- Η Αξιοπρέπεια: Το πιο σημαντικό «όπλο» - 16 Σεπτεμβρίου 2025
- Σεβασμός: Ένα μάθημα που μαθαίνεται από το σπίτι - 3 Σεπτεμβρίου 2025
- Φιλία στην Εφηβεία: Από την Εξάρτηση στην Αυτονομία - 20 Αυγούστου 2025
Γράφει στο efiveia.gr η Ψυχολόγος Νίκη Μαντά
Η εφηβεία είναι μια περίοδος έντονων αλλαγών και αναζητήσεων, κατά την οποία οι νέοι προσπαθούν να διαμορφώσουν την ταυτότητά τους. Για τους εφήβους που ανήκουν στην ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα, αυτή η περίοδος συνοδεύεται συχνά από την πρόσθετη πρόκληση του coming out-της διαδικασίας δηλαδή της αποκάλυψης της σεξουαλικής τους ταυτότητας ή/και της ταυτότητας φύλου τους σε άλλους. Το coming out δεν είναι ένα μοναδικό γεγονός, αλλά ένα πολύπλοκο και προσωπικό ταξίδι, γεμάτο συναισθήματα, αβεβαιότητα και, τελικά, απελευθέρωση.
Γιατί είναι σημαντικό το coming out;
Η ανάγκη να ζει κανείς αυθεντικά είναι θεμελιώδης για την ψυχική υγεία και ευημερία. Όταν ένας έφηβος κρύβει την ταυτότητά του, μπορεί να βιώσει αυξημένο στρες, άγχος, κατάθλιψη και χαμηλή αυτοεκτίμηση. Η συνεχής προσπάθεια να αποκρύψει ένα τόσο σημαντικό κομμάτι του εαυτού του μπορεί να οδηγήσει σε αίσθημα απομόνωσης, ενοχής και ντροπής. Αντίθετα, η αποκάλυψη της αλήθειας, εφόσον γίνει σε ένα ασφαλές και υποστηρικτικό περιβάλλον, μπορεί να προσφέρει:
- Απελευθέρωση: Η απαλλαγή από το βάρος της απόκρυψης είναι συχνά ανακουφιστική και ενδυναμωτική.
- Αυθεντικότητα: Η δυνατότητα να είναι κανείς ο αληθινός του εαυτός ενισχύει την αυτοεκτίμηση και την αυτοαποδοχή.
- Υποστήριξη: Το coming out ανοίγει τον δρόμο για την αναζήτηση και λήψη υποστήριξης από φίλους, οικογένεια ή επαγγελματίες.
- Ενσωμάτωση: Η σύνδεση με άλλους που μοιράζονται παρόμοιες εμπειρίες μπορεί να μειώσει το αίσθημα της μοναξιάς.
Οι προκλήσεις του coming out στην εφηβεία
Παρά τα οφέλη, το coming out στην εφηβεία εγκυμονεί σημαντικές προκλήσεις. Οι έφηβοι βρίσκονται σε μια ευάλωτη φάση της ζωή τους, όπου η αποδοχή από τους συνομηλίκους και την οικογένεια είναι ζωτικής σημασίας. Ο φόβος της απόρριψης, της παρενόχλησης ή ακόμα και της βίας, είναι δυστυχώς πραγματικός. Επιπλέον, η έλλειψη ενημέρωσης και η επικράτηση στερεοτύπων στην κοινωνία μπορεί να δημιουργήσει ένα εχθρικό περιβάλλον. Οι έφηβοι μπορεί να αντιμετωπίσουν δυσκολίες στην κατανόηση της δικής τους ταυτότητας, ειδικά αν δεν έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες ή πρότυπα.
Πώς μπορούν οι γονείς να υποστηρίξουν τους εφήβους;
Για τους γονείς, η στιγμή που ο έφηβος αποφασίζει να τους αποκαλύψει τη σεξουαλική του ταυτότητα ή την ταυτότητα φύλου του, μπορεί να είναι γεμάτη με ανάμεικτα συναισθήματα. Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι αυτή είναι μια στιγμή εμπιστοσύνης και ευάλωτότητας για τον έφηβο. Η αντίδρασή σας μπορεί να επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό την ψυχική του υγεία και την οικογενειακή σας σχέση. Ακολουθούν τρόποι για να προσφέρετε την καλύτερη δυνατή υποστήριξη:
- Ακούστε προσεκτικά και με ανοιχτό μυαλό: Αφήστε τον έφηβο να μιλήσει χωρίς διακοπές. Δείξτε του ότι είστε εκεί για να τον ακούσετε και να τον καταλάβετε, ακόμα κι αν δεν καταλαβαίνετε τα πάντα αμέσως. Αποφύγετε να εκφράσετε φόβους ή στερεότυπα.
- Εκφράστε άνευ όρων αγάπη και αποδοχή: Το πιο σημαντικό μήνυμα που μπορείτε να δώσετε είναι ότι η αγάπη σας παραμένει αναλλοίωτη. Πείτε του ξεκάθαρα: «Σε αγαπώ, ανεξάρτητα από το ποιος είσαι ή ποιον αγαπάς». Αυτό θα του δώσει ασφάλεια και σιγουριά.
