- Γιατί αρέσει στους εφήβους να καταναλώνουν πολλά χρήματα; Πώς να τους μάθετε να διαχειρίζονται σωστά τα χρήματά τους; - 7 Μαΐου 2021
- Διαχείριση χρόνου: Πόσο σημαντικό είναι να διαχειρίζονται σωστά οι έφηβοι το χρόνο τους; Πώς μπορούν οι γονείς να τους βοηθήσουν; - 5 Απριλίου 2021
- Είναι η νέα γενιά λιγότερο σκεπτόμενη και δημιουργική; Και τι σχέση έχει η χρήση οθονών; - 5 Μαρτίου 2021
Ερώτημα αναγνώστριας
“Καλησπερα σας,
Ειμαι διαζευγμενη και μεγαλωνω δυο αγορια 10 και 7 ετων, ο μεγαλος μου γιος λεει ψεμματα δημιουργωντας ιστοριες απο οτι καταλαβαινω για να τραβηξει την προσοχη. Ενα διαστημα δεν ελεγα τιποτα ομως αρχισε να γινεται συστηματικα και χθες του ειπα εντονα ποσο λαθος ειναι και σε ποσους μπελαδες μας βαζουν τα ψεμματα. Εγω στο μεταξυ δεν τους λεω ποτε ψεμματα οσο σκληρο κι αν ειναι κατι ωστε να μην δινω λαθος παραδειγμα. Μου υποσχεθηκε οτι καταλαβε και δεν θα ξαναγινει ομως δεν τον πιστευω. Πως να το αντιμετωπισω?
Ευχαριστω πολύ”
Απαντά η Ψυχολόγος, Οικογενειακή-Συστημική Σύμβουλος & Σύμβουλος Ομάδας Χριστίνα Πολυδώρου
Αγαπητή κυρία,
Όπως μπορείτε να καταλάβετε, δεν είναι δυνατό μέσω διαδικτύου και χωρίς να υπάρχουν διαθέσιμες όλες οι πληροφορίες για ένα παιδί και το ιστορικό του να δοθούν εξατομικευμένες ερμηνείες και συμβουλές. Στην παρούσα απάντηση θα προσπαθήσω να σας δώσω κάποιες γενικές πληροφορίες σχετικά με τα ψέμματα, γιατί κάποια παιδιά μπαίνουν στη διαδικασία να κρύβουν την αλήθεια από τους γονείς τους και τι θα μπορούσαν εκείνοι να κάνουν για να βοηθήσουν.
Τα ψέμματα είναι ένα θέμα που απασχολεί πολλούς γονείς, όχι μόνο εσάς. Δημιουργεί ανησυχία, γιατί όλοι οι γονείς θέλουν τα παιδιά τους να είναι ειλικρινή, ειδικά με τους ίδιους. Αλλά πριν τρομάξετε ότι υπάρχει πρόβλημα θα πρέπει να εξετάσετε τα ίδια τα ψέματα που σας λέει. Δεν είναι όλα τα ψέματα ίδια.
Τα παιδιά δεν γεννιούνται με ηθικούς κώδικες. Το ότι δεν είναι σωστό να λένε ψέματα είναι κάτι που το μαθαίνουν καθώς μεγαλώνουν. Και τα περισσότερα παιδιά πειραματίζονται με το πόσο κακό είναι αυτό και τι συνέπειες μπορεί να έχει, ώστε να φτάσουν μόνα τους στη διαπίστωση ότι είναι μια συμπεριφορά μη κοινωνικά αποδεκτή που πρέπει να αποφεύγουν. Στην πορεία της ζωής τους βλέπουν ότι υπάρχουν κοινωνικοί κανόνες που καλούνται να ακολουθούν. Παρακολουθούν συνεχώς τους ενήλικες ώστε να κατανοήσουν πώς πρέπει να φέρονται και να επικοινωνούν με τους άλλους. Η ανάγκη να λένε την αλήθεια και η δυνατότητα να αντιλαμβάνονται τον πραγματικό αντίκτυπο που έχει ένα ψέμμα είναι πράγματα που αποκτούν καθώς μεγαλώνουν.
Από την ηλικία 5-10 ετών τα παιδιά σταδιακά είναι σε θέση να αντιληφθούν τι είναι το ψέμα. Αν μεγαλώνουν σε ένα περιβάλλον με ξεκάθαρους κανόνες σχετικά με την ανάγκη να λένε την αλήθεια, θα βάλουν τα δυνατά τους να το καταφέρουν, γιατί θέλουν να είναι «μεγάλα παιδιά» ώστε να τους αποδέχονται οι ενήλικες γύρω τους. Και θα προδώσουν τον ψεύτη όταν τον αντιληφθούν, αφού παρατηρούν τους πάντες γύρω τους.
Πάνω από 10 ετών ειναι σε θέση πια να αναγνωρίσουν πότε λένε την αλήθεια και πότε ψεύδονται και τι σημαίνει αυτό.
