“Ο γιος μου συνάντησε τυχαία τον άνθρωπο που βγαίνω αυτόν τον καιρό”

Ερώτημα αναγνώστριας

Ο 14χρονος γιος μου συνάντησε τυχαία κάποιον άνθρωπο που βγαίνω αυτόν τον καιρό (χωρισμένη). Τον είχα ενημερώσει ότι θα πάω μία βόλτα και τυχαία με είδε επάνω στο μηχανάκι μαζί του. Με πήρε θυμωμένος τηλέφωνο να με ρωτήσει ποιος είναι αυτός. Του είπα ότι θα τα πούμε από κοντά λέγοντάς του ότι είναι φίλος μου. Επιστρέφοντας και ανοίγοντάς του την κουβέντα εγώ, μου είπε ότι δεν θέλει κάποιον άντρα μέσα στο σπίτι. Του είπα ότι δεν έχω σχέση και ότι είμαστε απλά φίλοι, και ότι έχω αρκετούς φίλους που δεν γνωρίζει. Του υπενθύμισα (το έχουμε ξανασυζητήσει) ότι δεν θα βάλω κάποιον στο σπίτι που δεν τον εγκρίνει και εκείνος και ότι προς το παρόν δεν θα γίνει κάτι τέτοιο. Το θέμα του ήταν ότι με είδε πάνω στο μηχανάκι και με κάποιον που δεν γνώριζε. Έχει θυμό μέσα του και δεν ξέρω πως να τον αντιμετωπίσω.

Απαντά η Δρ. Αναπτυξιακής Ψυχολογίας-Ψυχοθεραπεύτρια Ευφροσύνη Αλεβίζου

Σωστά κατά τη γνώμη μου εστιάζετε στον θυμό του γιου σας, γιατί πράγματι χρειάζεται να διερευνήσετε τι υποκρύπτεται πίσω από την έκφραση του θυμού του.

Προκειμένου όμως να σας βοηθήσω, θα χρειαζόμουν ένα πλήρες και λεπτομερές ιστορικό των οικογενειακών σας σχέσεων. Ο χωρισμός είναι φυσικά μια δύσκολη κατάσταση ζωής για όλους τους εμπλεκόμενους. Το πόσο όμως τραυματικό ως εμπειρία ζωής θα αποβεί ένα διαζύγιο για τους ενήλικες και τα παιδιά, τόσο βραχυπρόθεσμα, όσο και μακροπρόθεσμα,  εξαρτάται κυρίως από το τι κάνουν και τι δεν κάνουν οι ενήλικες.

Υπάρχουν οικογένειες που μέσα από τις δυναμικές τους και μέσα από την οπτική και τις επιλογές  των ενηλίκων, καταφέρνουν να διατηρούν ένα κλίμα συνεργασίας και συνεννόησης και μετά τον χωρισμό. Υπάρχουν όμως και οικογένειες που δεν καταφέρνουν να διατηρήσουν υγιείς ισορροπίες, λόγω της έλλειψης ευελιξίας στην οπτική και τις επιλογές των ενηλίκων. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο, θα μου ήταν απαραίτητο να γνωρίζω πώς διαχειριστήκατε τον χωρισμό ως οικογένεια.

Για να εξηγήσουμε αυτό που συμβαίνει στο παρόν, για να ερμηνεύσουμε τις αντιδράσεις των εφήβων, χρειάζεται να γνωρίζουμε τι έχει προηγηθεί, γιατί φυσικά οι καταστάσεις που αφορούν τις οικείες μας σχέσεις δεν διαμορφώνονται ξαφνικά και ανεξήγητα. Προκειμένου λοιπόν να ερμηνεύσετε τον θυμό του γιου σας στην παρούσα φάση, θα πρέπει να ανακαλύψετε και να βοηθήσετε και τον ίδιο να ανακαλύψει και να εντοπίσει τις πηγές του θυμού του και τα σχήματα που διατηρούν αυτό το θυμό.

Ο τρόπος με τον οποίο εκφράζεται ο γιος σας για το ενδεχόμενο μιας δικής σας συντροφικής σχέσης είναι ενδεικτικός για μένα ανοιχτών ζητημάτων, «μισοτελειωμένων» ιστοριών στην οικογενειακή σας ζωή. Είναι ενδεικτικός ζητημάτων που εκκρεμούν συναισθηματικά και χρειάζονται άμεση διαχείριση προκειμένου να είστε σε θέση να αλλάξετε τις ισορροπίες με τρόπους που να μην είναι τραυματικοί για εσάς και το παιδί σας.