- Εκπαιδευτείτε: Αναζητήστε αξιόπιστες πληροφορίες για τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα. Διαβάστε βιβλία, άρθρα, παρακολουθήστε ντοκιμαντέρ. Η γνώση θα σας βοηθήσει να κατανοήσετε καλύτερα τι βιώνει ο έφηβος και να διαλύσετε τυχόν εσφαλμένες αντιλήψεις.
- Ρωτήστε πώς μπορείτε να βοηθήσετε: Κάθε άτομο είναι διαφορετικό. Ρωτήστε τον έφηβο τι χρειάζεται από εσάς αυτήν τη στιγμή. Μπορεί να θέλει απλώς να τον ακούσετε ή να χρειάζεται βοήθεια για να μιλήσει και σε άλλους.
- Σεβαστείτε την ιδιωτικότητά του: Το coming out είναι μια προσωπική διαδικασία. Ρωτήστε τον έφηβο με ποιους είναι εντάξει να μοιραστείτε αυτές τις πληροφορίες και σε ποιο χρονικό σημείο. Μην το αποκαλύψετε σε άλλους χωρίς την άδειά του.
- Υποστηρίξτε τον δημόσια: Όταν ο έφηβος αισθανθεί έτοιμος, δείξτε την υποστήριξή σας δημόσια. Αυτό μπορεί να σημαίνει να μιλήσετε θετικά για τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα, να τον συνοδεύσετε σε εκδηλώσεις ή να υποστηρίξετε οργανώσεις.
- Αναζητήστε υποστήριξη για εσάς: Είναι φυσιολογικό να έχετε και εσείς τα δικά σας συναισθήματα και ερωτήματα. Μην διστάσετε να αναζητήσετε υποστήριξη από άλλους γονείς με ΛΟΑΤΚΙ+ εφήβους ή από έναν ψυχολόγο.
Πότε και γιατί να απευθυνθείτε σε έναν επαγγελματία ψυχολόγο
Η διαδικασία του coming out, τόσο για τον έφηβο όσο και για την οικογένειά του, μπορεί να είναι συναισθηματικά απαιτητική. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου η συμβολή ενός εξειδικευμένου ψυχολόγου είναι όχι απλώς χρήσιμη, αλλά απαραίτητη. Αναζητήστε επαγγελματική βοήθεια εάν:
- Ο έφηβος αντιμετωπίζει έντονο ψυχολογικό στρες: Εάν παρατηρείτε σημάδια άγχους, κατάθλιψης, απόσυρσης, διαταραχών ύπνου ή διατροφής, ή σκέψεις αυτοτραυματισμού, είναι άμεσης προτεραιότητας η συμβουλή ψυχολόγου.
- Ο έφηβος δυσκολεύεται να αποδεχτεί την ταυτότητά του: Εάν ο έφηβος βιώνει σύγχυση, ντροπή ή εσωτερικευμένη ομοφοβία/τρανσφοβία, ένας ψυχολόγος μπορεί να τον βοηθήσει στην εξερεύνηση και αποδοχή της ταυτότητάς του σε ένα ασφαλές πλαίσιο.
- Υπάρχουν δυσκολίες στην επικοινωνία εντός της οικογένειας: Εάν η οικογένεια δυσκολεύεται να επικοινωνήσει ανοιχτά ή να διαχειριστεί τα νέα, ένας ψυχολόγος μπορεί να λειτουργήσει ως διαμεσολαβητής και να παρέχει εργαλεία για υγιή επικοινωνία και κατανόηση.
- Δυσκολεύεστε να αποδεχτείτε ή να διαχειριστείτε την κατάσταση: Είναι φυσιολογικό να υπάρχουν αρχικές αντιδράσεις ή δυσκολίες. Ένας ψυχολόγος μπορεί να προσφέρει υποστήριξη στους γονείς, να τους βοηθήσει να επεξεργαστούν τα δικά τους συναισθήματα και να τους καθοδηγήσει στο πώς να προσφέρουν την καλύτερη δυνατή υποστήριξη στον έφηβο.
- Υπάρχει φόβος απόρριψης ή παρενόχλησης: Εάν ο έφηβος φοβάται την απόρριψη από το σχολείο, τους φίλους ή την ευρύτερη κοινωνία, ο ψυχολόγος μπορεί να τον ενδυναμώσει και να τον προετοιμάσει για πιθανές αντιδράσεις.
- Η οικογένεια χρειάζεται εκπαίδευση: Ένας ψυχολόγος μπορεί να παρέχει εξειδικευμένες πληροφορίες, να συστήσει υποστηρικτικές ομάδες ή οργανώσεις, και να καθοδηγήσει την οικογένεια σε πηγές που θα την βοηθήσουν να κατανοήσει καλύτερα τις ανάγκες του εφήβου.
Το coming out στην εφηβεία είναι ένα προσωπικό επίτευγμα θάρρους και αυθεντικότητας. Η έγκαιρη και κατάλληλη υποστήριξη, είτε από την οικογένεια είτε από έναν επαγγελματία ψυχολόγο, είναι ζωτικής σημασίας για την ομαλή ψυχολογική ανάπτυξη του εφήβου και την ενίσχυση της οικογενειακής συνοχής.