“Δε θέλω η κόρη μου να χαραμίσει το μέλλον της…”

Ερώτημα αναγνώστριας

Καλησπέρα σας. Έχω μια έφηβη κόρη 15 ετών με μια έντονη θα έλεγα εφηβεία, που περιλαμβάνει ψέματα, φωνές, άρνηση να διαβάσει όπως αποδείχτηκε και από τους τελευταίους βαθμούς της. Έχουμε δοκιμάσει όλους τους τρόπους για να τα βρούμε μαζί της, με το καλό αρχικά, με το να της στερήσουμε κάποια πράγματα στη συνέχεια αλλά τίποτα, δείχνει να μην τη νοιάζουν οι συνέπειες, σαν να μην την αγγίζει τίποτα. Να πω πως είναι μια μαθήτρια αρκετά καλή για το διάβασμα που κάνει περίπου στο 17 μισό, με πιο στοχευμένο πιστεύω περισσότερο, αφού έχει και όση βοήθεια χρειάζεται με ιδιαίτερα, τα οποία αρνείται και τα βλέπει ως τιμωρία.

Το πρόβλημά μου τώρα είναι ότι μετά από μια επίσκεψη με το σχολείο στα ΕΠΑΛ, αποφάσισε με μια φίλη της που όμως δεν είναι στο ίδιο μαθητικό επίπεδο (έχει δυσλεξία, αλλά διαβάζει περισσότερο από την κόρη μου) να πάει ΕΠΑΛ. Οπως ήταν φυσικό τρελάθηκα αφού, στο μεταξύ την έχουν παρει και στο πειραματικό λυκειο που κάναμε αίτηση, και ξαφνικά μου λέει αυτό. Όταν τη ρώτησα γιατί, αρχικά μου είπε οτι δε θέλει να κάνει αρχαία και γενικά φιλολογικά και να διαβάζει τόσο πολύ, και πιστεύει ότι θα είναι πιο εύκολα στα ΕΠΑΛ και αργότερα μου ξεφούρνισε ότι δε θέλει να μείνει στο ΓΕΛ χωρίς τους φίλους της. Δεν ξέρω τι να κάνω με αυτό το κορίτσι, εγώ δε θέλω να χαραμιστεί στα ΕΠΑΛ γνωρίζοντας της δυνατότητές της, από την άλλη αν μείνει ΓΕΛ και δε διαβάζει όπως κάνει φέτος, θα είναι δώρο άδωρο. Γενικά νομίζω δεν ξέρει τι θέλει και τι κάνει, είναι εντελώς στα χαμένα και όταν προσπαθούμε να την ενημερώσουμε τι γίνεται  με σχολές και τέτοια, γίνεται έξαλλη και κλείνεται στο δωμάτιό της. Γενικά είμαστε πολύ αγαπημένες οι δυο μας, αλλά το σχολείο είναι το κόκκινο πανί της και όταν θίγεται, γίνεται πολύ σκληρή απέναντί μου, με μισεί. Δε θέλω να χάσω την κόρη μου και δεν θέλω επίσης να χαραμίσει το μέλλον της. Ευχαριστώ.

Απαντά η Δρ. Αναπτυξιακής Ψυχολογίας-Ψυχοθεραπεύτρια Ευφροσύνη Αλεβίζου

Το πρώτο ζήτημα στο οποίο θα εστιάσω είναι η αρνητική και υποτιμητική άποψη που εκφράζετε για το Επαγγελματικό Λύκειο. Η επιλογή του ΕΠΑΛ δεν είναι συνώνυμη με ακαδημαϊκή και μελλοντική επαγγελματική αποτυχία. Με απλά λόγια, το ΕΠΑΛ δεν είναι ένα κατώτερο σχολείο, παρά τον στιγματισμό του ως επιλογή των παιδιών που «δεν τα καταφέρνουν» στο «κανονικό» λύκειο. Καλό είναι να γνωρίζουμε ότι το ΕΠΑΛ είναι σχολείο με διαφορετικό προσανατολισμό σε σύγκριση με το Γενικό Λύκειο, αλλά σε καμία περίπτωση δεν υστερεί ως εκπαιδευτικός θεσμός. Το ζητούμενο για τους εφήβους είναι να μπορέσουν να βρουν το σχολείο που ανταποκρίνεται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στις δυνατότητες, τις κλίσεις και τα ενδιαφέροντά τους, καθώς και στις επαγγελματικές τους προσδοκίες.

