“Πώς διαχειρίζομαι τα νεύρα ενός εφήβου;”

Ερώτημα αναγνώστριας

Καλημέρα! Έχω μια κόρη 16 χρόνων! Την έχω μεγαλώσει μόνη μου! Χώρια όταν ήταν 2.5 είχαμε πολύ καλή σχέση! Ξαφνικά στα 13 μου κάνει μια τούμπα και αρχίσαμε να μαλώνουμε δεν την ενδιέφερε τίποτα! Εντάξει λέω εφηβεία! Τα τελευταία 4 χρόνια μένουμε με τον νέο άντρα μου! Γενικά δεν είχα θέματα στην αρχή! Αλλά τώρα τα 2 τελευταία χρόνια πλακωνόμαστε συνέχεια γιατί άντρας μου είναι αυστηρός και καταλαβαίνετε γίνεται χαμός γιατί η μικρή θέλει να τα κάνει όλα μαζί διασκεδάσεις κλπ Είμαι στην μέση! Γενικά είμαι πιο χαλαρή! Αυτό βέβαια έγινε γιατί η μικρή έχει πει πολλά ψέματα και εκείνος πλέον δεν την εμπιστεύεται! Έχω κάνει ώρες με συζητήσεις με εκείνον και με την κόρη μου! Τίποτα…..επίσης λείπω πολλές ώρες λόγω δουλειάς και εκείνος έχει την ευθύνη των παιδιών! Με τον άντρα μου δεν έχω προσωπικά πρόβλημα κανένα! Δεν ξέρω τι να κάνω!

Απαντά η Ψυχολόγος Ευθυμία Φλέγγα

Καλησπέρα σας,

Κατανοώ την ανησυχία σας για την κατάσταση της κόρης σας και σας ευχαριστώ που μοιραστήκατε τις σκέψεις και τις παρατηρήσεις σας. Η εφηβεία είναι μία περίοδος γεμάτη ένταση και αλλαγές: έχετε μία έφηβη κόρη, η οποία προσπαθεί να ανακαλύψει την ταυτότητά της, τα δικά της όρια και να χτίσει την εικόνα του εαυτού της. Είναι σύνηθες, τα παιδιά στην εφηβεία να διεκδικούν ανεξαρτησία, να αμφισβητούν τα όρια και συχνά να δοκιμάζουν τις σχέσεις τους με τους γονείς. Αυτό δεν σημαίνει ότι η κόρη σας δεν σας αγαπά ή ότι χάνεται η σχέση σας· σημαίνει ότι προσπαθεί να ορίσει τον εαυτό της.

Σύμφωνα με όσα περιγράφετε, φαίνεται πως στη σχέση του συντρόφου σας με την κόρη σας, η αυστηρότητα και τα άκαμπτα όρια οδηγούν σε περισσότερη αντίσταση και συγκρούσεις. Αυτό που χρειάζεται η σχέση με την κόρη σας είναι να της δώσετε χώρο, κατανόηση και σταθερά όρια χωρίς υπερβολική αυστηρότητα.

Το οικογενειακό πλαίσιο είναι σημαντικό να προσφέρει στο παιδί ένα περιβάλλον σταθερό και ασφαλές, που να στηρίζεται στην αγάπη, τον σεβασμό, την ενσυναίσθηση και την αποδοχή, αλλά και στη σαφή ύπαρξη ορίων. Η αποδοχή δεν σημαίνει ότι εγκρίνετε πάντα κάθε πράξη του παιδιού, αλλά ότι το παιδί νιώθει πως είναι αποδεκτό και σημαντικό ακριβώς όπως είναι, χωρίς να χρειάζεται να αποδείξει την αξία του μέσα από τη συμπεριφορά του. Έτσι, μπορεί να αισθάνεται ότι έχει έναν σταθερό «χώρο» στήριξης, ακόμα κι όταν κάνει λάθη.

Τα όρια, από την άλλη πλευρά, αν είναι πολύ άκαμπτα ή δεν προσαρμόζονται στην ηλικία και στις ανάγκες του παιδιού, μπορούν να λειτουργήσουν καταπιεστικά. Γι’ αυτό έχει μεγάλη σημασία να υπάρχει ισορροπία: τα όρια χρειάζεται να είναι ξεκάθαρα, αλλά ταυτόχρονα ευέλικτα, ώστε να επιτρέπουν στο παιδί να αναπτύσσεται. Η ισορροπία αυτή δεν είναι κάτι σταθερό· πρόκειται για μια διαρκή διαδικασία που άλλοτε διαταράσσεται και άλλοτε αποκαθίσταται, ανάλογα με τις περιστάσεις και τις φάσεις που περνά η οικογένεια.