Πώς νιώθει ο γιος σας για το δικαίωμά σας στη συντροφικότητα και γιατί; Πώς εκφράζει την άποψή του; Ποιο είναι το σχήμα που καθοδηγεί την αντίδραση και το συναίσθημά του; Πιστεύει ότι οφείλετε να είστε μόνη στον αποκλειστικό ρόλο της μητέρας; Αν ναι, γιατί το πιστεύει αυτό; Μήπως και εσείς δεν είστε σίγουρη για τους επιθυμητούς ρόλους και τις επιθυμητές δικές σας επιλογές;

Το αν ο γιος σας θέλει τον πιθανό σύντροφό σας στο σπίτι είναι ένα ζήτημα που συσχετίζεται με πολλές διαστάσεις της δικής του συναισθηματικής ζωής και της μεταξύ σας σχέσης. Αν δεν γίνει διαχείριση αυτών των ζητημάτων, δεν θα είστε σε θέση να σχεδιάσετε από κοινού την πορεία της οικογένειάς σας, με οριοθέτηση των αποφάσεων που ανήκουν στους ενήλικες και των τρόπων με τον οποίο αυτές οι αποφάσεις αφορούν και επηρεάζουν τη ζωή του παιδιού σας.

Αναρωτιέστε γιατί ο γιος σας είναι θυμωμένος, μόνο που αυτό το ερώτημα δεν είναι δυνατό να απαντηθεί αν δεν απαντηθούν πρώτα άλλα ερωτήματα που αφορούν το αναπτυξιακό ιστορικό της οικογένειάς σας. Επίσης, αυτά τα ερωτήματα θα σας οδηγήσουν και στη σωστή παρέμβαση για τη διαχείριση του θυμού του. Μια και δεν αναφέρεστε καθόλου στις συνθήκες του διαζυγίου σας και στις οικογενειακές σας σχέσεις πριν και μετά, σας παρακινώ να απαντήσετε τις παρακάτω ερωτήσεις. Μέσα από τις απαντήσεις σας ελπίζω ότι θα κατευθυνθείτε προς την ερμηνεία των αντιδράσεων του παιδιού σας.

Πριν από πόσο καιρό χωρίσατε; Σε τι ηλικία ήταν τότε ο γιος σας και τι είδους εξηγήσεις του δόθηκαν; Τι είδους οικογενειακό κλίμα βίωνε το παιδί σας πριν τον χωρισμό; Πώς προσαρμόστηκε στην καινούρια κατάσταση ζωής; Πώς προσαρμοστήκατε εσείς στη νέα κατάσταση ζωής; Πώς προσαρμόστηκε συνολικότερα το πλέγμα των οικογενειακών σας σχέσεων και δυναμικών; Τι είδους σχέση διατηρεί με τον πατέρα του; Πώς είναι η δική σας σχέση με τον πρώην σύζυγό σας;  Δεν γνωρίζω αν σε κάποια κρίσιμη φάση ζωής αναζητήσατε βοήθεια. Αν είχατε υποστήριξη στην διαδικασία του χωρισμού, θα μου ήταν χρήσιμο να γνωρίζω πώς λειτούργησε το πλαίσιο της υποστήριξης για όλους τους εμπλεκόμενους.

Η αφήγησή σας μου δημιούργησε την αίσθηση ενός επεισοδίου αποκομμένου από την υπόλοιπη ζωής σας. Με άλλα λόγια, μου δημιούργησε την αίσθηση έλλειψης συνοχής. Εννοώ με αυτό ότι υποθέτω πως βιώνετε μια κατάσταση με αντικρουόμενα και αντιφατικά συναισθήματα. Ακόμα, ότι προσπαθείτε να κρατήσετε μια πλευρά της ζωής σας ιδιωτική, αλλά ότι ταυτόχρονα δεν υπάρχει μια ισορροπημένη ροή που να συνδέει μεταξύ τους τις καταστάσεις και τους ρόλους. Οι πληροφορίες που έχω είναι πολύ περιορισμένες για αυτό και αναφέρομαι σε «αίσθηση» και όχι σε άποψη. Από την εμπειρία της δουλειάς μου έχω μάθει να αξιολογώ μέσα από τον τρόπο που κάποιος αφηγείται σημαντικά γεγονότα και καταστάσεις της ζωής του, μέσα από το τι επιλέγει να αναφέρει και μέσα από το τι επιλέγει να παραλείψει ή δεν θεωρεί απαραίτητο να συμπεριλάβει στην αφήγησή του.

