“Ο γιος του συζύγου μου από τον πρώτο του γάμο μου φέρεται πολύ άσχημα…”

Ερώτημα αναγνώστριας

Είμαι παντρεμένη τα τελευταία πέντε χρόνια. Ο σύζυγός μου χει δυο παιδιά από τον πρώτο του γάμο. Η σχέση μου με τα παιδάκια ήταν τέλεια μέχρι πριν ενάμιση χρόνο. Μάλιστα ήταν τόσο τέλεια ώστε πολλοί νόμιζαν ότι τα παιδάκια ήταν δικά μου. Εγώ από την πλευρά μου ποτέ δεν προσπάθησα να παραστήσω τη μητέρα  τους. Είχα και έχω την αγκαλιά μου ανοιχτή. Πριν ενάμιση χρόνο εν μέσω πολλών ταραχών, επεισοδίων και φασαριών από την πλευρά της μητέρας ,το μεγάλο παιδί (13,5 χρόνων) ήρθε να μείνει μαζί μας. 

Η μητέρα ακολουθώντας την τακτική της σταμάτησε να στέλνει το μικρότερο παιδί ηλικίας 10 ετών. Ακολούθησαν δραματικά επεισόδια με τη μητέρα να οδηγεί στο αστυνομικό τμήμα τα παιδιά και τον σύζυγο μου ώσπου κατέληξε να μη στέλνει καθόλου το μικρό παιδί και ο μεγάλος τώρα 15 δεν θέλει ούτε να τη βλέπει. 

Φέτος αναγκάστηκα να δουλέψω πολλές ώρες αφού η πρώην μας αφαίμαξε οικονομικά με ένα ανυπόστατο εξώδικο. Λείπω σχεδόν όλη μέρα. Τον τελευταίο καιρό το παιδί συνεχώς μου αντιμιλά, με ειρωνεύεται και συμπεριφέρεται σαν να μην υπάρχω. Τον έχω πιάσει πολλές φορές να με κοιτάζει με μίσος και περιφρόνηση. Έτσι συμβουλεύτηκα ψυχολόγο για να μπορέσω να βρω μια άκρη. Εξηγώ στο σύζυγό μου ότι δεν πρέπει να τον αφήνει να μου μιλά έτσι. Ο σύζυγός μου πάλι νιώθει τύψεις να του κάνει παρατήρηση. Έχω απελπιστεί. Πώς να του απαντήσω την επόμενη φορά που θα με φέρει σε δύσκολη θέση; Έχω πιεστεί πολύ σωματικά και ψυχολογικά από όσα συμβαίνουν. 

---

Απαντά η  Δρ. Αναπτυξιακής Ψυχολογίας-Ψυχοθεραπεύτριας Ευφροσύνη Αλεβίζου  

Είναι αλήθεια ότι η οικογενειακή σας κατάσταση είναι αρκετά σύνθετη με αποτέλεσμα να μην μπορώ να σας δώσω μια ακριβή απάντηση με βάση τις πληροφορίες που μου παραθέτετε. Δεν έχω εικόνα του πώς και για ποιους λόγους ακριβώς έφτασαν οι σχέσεις μεταξύ των δύο οικογενειακών σχημάτων στις «ταραχές, τα επεισόδια και τις φασαρίες» όπου αναφέρεστε.  Από τα λεγόμενά σας φαίνεται ότι οι δυναμικές μεταξύ του γάμου σας και του προηγούμενου γάμου του συζύγου σας έχουν αλλάξει με τρόπους που οδήγησαν σε πόλωση, αποξένωση, διαμάχες, εχθρότητα και αντιπαλότητα. Αυτές οι δυναμικές έχουν φυσικά επηρεάσει και τα παιδιά. Θα μου ήταν χρήσιμο να γνωρίζω τι είδους διεργασίες έχουν προηγηθεί και πώς έχετε διαχειριστεί ως τώρα την κατάσταση, ώστε να γνωρίζω πού βρίσκεστε σήμερα και πώς θα μπορούσατε να προχωρήσετε προκειμένου να αποκαταστήσετε τις σχέσεις μέσα στην οικογένειά σας. Θα με βοηθούσε επίσης αν γνώριζα τι είδους παρεμβάσεις πρότεινε ο συνάδελφός μου και με ποιους τρόπους αυτές λειτούργησαν.   

Ο μεγάλος γιος που ζει μαζί σας είναι επιφορτισμένος με τις προκλήσεις της εφηβείας σε συνδυασμό με τις προκλήσεις στις οικογενειακές σχέσεις. Το τονίζω αυτό για να σας επισημάνω ότι οφείλετε να προσπαθήσετε να μπείτε στη θέση του και να προσπαθήσετε να κατανοήσετε πώς αισθάνεται.  Για παράδειγμα, τι είδους πιέσεις δέχεται από την μητέρα του; Πώς τις διαχειρίζεστε εσείς και ο σύζυγός σας; Λέτε ότι φέρεται εχθρικά και αποστασιοποιημένα απέναντί σας. Αυτές είναι συμπεριφορές που δεν θα πρέπει να παίρνετε προσωπικά στην παρούσα φάση. Δοκιμάστε να ερμηνεύσετε τις συμπεριφορές του αυτές και τη στάση του ως μηνύματα. Τι προσπαθεί να πει ο έφηβος μέσα από τις εκδηλώσεις του; Τι δείχνουν αυτές οι εκδηλώσεις για τον συναισθηματικό του κόσμο; Σίγουρα πρόκειται για ένα έφηβο που δε νιώθει καλά για τον εαυτό του σε αυτή τη φάση της ζωής του. Ο ρόλος των κοντινών του ενηλίκων είναι να τον βοηθήσουν να αποκαταστήσει το θετικό αίσθημα για τον εαυτό του και να ανακτήσει την εμπιστοσύνη του για τις οικείες του σχέσεις. Ο έφηβος επιτρέπει στο θυμό και την αντίδραση να βγουν στην επιφάνεια ενώ ο δικός σας ρόλος είναι να ανακαλύψετε την στενοχώρια, την ενοχή, και την ντροπή που κρύβονται κάτω από τις εξωτερικές εκδηλώσεις στη συμπεριφορά του. Αυτά ακριβώς τα συναισθήματα χρειάζεται βοήθεια για να τα διαχειριστεί ο έφηβος ώστε να μην έχει πια την ανάγκη να τα εκφράζει μέσω εχθρότητας προς τους κοντινούς του ανθρώπους. 

