και το είδος της σχέσης που έχει με το αγόρι αυτό. Αν βλέπετε ότι η κόρη σας εμπλέκεται σε σχέσεις συναισθηματικής ή άλλου είδους εκμετάλλευσης, αν βλέπετε ότι εμπλέκεται σε σχέσεις κακοποιητικές όπου δεν μπορεί να είναι ο εαυτός της και να ακολουθεί ελεύθερα τις επιλογές για τη ζωή της, αν βλέπετε ότι τα κίνητρά της διαμορφώνονται μέσα από την μίμηση προτύπων που θέτουν οι συνομήλικοι και βασίζονται περισσότερο στην επιθυμητή εικόνα που θέλει να προβάλλει προς τα έξω και λιγότερο στην διερεύνηση των προσωπικών της αναγκών, τότε ανοίξτε αυτά τα θέματα προς συζήτηση. Ταυτόχρονα όμως,  προσέξτε να μην την κατηγορήσετε για τις επιλογές της, να μην την υποτιμήσετε, να μην την προσβάλλετε και να μην την κατακρίνετε.

Επίσης, θα ήθελα να σταθώ σε δύο φράσεις σας: Χρησιμοποιήσατε την έκφραση «να δοθεί» σε ένα αγόρι. Πιστεύω πως αν μετατοπίσετε το σκεπτικό σας και δείτε τη σεξουαλική έκφραση ως δόσιμο δύο ανθρώπων του ενός προς τον άλλον, θα απομακρυνθείτε από τη λογική που θέλει τη γυναίκα θύμα στις επιθυμίες του άνδρα. Η γυναίκα πρέπει να  αποφασίζει για τη σεξουαλική της έκφραση με γνώμονα την επιθυμία της και μέσα από πρίσμα ισοτιμίας. Το μήνυμα που πρέπει να περάσετε στην κόρη σας είναι αυτό της ισότιμης διεκδίκησης στην έκφραση επιθυμιών. Δε χρειάζεται δηλαδή να αισθάνεται ότι κινδυνεύει με αρνητικές συνέπειες αν συναινέσει στη σεξουαλική ολοκλήρωση, ούτε να εσωτερικεύσει το μήνυμα ότι η γυναίκα είναι «έρμαιο» των επιθυμιών του άνδρα. Το διπλό σεξουαλικό κριτήριο εξακολουθεί φυσικά να υφίσταται και στη σύγχρονη κοινωνία, μπορούμε όμως να διατηρούμε εμείς οι ενήλικες μια κριτική στάση απέναντι σε αυτό και στον αντίκτυπό του για τη γυναικεία ταυτότητα και είναι σίγουρο ότι η δική μας κριτική μας στάση θα αποτελέσει πρότυπο για τα αγόρια και τα κορίτσια μας στην εφηβεία. Επίσης, θα σταθώ λίγο και στη λέξη «μετανιώσει». Πιστεύω ότι θα ήταν καλό να μετακινηθείτε και ως προς αυτό το σκεπτικό σας γιατί διαφορετικά μπορεί να μεταδώσετε άθελά σας ενοχές στην κόρη σας. Κατά την γνώμη μου, οι άνθρωποι δεν μετανιώνουν για τις εμπειρίες τους. Μπορεί να επαναξιολογούν τις εμπειρίες τους σε μεταγενέστερες φάσεις, να εκτιμούν τους παράγοντες που τους επηρέασαν τότε και να αξιολογούν τις συνέπειες για τη ζωή τους. Όμως κάθε εμπειρία είναι εμπειρία μάθησης  και ευκαιρία για επιλογή στη ζωή μας. Ακόμα και οι εμπειρίες μας που δε θα επιλέγαμε να επαναλάβουμε σε μεταγενέστερο χρόνο στη ζωή μας, μάς μαθαίνουν πράγματα για τον εαυτό μας. Οπότε επικεντρώστε στο τώρα και στον τρόπο με τον οποίο η κόρη σας σχετίζεται και όχι στις μελλοντικές συνέπειες. Βοηθήστε την κόρη σας να αξιολογεί τις καταστάσεις στις οποίες εμπλέκεται, να αναγνωρίζει τα συναισθήματά της, να ιεραρχεί ανάγκες και να ελέγχει παρορμητικές συμπεριφορές. Αυτές είναι πολύτιμες δεξιότητες για τη ζωή της γενικά και όχι μόνο για το πεδίο των ερωτικών και σεξουαλικών σχέσεων.

