Εξειδίκευση στον Διαισθητικό Τρόπο Διατροφής
- 2 συχνοί προβληματισμοί σχετικά με τα γλυκά στην εφηβεία - 12 Οκτωβρίου 2021
- Γλυκά στην εφηβεία: Πώς να το διαχειριστώ; - 25 Αυγούστου 2021
- Νομίζω πως το παιδί μου δεν τρώει «αρκετά». Ποιους παράγοντες είναι καλό να αξιολογήσω; - 21 Δεκεμβρίου 2020
Γράφει στο efiveia.gr η Διαιτολόγος-Διατροφολόγος Κωνσταντίνα Κατσανά
Η ακμή είναι μία χρόνια, φλεγμονώδης διαταραχή του δέρματος, η οποία επηρεάζει τα περισσότερα άτομα κάποια στιγμή στη ζωή τους, ενώ είναι ιδιαίτερα συχνή κατά την εφηβεία. Πράγματι, το 85% των εφήβων φαίνεται πως καλείται να αντιμετωπίσει τις εκδηλώσεις της ακμής, ενώ στις δυτικές κοινωνίες το ποσοστό αυτό μπορεί να αγγίξει ακόμη και το 95%. Η αιτιολογία της ακμής είναι ιδιαίτερα σύνθετη, καθώς πολλοί παράγοντες αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και επηρεάζουν την πιθανότητα εμφάνισης και εξέλιξής της. Εδώ και πολλά χρόνια ο ρόλος της διατροφής στην ανάπτυξη της ακμής αποτελεί ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα, με πολλούς ερευνητές να υποστηρίζουν ένθερμα την έντονη συσχέτισή τους, ενώ κάποιοι άλλοι διατηρούν μια πιο κριτική και λιγότερο ενθουσιώδη στάση απέναντι στα αποτελέσματα των μελετών. Στο άρθρο αυτό θα συζητήσουμε για τα τρόφιμα εκείνα που έχουν μελετηθεί περισσότερο και έτσι, υπάρχουν επαρκή και έγκυρα επιστημονικά δεδομένα που συνηγορούν υπέρ της προστατευτικής ή της επιβαρυντικής επίδρασης που μπορεί να έχουν στην ανάπτυξη και εξέλιξη της ακμής.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, η ακμή αποτελεί ακόμη μία χρόνια πάθηση που σχετίζεται με την επικράτηση του λεγόμενου δυτικού προτύπου διατροφής, όπως άλλωστε είναι η παχυσαρκία και ο σακχαρώδης διαβήτης. Αυτή η παρατήρηση αποτυπώνεται πολύ έντονα στις μελέτες που έχουν γίνει σε πληθυσμούς που δεν ανήκουν στον Δυτικό κόσμο και παρουσιάζουν σχεδόν μηδαμινά ποσοστά ακμής. Η εισαγωγή του δυτικού μοντέλου διατροφής στις συγκεκριμένες κοινωνίες δίνει το έναυσμα για την αύξηση των περιστατικών ακμής ακόμη και σε αυτά τα άτομα. Το γεγονός αυτό μας δείχνει ότι, δεν ευθύνονται μόνο τα γονίδια για την απουσία της ακμής που είχε καταγραφεί πριν την αλλαγή των διατροφικών συνηθειών, όπως θα μπορούσε κάποιος να έχει υποθέσει.
Όταν χρησιμοποιούμε τον όρο «δυτικό πρότυπο διατροφής» θέλουμε να περιγράψουμε ένα σύνολο διατροφικών συνηθειών, το οποίο χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερα αυξημένη κατανάλωση κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος (π.χ. αλλαντικά, λουκάνικα, μπέικον, προψημένες κοτομπουκιές), γλυκών βασισμένων στη ζάχαρη ή/και το βούτυρο, προτηγανισμένα τρόφιμα, ιδιαίτερα λιπαρών γευμάτων και επεξεργασμένων δημητριακών (όπως επεξεργασμένα δημητριακά πρωινού με ζάχαρη, λευκό ψωμί κ.ά.). Επίσης, στο πρότυπο αυτό κυριαρχούν τα αναψυκτικά με ζάχαρη ή τεχνητές γλυκαντικές ύλες και γενικότερα όλα τα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε «κακά» λιπαρά, αλάτι και ζάχαρη. Παράλληλα, τα θρεπτικά τρόφιμα απουσιάζουν ή καταναλώνονται σε σημαντικά μικρότερο βαθμό, με αποτέλεσμα να υπάρχει αυξημένη πιθανότητα ανεπαρκούς πρόσληψης βιταμινών, ιχνοστοιχείων και φυτικών ινών.