Φυσικά και δεν εννοώ με όλα αυτά ότι θα πρέπει να επιτρέψετε στον έφηβο να σας μιλά και να σας φέρεται με περιφρονητικό και προσβλητικό τρόπο. Τα όρια στην επικοινωνία πρέπει να αποκατασταθούν. Μόνο που οι έφηβοι -όπως διαπιστώνετε και εσείς- δύσκολα συμμορφώνονται σε παρατηρήσεις. Ακόμα και αν το κάνουν, η συμμόρφωση είναι σύντομη ενώ τα συναισθήματα που τους οδηγούν στα αρνητικά πρότυπα έκφρασης και συμπεριφοράς παραμένουν. Θα σας πρότεινα λοιπόν να αφήστε κατά μέρος τις παρατηρήσεις και τις υποδείξεις ως μέσο προσέγγισης του εφήβου. Επίσης, θα σας πρότεινα να επιχειρήσετε να διαχειριστείτε η ίδια τη σχέση σας με τον έφηβο δίχως να ζητάτε την παρέμβαση του συζύγου γιατί αυτό κάνει τον έφηβο να νιώθει ότι βρίσκεται αντιμέτωπος με μια συμμαχία ενηλίκων που είναι ανταγωνιστές του. Ο έφηβος πρέπει να σας νιώσει ως σύμμαχο και όχι ως αντίπαλο. Έτσι, την επόμενη φορά που θα σας φέρει σε δύσκολη θέση, προσπαθήσετε να παραμερίσετε τα δικά σας συναισθήματα θυμού και αδικίας και επιδιώξτε να συνδεθείτε μαζί του. Μην τον κατηγορήσετε για τη συμπεριφορά του, μην εστιάσετε καν σε αυτή. Μιλήστε του για το πώς εσείς νιώθετε χωρίς να τον κατακρίνετε. Σε αυτό θα σας βοηθήσει το να του μιλήσετε στο  πρώτο πρόσωπο. Αφού στρέψετε τη συζήτηση σε συναισθηματικούς όρους, θα έχετε κάνει το πρώτο βήμα για την αποκρυπτογράφηση του συναισθηματικού μηνύματος του εφήβου. Αυτή η στάση σας είναι πιθανό να τον βοηθήσει να σας ανοιχτεί και ο ίδιος. Μπορεί όμως αυτό να μην συμβεί, γι αυτό και σας υπενθυμίζω ότι χρειάζεται υπομονή στην προσέγγισή σας και επιμονή χωρίς πίεση. Αφήστε τη δίοδο της επικοινωνίας ανοιχτή. Δώστε το μήνυμα ότι είστε διαθέσιμη και ότι θέλετε να διαχειριστείτε την κατάσταση ως σύμμαχοι και όχι ως εχθροί. Ο έφηβος πρέπει να νιώσει ξανά σιγουριά για την αγάπη και την αποδοχή σας ώστε να μειώσει και τα συναισθήματα αμφιβολίας για τον εαυτό του. Μέσα από αυτού του είδους τη σιγουριά θα μπορέσει να αποκτήσει και επίγνωση των συναισθημάτων που τον δυσκολεύουν ώστε να μπορέσει να τα αφήσει να εκφραστούν με τρόπους που να προάγουν την ψυχική του ευημερία και τις σχέσεις του με τους οικείους του.  

Η γνώμη μου είναι ότι χρειάζεστε την παρέμβαση και τη βοήθεια του ψυχολόγου ως οικογένεια. Σε οικογενειακό επίπεδο, ο ψυχολόγος θα σας βοηθήσει να αποκαταστήσετε την μεταξύ σας επικοινωνία και να χαρείτε την οικογενειακή σας ζωή. Τα πράγματα μεταξύ των δύο οικογενειακών σχημάτων έχουν οδηγηθεί σε μια ισορροπία που δεν αντιπροσωπεύει θετικές καταστάσεις. Άρα, χρειάζεται άμεσα διαχείριση και -όσο είναι δυνατό- τροποποίηση, γιατί περιλαμβάνει πολύ κεντρικές σχέσεις για τη ζωή, όπως η σχέση μεταξύ  μητέρας, πατέρα και αδελφών.  Σε ατομικό επίπεδο, ο ψυχολόγος θα βοηθήσει τον έφηβο να διαχειριστεί τις επείγουσες προκλήσεις ζωής που καλείται να αντιμετωπίσει. Θα τον βοηθήσει να διαχειριστεί καταστάσεις και συναισθήματα που τον δυσκολεύουν, να αποκαταστήσει το θετικό αίσθημα για τον εαυτό του και  να διαχειριστεί τη σχέση του με εσάς, τον πατέρα, την μητέρα και τον αδελφό του. Πιστεύω ότι τα μέτωπα που ανοίγονται είναι πολλά και γι αυτό ακριβώς πρέπει να δώσετε συνέχεια στην κίνηση για βοήθεια και υποστήριξη που ξεκινήσατε.