“Εδώ και έναν σχεδόν χρόνο έχει αλλάξει τελείως η συμπεριφορά του γιου μας απέναντί μας.”

Ερώτημα αναγνώστριας

Γεια σας.

Ο γιος μου είναι 19 χρόνων, εδώ και έναν σχεδόν χρόνο έχει αλλάξει τελείως η συμπεριφορά του απέναντί μας. Ήταν πάντα ένα υπάκουο παιδί, πολύ ήσυχο και έκανε (απ’ ό,τι έχω καταλάβει) τα πάντα για να μας βλέπει ευχαριστημένους με την πορεία του.

Διάβαζε, πέρασε στο πανεπιστήμιο κοντά μας (όχι στην σχολή που επιθυμούσε) όλα ήταν δική του απόφαση. Εμείς απλά τον στηρίζαμε και θα το κάνουμε. Προσπαθούμε σαν γονείς να του δείχνουμε το λογικό και το καλό για τη ζωή του. Ίσως να το λαμβάνει σαν καθοδήγηση. Ίσως να κάναμε τα δικά μας λάθη στην προσπάθειά μας να τον μεγαλώσουμε με αγάπη. Όμως πάντα θέλαμε να νιώθει ελεύθερος, ανεξάρτητος.

Ξαφνικά στο νέο του ξεκίνημα στο πανεπιστήμιο ήρθε ένα πρόβλημα υγείας να τον αποτελειώσει. Όχι σοβαρό, αλλά κάτι που θα το έχει στη ζωή του και απαιτεί προσοχή και υπευθυνότητα, κάτι που δεν δείχνει σε αυτή την κατάσταση, με αποτέλεσμα να με ανησυχεί ακόμη περισσότερο.

Όλα αυτά τον άλλαξαν. Έχει κλειστεί τελείως στον εαυτό του, έχει έναν μόνιμο θυμό προς εμάς, σε ό,τι και να του πούμε απαντά ξεκομμένα και με θυμωμένο ύφος.

Στη δουλειά του δεν είναι έτσι, ούτε και με τους φίλους του, που να σημειώσω είναι πολύ καλά παιδιά.

Όταν πάμε να του μιλήσουμε, να τον προσεγγίσουμε με ήρεμο τρόπο, ευγενικά, πάντα μας χτυπάει εκεί που πονάμε λέγοντάς μας ότι δεν είναι ευχαριστημένος με τη ζωή του σε κανένα τομέα. Του εξηγούμε πως ό,τι θέλει μπορεί να το αλλάξει, κανείς δεν τον πιέζει για τίποτα και ότι θα είμαστε πάντα κοντά του να τον ακούσουμε σε ότι τον απασχολεί.

Αλλά όλα όσα λέμε και κάνουμε πάνε στράφι.

Τι πρέπει να κάνουμε; Πώς να αντιμετωπίσουμε αυτήν τη νέα κατάσταση;

Απαντά η Δρ. Αναπτυξιακής Ψυχολογίας-Ψυχοθεραπεύτρια Ευφροσύνη Αλεβίζου

Η γνώμη μου είναι ότι η σχέση με τον γιο σας έχει αποκτήσει χειριστικό χαρακτήρα με την έννοια ότι αποτελείτε αυτήν την περίοδο μια διέξοδο εκτόνωσης του θυμού του, ενώ ταυτόχρονα εσείς επιβαρύνεστε με ενοχή και αμφιβολίες για την επάρκεια στον ρόλο σας.

Ως πρώτο βήμα προς την αλλαγή, θα σας προτείνω την διακοπή αυτού του χειριστικού μοτίβου. Ο γιος σας δεν είναι πια παιδι. Εσείς ως γονείς, σωστά του μεταδίδετε τον κόσμο των αξιών σας και του δείχνετε όπως λέτε το σωστό και λογικό για τη ζωή του. Μόνο που ο τρόπος προσέγγισής του θα πρέπει να προσαρμοστεί στα δεδομένα που ορίζει τώρα η ηλικία του και η φάση ζωής που διανύει. Αν εκλαμβάνει τη στάση σας ως απόπειρα για χειραγώγηση, τότε κυριαρχεί ο θυμός που τον κάνει επιθετικό προκειμένου να αμυνθεί. Γι’ αυτό και τα λόγια σας πέφτουν στο κενό. Ταυτόχρονα, η σχέση σας επιβαρύνεται με δύσκολα συναισθήματα και τελικά απομακρύνεστε.

Παραδόξως, αυτό που θα σας προτείνω είναι μια άλλου είδους απομάκρυνση. Αντί για την απομάκρυνση που προκύπτει μέσα από αδιέξοδα χειριστικές καταστάσεις, θα σας προτείνω να δημιουργήσετε μια υγιή απόσταση από το παιδί σας. Ο γιος σας χρειάζεται χώρο για να διαφοροποιηθεί. Όπως λέτε, εσείς ως γονείς έχετε επενδύσει στην προσδοκία της ανεξαρτησίας του, αλλά ίσως χρειάζεται να ρίξετε μια προσεκτική ματιά στον τρόπο με τον οποίο έχετε διαμορφώσει συνθήκες που επιτρέπουν τη διαφοροποίηση.