Επιπλέον, η πλειοψηφία των επιστημόνων υγείας που διερευνά την αιτιολογία της ακμής, εστιάζει στην επιβαρυντική επίδραση των τροφίμων με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη στην επιδείνωση της ακμής. Ο δείκτης αυτός μας βοηθάει να καταλάβουμε πόσο απότομα ανεβαίνουν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα μετά την κατανάλωση ενός τροφίμου που περιέχει υδατάνθρακες. Μας δίνει, λοιπόν, σημαντικές πληροφορίες για την ποιότητα και όχι την ποσότητα των υδατανθράκων ενός τροφίμου. Τα τρόφιμα με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη επηρεάζουν την έκκριση ορισμένων ορμονών που έχουν καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη της ακμής, εντείνοντας τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων της.
Ενδεικτικά αναφέρονται ορισμένοι από τους κυριότερους εκπροσώπους τροφίμων με βάση τον γλυκαιμικό τους δείκτη.
- Τρόφιμα υψηλού γλυκαιμικού δείκτη: Λευκό ψωμί, άσπρο ρύζι, πουρές πατάτας, πατάτες ψητές, λευκό ρύζι, μέλι, ζάχαρη, σοκολάτα, επεξεργασμένα δημητριακά πρωινού, έτοιμες μπάρες δημητριακών, μπισκότα εμπορίου, κέικ, αναψυκτικά
- Τρόφιμα χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη: Πολύσπορο ψωμί, βρώμη, μακαρόνια ολικής άλεσης, φρέσκα φρούτα, σπιτικές γλυκές παρασκευές με βάση τη βρώμη και αποξηραμένα φρούτα ή φρέσκα φρούτα και ξηρούς καρπούς ή φυτικούς σπόρους, γιαούρτι, λαχανικά, όσπρια
Όπως μαρτυρά και ο ορισμός της ακμής, αναπόσπαστο κομμάτι στην ανάπτυξή της αποτελεί η φλεγμονή. Συνεπώς, θέλουμε η διατροφή των εφήβων να περιέχει περισσότερα τρόφιμα με αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες, ενώ οι τροφές που ενισχύουν τη διαδικασία της φλεγμονής καλό είναι να καταναλώνονται σε μικρότερη συχνότητα ή/και ποσότητα. Τα συστατικά που έχουν συσχετιστεί πιο έντονα με την έξαρση της φλεγμονής και την επακόλουθη επιδείνωση της ακμής είναι τα λεγόμενα «κακά» λιπαρά, δηλαδή, τα κορεσμένα και trans λιπαρά. Τα λιπαρά αυτά τα συναντούμε σε μεγάλες συγκεντρώσεις σχεδόν σε όλα τα αρτοσκευάσματα, σε φαγητά τύπου fast-food, σε έτοιμα μπισκότα και γλυκίσματα, στις σοκολάτες, στο κόκκινο κρέας και τα επεξεργασμένα κρέατα (π.χ. αλλαντικά) και γενικότερα στην πλειοψηφία των λεγόμενων πολύ επεξεργασμένων τροφίμων.
Από την άλλη, μια διατροφή πλούσια σε φρέσκα φρούτα και λαχανικά, στην οποία υπερτερούν τα προϊόντα ολικής άλεσης έναντι των επεξεργασμένων δημητριακών και υπάρχει τουλάχιστον 1 φορά την εβδομάδα κάποιο ψάρι, κατά προτίμηση λιπαρό (όπως σαρδέλα, σκουμπρί, γόπα, γαύρος = εξαιρετική πηγή αντι-φλεγμονωδών ω-3 λιπαρών οξέων) μπορεί να προσφέρει ασπίδα προστασίας ενάντια στην εξέλιξη της ακμής στους εφήβους.
Συνοψίζοντας, παρατηρούμε πως ακόμη και όταν πρόκειται για μία πάθηση του δέρματος όπως η ακμή, η επένδυση σε ένα ισορροπημένο πρότυπο διατροφής μπορεί να ασκήσει ευεργετικά αποτελέσματα. Είναι καλό να εστιάζουμε στη σταδιακή βελτίωση των τωρινών διατροφικών συνηθειών και να αποφεύγουμε να αλλάζουμε όλες μας τις συνήθειες ταυτόχρονα, το οποίο πέρα από δύσκολα εφαρμόσιμο, στην πλειοψηφία των περιπτώσεων δε διαρκεί για πολύ.
Έτσι, μπορείτε να προσπαθήσετε σιγά-σιγά να ενισχύσετε τη διατροφική αξία των γευμάτων που καταναλώνονται στο σπίτι (περισσότερα όσπρια μέσα στην εβδομάδα, λαχανικά σε κάθε κύριο γεύμα, ψάρι 1 φορά την εβδομάδα, διαθέσιμες επιλογές προϊόντων ολικής άλεσης και φρούτων σε ορατά σημεία μέσα στο σπίτι), ενώ παράλληλα μπορείτε να ετοιμάσετε σε συνεργασία με το παιδί σας πρωτότυπες ιδέες για γευστικά σνακ, τα οποία περιέχουν τα επιθυμητά θρεπτικά συστατικά και μπορούν να πάρουν τη θέση των λιγότερο υγιεινών επιλογών που κυριαρχούν εκτός σπιτιού.