Γράφει στο efiveia.gr η Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια & Επιστημονική Υπεύθυνη του Κέντρου «Psycho-diagnosis» Αδαμαντία Μπουζιάνη
Η εφηβεία είναι μια μεταβατική περίοδος, όπου το άτομο περνάει από την παιδική ηλικία στην πιο ώριμη ηλικία. Οι αλλαγές που συντελούνται σε βιολογικό και ψυχολογικό επίπεδο δικαιολογούν την έναρξη μιας περιόδου κρίσεων. Το άτομο αφήνει πίσω του την παιδική ζωή και πλέον γίνεται πιο αυτόνομο και υπεύθυνο για τις πράξεις του. Πιο συγκεκριμένα, αποζητά την αυτονομία, ανεξαρτητοποίηση, απομόνωση και επιπλέον, επενδύει συναισθηματικά στις φιλίες.
ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΟΜΗΛΙΚΟΙ
Κατά την εφηβεία, η ομάδα των συνομηλίκων είναι αυτή που τον επηρεάζει περισσότερο στη ζωή του, καθώς είναι έντονη η ανάγκη του ανήκειν, συνεπώς οι φίλοι του μονοπωλούν το ενδιαφέρον του. Αξιοσημείωτο είναι ότι η πιο σημαντική σχέση στη ζωή του εφήβου είναι η σχέση με τους συνομηλίκους. Επιπλέον, οι έφηβοι εξαρτώνται ο ένας από τον άλλον προκειμένου να ανακαλύψουν την ταυτότητά τους, αναζητούν από τους φίλους τους συναισθηματική και κοινωνική καθοδήγηση (Turk 1990). Συνεπώς, είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τους εφήβους να κατανοήσουν τι επιλέγει η παρέα και πολλές φορές ο ένας ακολουθεί τη μάζα.
Μια ενδεχόμενη πίεση των συνομηλίκων μπορεί να είναι θετική όταν κάποιος πιεστεί να κάνει κάτι που είναι ευεργετικό ή αρνητική όταν υπάρχει πίεση να γίνει κάτι που το θεωρεί λάθος ή αρνητικό.
Τι συμβαίνει όμως όταν ένας έφηβος εισπράξει απόρριψη από έναν συνομήλικο ή μια παρέα; Όταν συμβεί κάτι τέτοιο το άτομο μπορεί να βιώσει έντονο στρες ως αποτέλεσμα μιας ξεκάθαρης απόρριψης. Ερευνητικά δεδομένα αποδεικνύουν ότι υπάρχει μια άμεση σχέση ανάμεσα στην αυτοπεποίθηση ή στην αίσθηση της ταυτότητας ενός ατόμου και της ικανότητάς του να αντιστέκεται στην αρνητική πίεση συνομηλίκων (Turk & Jacobs, 1995). Οι έφηβοι αντιμετωπίζουν πιο αποτελεσματικά την αρνητική πίεση ή απόρριψη των συνομηλίκων όταν έχουν μια ξεκάθαρη και θετική αίσθηση για τον εαυτό τους. Προκειμένου να αντιμετωπίσει την πίεση των συνομηλίκων, κάποιος πρέπει να έχει συνείδηση των αξιών του, να ξέρει να παίρνει αποφάσεις και να ξέρει πώς να θέτει όρια.
ΓΟΝΕΙΣ
Σημαντικό ρόλο στον τρόπο με τον οποίο θα αντιμετωπίσει o έφηβος μια ενδεχόμενη απόρριψη ή αποκλεισμό από την ομάδα, παίζουν οι εμπειρίες που έχει το άτομο τα πρότερα χρόνια της ζωής του. Διότι στα πρώτα χρόνια ζωής εδραιώνονται σταθερές και ουσιαστικές σχέσεις με τους γονείς και τα άλλα μέλη της οικογένειας. Ταυτόχρονα, καλλιεργούνται πρότυπα συμπεριφορών και ηθικές αξίες. Έτσι αναπτύσσονται ορισμένες συμπεριφορές στις διαπροσωπικές σχέσεις, όπως εμπιστοσύνη στους άλλους, ντροπαλότητα, κοινωνικότητα, δυσπιστία και τρόπος διαχείρισης δύσκολων ανθρώπων ή καταστάσεων.
Τα πρότερα βιώματα αλληλεπιδρούν με την παρούσα οικογενειακή και κοινωνική φάση. Εάν έχουν τεθεί γερά θεμέλια, οι οργανικές και πνευματικές αλλαγές που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της εφηβείας μπορεί να εξελιχθούν ομαλά.
Συνεπώς, ένα παιδί ευάλωτο συναισθηματικά μπορεί μια απόρριψη να το οδηγήσει στην απομόνωση και την κατάθλιψη, ενώ κάποιο άλλο μπορεί να εναντιωθεί και ένα τρίτο να επενδύσει χρόνο και προσπάθεια στην ατομική του βελτίωση επί ικανοτήτων του (κοινωνικές – επικοινωνιακές δεξιότητες, συμμετοχή σε αθλήματα, κλπ).
Αναζητώντας τον εαυτό τους, οι έφηβοι δεν θέλουν πια συμβουλές, δεν θέλουν κηδεμονία. Αυτή η τάση ανεξαρτητοποίησης δεν σημαίνει αποξένωση από τους γονείς. Αντίθετα ο έφηβος χρειάζεται πολύ τους γονείς του, χρειάζεται τη αγάπη τους, την προστασία τους και τις απόψεις τους, χωρίς να γίνονται εμπόδιο στην προσπάθειά του.
Ο έφηβος θέλει τη γωνιά του, την ησυχία του, τον στοχασμό του. Αυτή η ανάγκη μπορεί συχνά να τον σπρώχνει μακριά από τα προβλήματα και τις ανάγκες της οικογένειας, πράγμα που οι γονείς το εκλαμβάνουν ως αδιαφορία από μέρους του. Πρέπει όμως να γνωρίζουν ότι ο έφηβος ζει περισσότερο στο μέλλον παρά στο παρόν και έχει την ανάγκη να απομονώνεται με τον εαυτό του και να βυθίζεται ανενόχλητος στις σκέψεις του.