Οι λόγοι που ένα παιδί επιλέγει να πει ψέματα διαφέρουν. Μπορεί να το κάνουν για να μην μπλέξουν ή από φόβο ή για να αποφύγουν κάτι που δεν θέλουν να κάνουν. Επίσης, μπορεί να το κάνουν γιατί σε μια δεδομένη κατάσταση δεν είναι σε θέση να αντιληφθούν αν «τους παίρνει» ή όχι. Δεν είναι απίθανο να το κάνουν και ως τρόπο να νιώσουν ότι «κολλάνε» στην παρέα γύρω τους και με το ψέμα εξασφαλίζουν ότι δε θα τους απορρίψουν (ειδικά σε περιπτώσεις χαμηλής αυτοεκτίμησης). Άλλος ένας λόγος που οδηγεί συχνά τα παιδιά στο ψέμα είναι το να μεγαλώνουν σε πλαίσια με πολύ αυστηρούς κανόνες και όρια. Βέβαια δεν πρέπει να υποτιμάμε και τη μίμηση προτύπων που είναι πολύ σημαντική και καθοριστική στην παιδική ηλικία. Τα παιδιά οπως είπαμε προηγουμένως παρακολουθούν τους γύρω τους και δη τους σημαντικούς ανθρώπους στη ζωή τους για να αντιλφθούν πώς λειτουργεί ο κόσμος και η κοινωνία. Επομένως, το να δουν κάποιον γύρω τους να λέει ψέματα, νομιμοποιεί ότι και τα ίδια μπορούν να το κάνουν. Τέλος, σε σπάνιες περιπτώσεις το να λέει ένα παιδί ψέματα μπορεί να υποδικνύει κάποια ψυχική διαταραχή, όπως προβλήματα συμπεριφοράς ή παθολογικά ψέματα. Σε αυτές τις περιπτώσεις συνήθως υπάρχουν και άλλα συμπτώματα εκτός από τα ψέματα που υποδηλώνουν το πρόβλημα. Εδώ τα παιδιά ψεύδονται είτε έχουν να κερδίσουν κάτι από αυτό είτε όχι, σα να γίνεται ακούσια και χωρίς το παιδί να το επιλέγει συνειδητά.
Το πρώτο πράγμα που μπορείτε να κάνετε είναι να προσέξετε ώστε να μην δώσετε στο ψέμα πάρα πολύ δύναμη. Η ειλικρίνεια είναι σημαντική, αλλά αν το επικοινωνήσετε πάρα πολύ έντονα στο παιδί και καταλάβει τη σημαντικότητα που έχει για εσάς, είναι δυντό να γυρίσει εναντίον σας και να το χρησιμοποιεί σαν όπλο κάθε φορά που θα θέλει να σας θυμώσει ή να σας ενοχλήσει. Θα πρέπει να κρρατήσετε τα πράγματα σε τέτοιο σημείο ώστε να μη «σας γυρίσει μπούμερανγκ».
Το δεύτερο είναι να κατανοήσετε τι ακριβώς συμβαίνει όταν λέει ψέματα, ώστε να μην σας επηρεάζει τόσο πολύ. Το πιθανότερο είναι ότι λένε ψέματα μέσα στην ανωριμότητα της ηλικίας τους, χωρίς να αντιλαμβάνονται πραγματικά πόσο κακό ειναι.
Τέλος, θα πρέπει να λειτουργήσετε σαν αστυνομικός στην περίπτωση αυτή. Το παιδί οφείλει να γνωρίζει ότι το να λέει ψέματα είναι κάτι ανάρμοστο που επιφέρει συγκεκριμένες συνέπειες, τις οποίες θα έχετε συμφωνήσει και θα γνωρίζετε από πριν. Θα είναι συγκεκριμένες και θα εφαρμόζονται σταθερά. Αρκεί να είστε ξεκάθαροι. Το να λέει κανείς ψέματα είναι λάθος και στο σπίτι μας λέμε την αλήθεια. Μην το κάνετε ηθικό ζήτημα, αλλά τεχνικό. Δεν υπάκουσες τον κανόνα – θα υποστείς τις συνέπειες που μαζί έχουμε θέσει. Αλλά μέχρι εκεί. Όπως ο αστυνομικός δίνει την κλήση και φεύγει, δεν σε ακολουθεί για να συζητάει συνεχώς μαζί σας για την παρανομία, έτσι και εσείς δεν μπορείτε να συζητάτε όλη την ώρα με το παιδί για το ψέμα που είπε. Η συνέπεια που έχετε μαζί συμφωνήσει και η τήρηση αυτής της συμφωνίας είναι αρκετή για να το κάνει να καταλάβει τη σημαντικότητα του προβλήματος.
Ελπίζω να σας βοήθησα μέχρι το σημείο που μου είναι επιτρεπτό στη συγκεκριμένη συνθήκη. Παραμένω στη διάθεσή σας σε περίπτωση που χρειαστείτε οτιδήποτε άλλο.
Με εκτίμηση,
Χριστίνα Πολυδώρου