Γράφει για το efiveia.gr η ψυχολόγος Αγγελική Καλαντζοπούλου
Η εφηβική εγκυμοσύνη αποτελεί ένα ζήτημα που απασχολεί τον σύγχρονο κόσμο και έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας. Οι οικονομικοκοινωνικοί παράγοντες, η οικογένεια, η έναρξη σεξουαλικής δραστηριότητας σε μικρότερη ηλικία, καθώς και η ελλιπής και υπεύθυνη ενημέρωση πάνω σε θέματα αντισύλληψης και σεξουαλικής συμπεριφοράς, φαίνεται να είναι παράγοντες για τους οποίους το φαινόμενο αυτό έχει πάρει διαστάσεις σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.
Το μεγαλύτερο ποσοστό των εφηβικών κυήσεων είναι ανεπιθύμητες και τυχαίες. Για το λόγο αυτό οι περισσότερες θα καταλήξουν σε άμβλωση. Τα στατιστικά δεδομένα δείχνουν ότι το 50% των κοριτσιών που έχουν σεξουαλικές σχέσεις μεταξύ της ηλικία 13-18 ετών θα έχουν μια εγκυμοσύνη.
Σύμφωνα με τα στοιχεία έρευνας της β’ Γυναικολογικής κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, φαίνεται ότι το 30-40% των κοριτσιών ηλικίας 16-18 ετών έχουν ξεκινήσει σεξουαλική δραστηριότητα. Από το παραπάνω ποσοστό, το 30% δεν χρησιμοποιεί καμία μέθοδο αντισύλληψης και ένα άλλο 30% χρησιμοποιεί αναποτελεσματικές μεθόδους (π.χ. απόσυρση). Στην χώρα μας παρατηρείται ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά στη χρήση αντισύλληψης εξαιρουμένων της χρήσης προφυλακτικού και απόσυρσης, σε σχέση με άλλες χώρες της Ευρώπης.
Το ποσοστό των εφηβικών γεννήσεων στη χώρα μας, έχει μειωθεί τα τελευταία χρόνια (από 9% σε 5,2% ) ενώ έχει αυξηθεί ο αριθμός αμβλώσεων.
Η κύηση στην εφηβεία αποτελεί επιλογή της έφηβης, κάτι που συνδέεται με την κουλτούρα και την πολιτιστική κληρονομιά ορισμένων κοινωνιών και κοινωνικών ομάδων.
Παράγοντες που σχετίζονται με την εφηβική εγκυμοσύνη:
Κοινωνικοί παράγοντες
Τα υψηλότερα ποσοστά εφηβικής εγκυμοσύνης παρατηρούνται σε κοινωνικά ασθενέστερες τάξεις και αντίστοιχα σε περιοχές με υλική και κοινωνική στέρηση (δέκα φορές μεγαλύτερες πιθανότητες να γίνουν μητέρες έφηβες εργατικής κοινωνικής τάξης σε σχέση με έφηβες ανώτερης κοινωνικής τάξης). Ερμηνεύοντας τα αποτελέσματα αυτά, πιθανολογείται ότι στις ασθενέστερα κοινωνικά-οικονομικά ομάδες, υπάρχει ελλιπής γνώση σε σχέση με τη χρήση αντισυλληπτικών και με τη φυσιολογία της αναπαραγωγής. Επίσης τα κορίτσια αυτών των ομάδων, σύμφωνα με τις έρευνες, έχουν την τάση να ξεκινούν τις σεξουαλικές τους επαφές σε μικρότερη ηλικία, ενώ παράλληλα φαίνεται να έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να συνεχίσουν την εγκυμοσύνη σε σχέση με τις πιο υψηλής οικονομικοκοινωνικής τάξης έφηβες. Οι τελευταίες, επιλέγουν συχνότερα την άμβλωση.
Οικογένεια
Η κυρία Καλαντζοπούλου τονίζει στο efiveia.gr ότι το οικογενειακό περιβάλλον παίζει καθοριστικό ρόλο όσον αφορά τόσο στην έναρξη της σεξουαλικής ζωής των εφήβων, όσο και στην απόφαση να επιλέξουν μια εγκυμοσύνη.
Οι έρευνες που σχετίζουν την έναρξη σεξουαλικής δραστηριότητας σε μικρότερη ηλικία και τις οικογενειακές σχέσεις θεωρούν σημαντικούς παράγοντες: την αίσθηση μοναξιάς, απόρριψης, έλλειψης εμπιστοσύνης και επικοινωνίας, ενώ συχνά η απουσία του πατέρα παίζει σημαντικό ρόλο. Μια εφηβική εγκυμοσύνη θα συνεχιστεί σε γέννηση σε μεγαλύτερο ποσοστό, σε περιπτώσεις στερημένων από οικογένεια κοριτσιών ή σε περιπτώσεις που και οι ίδιες υπήρξαν παιδιά έφηβων γονέων.
Ενδιαφέρον στοιχείο επίσης των ερευνών αποτελεί και η συσχέτιση της εγκατάλειψης του σχολείου από την έφηβη (είτε εξαιτίας του ότι δεν το συμπαθεί ή λόγο χαμηλής επίδοσης), με την υψηλότερη πιθανότητα να μείνει έγκυος.
Από την άλλη, έφηβες μητέρες, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις που προέρχονται από στερημένα οικονομικά περιβάλλοντα, έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να μην συνεχίσουν το σχολείο και αντίστοιχα μειώνουν τις πιθανότητες να ανέλθουν οικονομικά και στο μέλλον τους.
Όσον αφορά τους έφηβους πατεράδες:
Στο μεγαλύτερο ποσοστό τους παρατηρείται ότι οι νεαροί μπαμπάδες τείνουν να εγκαταλείψουν την σύντροφο τους μετά την ανακοίνωση των νέων. Αυτό είναι συνάρτηση της αντίστοιχης σχέσης και υποστήριξης που έχει ο νεαρός από την οικογένειά του, καθώς και από την ενημέρωση που έχει λάβει.
Στις περιπτώσεις που αποφασιστεί να συνεχιστεί η σχέση και η κύηση και να δημιουργηθεί μια νέα οικογένεια, ο γάμος / σχέση μπορεί σύντομα να λήξει. Μελέτες μιλούν για μια τάση των νέων μπαμπάδων να εγκαταλείπουν τη σύντροφο μετά από δύο χρόνια.
Αντίστοιχα με τα κορίτσια, τα αγόρια που γίνονται πατεράδες, συνήθως προέχονται από οικονομικοκοινωνικά περιβάλλοντα που δεν μπορούν να παρέχουν υποστήριξη, οπότε είναι και μεγαλύτερες οι πιθανότητες να εγκαταλείψουν το σχολείο.
Από τα παραπάνω δεδομένα διακρίνεται η ανάγκη για έγκυρη και ουσιαστική ενημέρωση των νέων αλλά και των οικογενειών τους σε σχέση με τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση. Οι σωστή πληροφόρηση καλό είναι να γίνεται από ειδικούς επιστήμονες μέσα σε φιλικό και άνετο περιβάλλον. Σημαντικό βήμα από την πολιτεία θα ήταν η ενεργοποίηση προγραμμάτων σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στα σχολεία και στην οικογένεια.