Μερικές φορές οι γονείς, από αίσθημα ευθύνης απέναντι στα παιδιά τους, μπορεί να γίνονται υπερπροστατευτικοί χωρίς να το αντιλαμβάνονται. Το ζήτημα της υπερπροστασίας γίνεται πιο πολύπλοκο όταν υπάρχει και κάποια πάθηση. Επειδή ακριβώς η ψυχοσυναισθηματική διάσταση που εμπλέκεται στη διαχείριση των μονίμων παθήσεων, είναι ένα ζήτημα πολύ σύνθετο, που αφορά με διαφορετικούς τρόπους τα άτομα και τις οικογένειες, θα μου χρειάζονταν πολύ περισσότερα σχετικά στοιχεία προκειμένου να διατυπώσω άποψη.

Το βέβαιο είναι κατά τη γνώμη μου ότι ο γιος σας χρειάζεται υποστήριξη και καθοδήγηση για τη διαχείριση της ασθένειας που προέκυψε. Αυτήν την υποστήριξη και την καθοδήγηση δεν την χρειάζεται όμως από εσάς. Είναι πιθανό, η υπέρβαση του ρόλου σας να δημιουργεί αυτήν τη μόνιμα θυμωμένη στάση και αντίδραση του γιου σας. Ο γιος σας χρειάζεται φυσικά να υιοθετήσει μια υπεύθυνη στάση απέναντι στην ασθένεια, αλλά αυτό είναι κάτι που θα κάνει μέσα από σωστή και ακριβή ενημέρωση και με τη βοήθεια των ειδικών που θα τον υποστηρίξουν.

Κατά την άποψή μου, η αλλαγή του τελευταίου χρόνου στην οποία αναφέρεστε, δεν είναι απαραίτητα αρνητική.

Τον περιγράφετε ως υπάκουο και ήσυχο. Αυτά τα στοιχεία μπορεί να αποτελούν προσαρμογές, προκειμένου να διατηρούνται οι ισορροπίες στην οικογένεια. Είναι δηλαδή πιθανό ο γιος σας να πιεζόταν με την υπακοή και την ησυχία που περιγράφετε. Είναι πιθανό να του κόστιζε η ανάγκη και η προσπάθεια να είστε εσείς πάντοτε ευχαριστημένοι με την πορεία του. Είναι επίσης πιθανό να μην αντιλαμβανόταν ως πρόσφατα αυτήν την πίεση και το συναισθηματικό κόστος και στην παρούσα φάση να εκφράζει αυτήν την επίγνωση με θυμό απέναντί σας. Γι’ αυτό και λέω ότι δεν είναι απαραίτητα αρνητική η αλλαγή μέσα από το πρίσμα της έκφρασης που αναδύεται. Η πορεία προς τη διαφοροποίηση δεν είναι πάντοτε ομαλή. Ο γιος σας ξεκινά την πορεία αυτήν υιοθετώντας μια ακραία αρνητική στάση απέναντί σας. Αν του αφήσετε το περιθώριο που έχει ανάγκη χρονικά και συναισθηματικά, πιστεύω πως θα διαμορφώσει σταδιακά μεγαλώνοντας μια ισορροπημένη στάση απέναντί σας. Μπορείτε να του επισημάνετε αυτήν την ανάγκη από πλευράς σας. Την ανάγκη για μια ομαλή και ισορροπημένη σχέση και επικοινωνία μεταξύ σας. Χρειάζεστε νέα πρότυπα επικοινωνίας που θα διαμορφώσετε από κοινού. Χρειάζεστε πρότυπα επικοινωνίας που να επιτρέπουν την έκφραση και τη διαφοροποίηση.

Από τη δική μου οπτική,  το γεγονός ότι ο θυμός του εκφράζεται αποκλειστικά απέναντι σε εσάς, είναι ενδεικτικό της δυσλειτουργίας στη μεταξύ σας επικοινωνία. Αν λοιπόν δεν αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο επικοινωνείτε, θα συνεχίσετε να αναλώνεστε σε ανώφελες επαναλήψεις.

Όταν λέτε ότι ο γιος σας έχει κλειστεί στον εαυτό του, αντιλαμβάνομαι από την αφήγησή σας ότι αυτό αφορά τη μεταξύ σας σχέση και όχι την κοινωνική ζωή του γιου σας. Επίσης αυτή είναι μία ένδειξη ότι χρειάζεται χώρο.

Αν πράγματι δεν είναι ευχαριστημένος με κανέναν τομέα της ζωής του, τότε θα πρέπει ο ίδιος να αναζητήσει τις αλλαγές που χρειάζεται να κάνει. Δεν μπορείτε εσείς να αλλάξετε τα δεδομένα της ζωής του, ούτε και να του επιβάλετε αυτό που θεωρείτε σωστό. Μπορείτε όμως να δημιουργήσετε τις συνθήκες που θα επιτρέπουν στον γιο σας να μοιράζεται τις δυσκολίες του μαζί σας χωρίς να πιέζεται να ανταποκριθεί στις προσδοκίες σας. Ο ίδιος ο γιος σας θα απαντήσει στα ερωτήματα: “ποιος θέλω να είμαι;” και “τι έχει αξία για μένα στη ζωή;” Αυτά τα ερωτήματα δεν μπορείτε να τα θέσετε εσείς για λογαριασμό του, μπορείτε όμως να τον παρακινήσετε προς την ανάγκη να τα διαμορφώσει και να διαμορφώσει επίσης συνθήκες που να εκφράζουν την απάντησή τους μέσα στην πορεία της ζωής του. Κάντε λοιπόν ένα βήμα πίσω, όσο και αν ανησυχείτε για την πορεία του και δώστε του χώρο να διαμορφώσει τη ζωή του και να συνδεθεί μαζί σας με ενήλικους όρους.