Αν προβληματίζεται για τη διάρκεια των σχέσεων που δημιουργεί, ψάξτε μαζί της για το πόσο και με ποιους τρόπους παίζει ρόλο ο παράγοντας του σεξ, της συναίνεσής της δηλαδή ή της άρνησής της για ολοκλήρωση. Το αγόρι που προσπαθεί χειριστικά να επιβάλλει τη σεξουαλική ολοκλήρωση, εστιάζοντας στις δικές του ανάγκες και επιθυμίες, είναι το ίδιο αγόρι που θα αφήσει την κοπέλα, είτε ολοκληρώσουν τη σχέση, είτε όχι. Αν η επιθυμία για ολοκλήρωση δεν προκύπτει ως κοινή επιθυμία, αυτό πιθανότατα συμβαίνει γιατί η σχέση δεν έχει το συναισθηματικό βάθος που χρειάζεται ώστε να δημιουργείται και στα δύο άτομα αυτή η επιθυμία για μοίρασμα. Αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να επισημάνετε στην κόρη σας. Αν το αγόρι επιμένει για σεξ ενώ η ίδια δεν αισθάνεται έτοιμη, τότε θα πρέπει να αναρωτηθεί για το είδος της σχέσης που έχει και για τα συναισθήματα του αγοριού για την ίδια. Με απλά λόγια, αν δεν αισθάνεται ότι είναι η σωστή επιλογή για την ίδια, σίγουρα δεν κάνει λάθος. Ας εμπιστευθεί τα συναισθήματα και τη διαίσθησή της για να αποφασίσει.

Οι σχέσεις σε αυτές τις ηλικίες συνήθως δεν κρατούν πολύ. Αντικατοπτρίζουν τις ανάγκες των εφήβων για πειραματισμό στον ερωτικό τομέα και τους μαθαίνουν πώς να εκφράζουν αυτή την πλευρά της ταυτότητάς τους. Δεν χρειάζεται λοιπόν να τις κρίνετε με τα ίδια κριτήρια που θα αξιολογούσαμε τις ερωτικές σχέσεις μεταξύ ενηλίκων.

Θυμηθείτε ότι δεν μπορείτε να προστατεύσετε την κόρη σας μέσω υποδείξεων ή απαγορεύσεων. Ο μόνος τρόπος για να την προστατεύσετε είναι να της δώσετε τα συναισθηματικά εφόδια ώστε να κάνει επιλογές για τον εαυτό της μέσα από αίσθημα επάρκειας και με γνώμονα τη συναισθηματική της ασφάλεια. Η μόνη συμβουλή που χρειάζεται η κόρη σας κατά τη γνώμη μου είναι να δημιουργεί σχέσεις μέσα από ένα πρίσμα επάρκειας για τον εαυτό της. Με απλά λόγια, αν αισθάνομαι επαρκής ως άτομο, επιδιώκω σχέσεις μέσα στις οποίες μπορώ να εκφράζομαι. Αν δεν αισθάνομαι επαρκής, επιδιώκω σχέσεις που θα αποκαταστήσουν το θετικό αίσθημα για τον εαυτό μου μέσα από την ικανοποίηση αναγκών των άλλων. Αυτό φυσικά δεν είναι δυνατό και αν συμβαίνει συστηματικά στη ζωή ενισχύει το αίσθημα ανεπάρκειας και παρατείνει τον φαύλο κύκλο δημιουργίας δυσλειτουργικών ή και κακοποιητικών σχέσεων. Αυτό που θα οδηγήσει λοιπόν την κόρη σας στην σωστή για τον εαυτό της επιλογή, είναι το να μπορεί να διαχωρίζει μεταξύ υγιών και μη υγιών σχέσεων. Η κόρη σας πρέπει να μάθει να διεκδικεί και να εκφράζει τις επιθυμίες της και να λέει όχι όποτε αντιλαμβάνεται απόπειρα για εξαναγκασμό. Πρέπει να μάθει να δίνει προτεραιότητα στον εαυτό της και τις ανάγκες της. Πρέπει να μάθει να διαχωρίζει μεταξύ εσωτερικών αναγκών και εξωτερικών πιέσεων.

Θα σας πρότεινα να συζητήσετε αυτά τα ζητήματα μαζί της και να προσπαθήσετε να καταλάβετε πώς νιώθει για την σχέση της. Θα σας πρότεινα ακόμα να της δώσετε να διαβάσει αυτό το άρθρο και  να χρησιμοποιήσει ως οδηγό τα ερωτήματα που προτείνω ώστε να παρακινηθεί σε μια διεργασία εσωτερικής αναζήτησης.

Είναι βέβαια αυτονόητο ότι θα πρέπει να είναι αξιόπιστα ενημερωμένη για όλες τις πρακτικές παραμέτρους, ώστε να προστατεύσει τον εαυτό της από σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα και ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη όποτε αποφασίσει να ξεκινήσει τη σεξουαλική της ζωή.