Είναι πιθανό ο γιος σας να χρειάζεται βοήθεια για τη διαχείριση του θυμού του. Αυτό δεν μπορώ να το αξιολογήσω γιατί δεν έχω ξεκάθαρη εικόνα του τι συμβαίνει στην μεταξύ σας σχέση, ούτε φυσικά και μια ξεκάθαρη εικόνα για τον γιο σας και τον συναισθηματικό του κόσμο. Αυτό θα το κρίνετε εσείς με κριτήριο το πώς αξιολογείτε τη μεταξύ σας επικοινωνία, καθώς και από την ένταση και το περιεχόμενο των αντιδράσεων του παιδιού σας.

Είναι αυτονόητο ότι η βοήθεια προς το παιδί σας οφείλει να περιλαμβάνει ως κεντρική διάσταση και τη μεταξύ σας σχέση καθώς, και τη συνολικότερη δυναμική του οικογενειακού σας συστήματος. Με απλά λόγια, δεν μπορούμε να βοηθήσουμε έναν έφηβο αν δεν παρέμβουμε ταυτόχρονα στο επίπεδο των κοντινών και σημαντικών του σχέσεων. 

Πριν όμως εστιάσετε στον γιο σας, θα σας προτείνω να κοιτάξετε τον εαυτό σας στον καθρέφτη και να δείτε πού βρίσκεστε αυτή τη στιγμή στη ζωή σας. Χρειάζεται να διερευνήσετε κεντρικά ζητήματα που θα σας οδηγήσουν στο να ισορροπήσετε τους ρόλους σας και να αποκτήσετε ενημερότητα του συναισθηματικού σας κόσμου και των νοητικών σχημάτων που διαμορφώνουν τις επιλογές σας. Με απλά λόγια, πώς αισθάνεστε στο ρόλο σας ως μητέρα; Πώς βλέπετε τον εαυτό σας ως μητέρα μονογονεϊκής οικογένειας που ταυτόχρονα όμως έχει ανάγκη να εκφράσει και να ζήσει και την ερωτική και συντροφική διάσταση στη ζωή της; Τι θέση έχει στη ζωή σας αυτή τη στιγμή η επιθυμία σας να συντροφευθείτε; Πώς αισθάνεστε για αυτή σας την επιθυμία και πώς την μεταφέρετε στο παιδί σας; Ως κάτι στο οποίο θα πορευτείτε μαζί αλλάζοντας τις δυναμικές της μονογονεϊκότητας με τρόπο που να καλύπτει τις ανάγκες σας;  Ως επιθυμία που επενδύεται με ενοχή και αβεβαιότητα από πλευράς σας; Τι είδους ισορροπίες έχετε διατηρήσει ως τώρα στους ρόλους σας; Πώς οριοθετείτε τον ρόλο σας; Πώς φροντίζετε την προσωπική σας ζωή; Πώς αισθάνεστε για τις επιλογές σας;

Πιστεύω ότι οι ρόλοι σε μια οικογένεια πρέπει να είναι ξεκάθαροι. Χρειάζεται να οριοθετήσετε το κομμάτι της ζωής σας που αφορά τον ρόλο σας ως γυναίκα και να το διαχωρίσετε από το κομμάτι που αφορά τον μητρικό σας ρόλο. Η οριοθέτηση φυσικά πρέπει να περνά όχι μέσα από απομάκρυνση, μυστικοπάθεια και εχθρικότητα, αλλά μέσα από την αναγνώριση των διαφορετικών αναγκών και τη φροντίδα για την ψυχική ευημερία όλων των εμπλεκόμενων μέσα από καλλιέργεια ισορροπιών.

Όπως αντιλαμβάνεστε, προκύπτουν ζητήματα ταυτότητας και επιλογών ζωής που διαμορφώνονται μέσα από τους ρόλους. Ο συνδυασμός, η οριοθέτηση και η εξισορρόπηση όλων αυτών των ρόλων και των ζητημάτων, δεν είναι φυσικά καθόλου εύκολη υπόθεση. Δοκιμάστε λοιπόν σε πρώτη φάση να απαντήσετε στα ερωτήματα που αφορούν πώς θέλετε να πορευτείτε ως γυναίκα και ως μητέρα – και με τη βοήθεια του ειδικού αν κρίνετε ότι το χρειάζεστε – και οι απαντήσεις σας πιστεύω ότι θα σας οδηγήσουν σε μια νέα οπτική και προσέγγιση των ζητημάτων που σας απασχολούν, ώστε να μπορέσετε να φροντίσετε τον εαυτό σας το παιδί σας και τη μεταξύ σας σχέση με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.