Η αφήγησή σας δεν περιλαμβάνει τα ενδιαφέροντα και τις ιδιαίτερες κλίσεις και προτιμήσεις της κόρης σας. Αναφέρεστε στον μέσο όρο της βαθμολογίας της, αλλά από τη δική μου οπτική, αυτός ο μέσος όρος είναι απλά ένα γενικό και αδιαφοροποίητο νούμερο που αντικατοπτρίζει την επένδυση της κόρης σας στο διάβασμα των σχολικών αντικειμένων. Αν μέσα στο 17 και 1/2 περιλαμβάνεται το 12 στα αρχαία και το 17 στα μαθηματικά, τότε θα ήθελα να μάθω πώς αυτό μεταφράζεται. Θα με ενδιέφερε περισσότερο να μάθω αν εσείς και το ίδιο το παιδί σας γνωρίζετε με ποιους ιδιαίτερους τρόπους αντικατοπτρίζουν οι βαθμοί τις ικανότητες του παιδιού σας να ανταποκριθεί στα διαφορετικά γνωστικά αντικείμενα.

Το ΕΠΑΛ είναι κατά τη γνώμη μου μια σωστή επιλογή για εφήβους με αυξημένες πρακτικές δεξιότητες που προσανατολίζονται επαγγελματικά σε ανάλογους τομείς. Ας μην ξεχνάμε ότι η επαγγελματική εκπαίδευση προσφέρει ένα ευρύ πεδίο κατευθύνσεων που οδηγούν σε πολλά ενδιαφέροντα επαγγέλματα. Επίσης, το ΕΠΑΛ δεν αποκλείει τις πανεπιστημιακές σπουδές. Χρειάζεται λοιπόν να βοηθήσετε την κόρη σας να εντοπίσει τις κλίσεις και τις ικανότητές της. Να εκτιμήσει τις αδυναμίες της και τον βαθμό στον οποίο μπορεί να τις διαχειριστεί μέσω επιπλέον δέσμευσης και επένδυσης.

Θα σας πρότεινα μια αξιολόγηση των επαγγελματικών της δεξιοτήτων μέσα από τη συμβουλευτική επαγγελματικού προσανατολισμού. Αυτή η κίνηση θα έδινε το περιθώριο στην κόρη σας να αισθανθεί ότι η ίδια είναι αρκετά ικανή και υπεύθυνη ώστε να μπορεί να επιλέγει για τον εαυτό της, και θα έδινε και σε εσάς το περιθώριο να κατανοήσετε περισσότερο το πλαίσιο που θα της ταίριαζε και να την ενθαρρύνετε στις αναζητήσεις της. Αυτή η κίνηση θα σας απάλλασσε και από τον ρόλο του συμβούλου, ο οποίος δεν έχει λειτουργήσει ως τώρα θετικά. Σας προτείνω να αφήσετε την ενημέρωση για τις σχολές σε κάποιον ειδικό, είτε σε εκπαιδευτικό, είτε σε σύμβουλο επαγγελματικού προσανατολισμού. Συζητήστε έπειτα όλοι μαζί την ενημέρωση και τις προτάσεις του ειδικού. Αυτό το βήμα πιστεύω ότι θα δημιουργήσει σωστές ισορροπίες στον ρόλο σας. Εσείς μπορείτε φυσικά να εκφράζετε τη γνώμη και την άποψή σας στην κόρη σας και, αν η γνώμη σας είναι απαλλαγμένη από την απόπειρα για επιβολή του «σωστού», τότε είναι πιθανό η κόρη σας να τη λάβει σοβαρά υπόψη της.

Χρειάζεται ακόμα να την βοηθήσετε να χρησιμοποιήσει κριτήρια που αφορούν τις δικές της προτεραιότητες προκειμένου να αποφασίσει σε ποιο σχολείο θα συνεχίσει. Ταυτόχρονα,  χρειάζεται να τη βοηθήσετε να τοποθετήσει το ζήτημα της παρέας μέσα στην σωστή οπτική,  μέσα από τον διαχωρισμό των κινήτρων των φίλων της και των δικών της προσωπικών κινήτρων. Η ακαδημαϊκή και η κοινωνική ζωή είναι φυσικά αλληλένδετες, αλλά όχι μέσα από την επιδίωξη της συμμόρφωσης στις επιλογές των άλλων και αυτό είναι κάτι που η κόρη σας χρειάζεται να το συνειδητοποιήσει.

Για να βοηθήσετε την κόρη σας σε όλα αυτά, χρειάζεται να προηγηθούν δύο διεργασίες. Η μία αφορά την πολύ προσεκτική διερεύνηση των πηγών και των εκφράσεων του δικού σας άγχους και του φόβου σας ότι θα «χαραμίσει» το μέλλον της,  η διερεύνηση των δικών σας προσδοκιών για το μέλλον της, καθώς και η διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο τα άγχη, οι φόβοι και οι προσδοκίες σας συμβάλλουν στην ψυχοπιεστική κατάσταση που έχει δημιουργηθεί για εσάς και το παιδί σας με επίκεντρο το σχολείο.