Οι έφηβοι συχνά βιώνουν έντονα συναισθήματα και εσωτερικές συγκρούσεις καθώς προσπαθούν να βρουν τον εαυτό τους και να αποκτήσουν ανεξαρτησία. Είναι σημαντικό να προσπαθήσετε να κατανοήσετε τη θέση της κόρης σας και να αναγνωρίσετε ότι μπορεί να περνάει δύσκολες συναισθηματικές φάσεις, ακόμα κι αν δεν το εκφράζει με τον καλύτερο τρόπο. Σε αυτό το σημείο είναι κομβικής σημασίας να προσπαθήσετε να διαχωρίσετε τους ρόλους εντός του οικογενειακού πλαισίου και εσείς να διατηρήσετε τον βασικό γονεϊκό ρόλο, ώστε η κόρη σας να νιώθει πως εσείς παραμένετε το σταθερό σημείο αναφοράς της, χωρίς φυσικά να παραγκωνισθεί ο σύζυγός σας. Αντίθετα, ο ίδιος μπορεί να έχει έναν πιο υποστηρικτικό ρόλο, με αποτέλεσμα να μειωθούν οι μεταξύ τους συγκρούσεις. Επιπροσθέτως, το κλειδί είναι η επικοινωνία, επιλέξτε ήρεμες στιγμές και δώστε χώρο για συζήτηση με διάθεση να ακούσετε και χωρίς να ασκήσετε κριτική. Μερικές φορές οι έφηβοι χρειάζονται απλά να νιώσουν ότι τους ακούνε. Σημαντικό είναι στην επικοινωνία μας με τον έφηβο να εστιάζουμε στα συναισθήματα που μας προκαλούν οι πράξεις του και όχι στην πράξη αυτή καθ’ αυτή. Για παράδειγμα μπορείτε να πείτε στην κόρη σας πως ανησυχείτε όταν σας λέει ψέματα, γιατί θέλετε να ξέρετε πως είναι ασφαλής.

Επιπλέον, αντί για πολλές απαγορεύσεις θα ήταν πολύ βοηθητικό να συμφωνήσετε μαζί με την κόρη σας σε μία σειρά από λίγους και ξεκάθαρους κανόνες και με αυτόν τον τρόπο να της δώσετε την ευθύνη και το περιθώριο να αποδείξει ότι μπορεί να είναι αξιόπιστη. Φυσικά, είναι εξίσου σημαντικό να αναγνωρίζουμε ακόμη και τις μικρές προσπάθειες και να ενισχύουμε τη θετική συμπεριφορά. Όταν βλέπετε ότι τηρεί μια συμφωνία ή κάνει μια υπεύθυνη επιλογή, αναγνωρίστε το. Επίσης, είναι σημαντικό να τηρείτε μία κοινή γραμμή με τον σύζυγό σας, καθώς και να του εξηγήσετε πως η κόρη σας διαβαίνει μία έντονη μεταβατική περίοδο με σημαντικές αλλαγές σε όλους τους τομείς, γεγονός που χρειάζεται μία πιο ήπια στάση από τον ίδιο με περισσότερο κατανόηση και αποδοχή. Η αυστηρότητα χωρίς διάλογο συνήθως φέρνει τα αντίθετα αποτελέσματα. Η εφηβεία είναι μία φάση αναταραχής, δεν κρατάει για πάντα, γι’ αυτό χρειάζεται να δώσουμε χώρο και κατανόηση στον έφηβο που έχουμε απέναντι μας.

Τέλος, η αναζήτηση υποστήριξης από ειδικό ψυχικής υγείας αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς την κατανόηση και αντιμετώπιση των δυσκολιών που μπορεί να εκδηλώνει ένας έφηβος. Παράλληλα, η συστημική οικογενειακή θεραπεία, προσεγγίζοντας την οικογένεια ως ένα ενιαίο σύστημα, εστιάζει στις μεταξύ των μελών σχέσεις και στα μοτίβα επικοινωνίας που τις διέπουν. Μέσα από αυτήν τη διαδικασία, διερευνώνται πιθανοί βαθύτεροι παράγοντες που συνδέονται με την εκδήλωση της συμπεριφοράς, ενώ παράλληλα ενισχύεται η αμοιβαία κατανόηση και διευκολύνεται η ανάπτυξη πιο λειτουργικών τρόπων αλληλεπίδρασης. Με αυτόν τον τρόπο, ενισχύεται τόσο η ψυχολογική υποστήριξη του εφήβου όσο και η συνοχή της οικογένειας συνολικά.