Τι πιστεύετε ότι εκφράζει η βαθμολογία του σχολείου; Πώς πιστεύετε ότι οι σχολικές επιδόσεις, ο γενικός μέσος όρος της βαθμολογίας συνδέεται με τη μελλοντική επαγγελματική επιτυχία και κοινωνική καταξίωση; Τι σημαίνει για εσάς το να φοιτήσει το παιδί σας στο Πειραματικό σχολείο; Πιστεύετε πως η φοίτηση στο πειραματικό έχει κάποιο πρακτικό αντίκρισμα στις επιδιώξεις της κόρης σας για το μέλλον; Τι καλύτερο παρέχει κατά τη γνώμη σας το πειραματικό σε σχέση με το επαγγελματικό σχολείο; Και σε σχέση με τα παραπάνω, θα σας προτείνω να απαντήσετε το πιο κρίσιμο ερώτημα: Αυτό που εσείς αξιολογείτε ως «καλύτερο», ταιριάζει στο παιδί σας;

Η δεύτερη διεργασία που σας προτείνω αφορά στην αλλαγή στη μεταξύ σας επικοινωνία. Αν εσείς δεν αλλάξετε τον τρόπο που προσεγγίζετε την κόρη σας, τότε δε θα μπορέσετε να επηρεάσετε τις επιλογές της. Όπως βλέπετε, ο εξαναγκασμός και η τιμωρητική στάση δε λειτουργούν. Προκειμένου να είστε σε θέση να κατευθύνετε τις επιλογές του παιδιού σας, θα πρέπει να είστε σε θέση να της μιλήσετε με τρόπο που να σας ακούει. Και για να μιλήσετε με τον τρόπο που θα την κάνει να σας ακούσει, θα πρέπει ταυτόχρονα να δημιουργήσετε το περιθώριο που χρειάζεται η ίδια για να σας μιλήσει. Ακούστε την κόρη σας. Προσπαθήστε να κατανοήσετε τη σχέση της με το σχολείο. Σας υπενθυμίζω ότι μόνο αν αποκτήσει εσωτερικό κίνητρο, θα ενδιαφερθεί πραγματικά για το σχολείο.

Ενώ περιγράφετε τη σχέση σας ως σχέση αγάπης, ταυτόχρονα αναφέρεστε σε έντονες αντιδράσεις της κόρης σας με ψέματα και φωνές. Αν καταλαβαίνω σωστά, αυτές οι συμπεριφορές  εκφράζονται ως αντίδραση στην πίεση για την ανταπόκρισή της στις σχολικές υποχρεώσεις, στο «κόκκινο πανί», όπως πολύ σωστά το ονομάζετε. Αν γνωρίζουμε το κόκκινο πανί, μπορούμε να επιλέξουμε είτε να συνεχίσουμε να το χρησιμοποιούμε ως επίκεντρο στην επικοινωνία, είτε να το αποσύρουμε από το πεδίο της επικοινωνίας. Το κόκκινο πανί δημιουργεί αντιδράσεις θυμού. Θα σας πρότεινα λοιπόν να το αποσύρετε. Μέσα από την αναμέτρηση δυνάμεων, οδηγήστε σε αδιέξοδο που δημιουργεί συναισθήματα θυμού στην κόρη σας και επίσης θυμού αλλά και ματαίωσης σε εσάς. Προσπαθήστε λοιπόν να διακόψετε αυτόν τον φαύλο κύκλο στην επικοινωνία σας. Αν βλέπετε ότι δεν τα καταφέρνετε, επικοινωνήστε με τον ειδικό της ψυχικής υγείας που θα σας κατευθύνει στην διερεύνηση του δικού σας συναισθηματικού κόσμου και στην υιοθέτηση θετικών προτύπων στην επικοινωνία σας με το παιδί σας.

Είναι αυτονόητο ότι σε αυτή την προσπάθεια για διαμόρφωση νέων επικοινωνιακών προτύπων χρειάζεται να εμπλακεί και ο πατέρας της.

Το ζητούμενο είναι κατά τη γνώμη μου να προσανατολιστεί η κόρη σας προς ένα πεδίο ακαδημαϊκών, μαθησιακών και επαγγελματικών στόχων που να την εκφράζουν και να επενδύσει υπεύθυνα και συστηματικά προς την επίτευξή τους μέσω του πιο κατάλληλου για την ίδια  εκπαιδευτικού θεσμού.

Τέλος, σας προτείνω να διαβάσετε τα προηγούμενα σχετικά άρθρα μου στο efiveia.gr:

«Ναι στην ενθάρρυνση, όχι στην πίεση»

«Ο γιος μου έχει αρνητική διάθεση απέναντι στο σχολείο…»