Μητέρα. Φύλο ή περισσότερο ένας ρόλος;

Γράφει στο efiveia.gr η Δημοσιογράφος Μαρία Σκαμπαρδώνη

Αν μία μορφή στην Ελληνική κοινωνία είναι θεοποιημένη και εξιδανικευμένη, αυτή είναι η μορφή της μητέρας.

Φεύγοντας από τα σύνορα της χώρας μας, θα διαπιστώσουμε ότι ακόμα και σε λαούς που δε θεωρούνται εξελιγμένοι υπήρχε η αντίληψη ότι η μητέρα είναι κάτι ιερό, ένας πάροχος ακούραστης αγάπης.

Είναι βαθιά ενσωματωμένη η πεποίθηση ότι η μητέρα είναι απαραίτητη για την υγιή ανάπτυξη του παιδιού.

Θα μπορούσαμε να ξεπεράσουμε αυτό το στερεότυπο και να κάνουμε ένα τολμηρό ερώτημα: είναι μόνο η μητέρα ένας αποκλειστικός πάροχος αγάπης ή ένα παιδί μπορεί να είναι υγιές ακόμα και αν δεν έχει για οποιοδήποτε λόγο αυτό το πρότυπο;

Η αλήθεια είναι πως η οικογένεια πάνω από όλα, εκτός της βιολογίας, είναι μία κοινωνική κατασκευή. Ακόμα και η πυρηνική οικογένεια είναι προϊόν μίας αέναης εξέλιξης μετά τη Βιομηχανική Επανάσταση, όχι αποκλειστικά φυσικό γεγονός όπως υποστηρίζουν πολλοί.

Αυτό σημαίνει πως και η ίδια μετασχηματίζεται, εγκολπώνει νέες μορφές, απόρροια της κοινωνικής εξέλιξης.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι το κομμάτι της στοργής δεν είναι απόλυτα ταυτισμένο με το κομμάτι της μητέρας και ότι δεν είναι απαραίτητο για την υγιή ανάπτυξη ενός παιδιού να είναι οπωσδήποτε μία γυναίκα από την οπτική του φύλου για να αισθανθεί αγάπη, προστασία, φροντίδα.

Η μητέρα δεν είναι αποκλειστικά ένα φύλο, είναι περισσότερο ένας ρόλος.

Η διάχυτη κοινωνική αντίληψη που θεωρεί ότι πρέπει απαραίτητα να υπάρχει η μητέρα για να υπάρχει το γυναικείο πρότυπο, πέφτουν σε ένα λογικό σφάλμα. Λησμονούν ότι ο ρόλος της μητέρας μέσα στην οικογένεια πολλές φορές κουβαλάει και στερεότυπα αρνητικά για ένα παιδί. Ακόμα και σήμερα η αντίληψη θέλει πάντοτε να είναι υποχωρητική, να βάζει πάντα τον εαυτό της σε δεύτερη μοίρα, να λησμονεί τη θηλυκότητά της, να βρίσκεται υπόλογη ακόμα στην ανδρική εξουσία. Αυτό δε θα μπορούσε να θεωρηθεί απόλυτα ένα ορθό πρότυπο για ένα παιδί.

Επιπροσθέτως, είναι σα να υπονοούν ότι οποιοδήποτε παιδί που για κάποιο λόγο μεγάλωσε χωρίς μητέρα, δεν αναπτύχθηκε υγιώς. Αυτό όμως θα μπορούσε να είναι και εξαιρετικά προσβλητικό για τα παιδιά που μεγαλώνουν με έναν πατέρα αποκλειστικά, με μία γιαγιά, σε ένα ορφανοτροφείο, με ανθρώπους διαφορετικούς.

Γνωρίζουμε και βλέπουμε όμως ότι δεν είναι αποκλειστικά η ύπαρξη δύο φύλων με παραδοσιακούς ρόλους η αιτία για να είσαι υγιής ενήλικας. Υπάρχουν παιδιά με μητέρες που κατέληξαν εγκληματίες, άνθρωποι με βαθιά συναισθηματικά βαρίδια, παραβατική συμπεριφορά.

Ακόμα και το πρότυπο της γυναίκας στην οικογένεια είναι κοινωνικά δημιουργημένο. Υπήρχαν κοινωνίες αποκλειστικά μητριαρχικές, μέχρι βαθιά ανδροκρατικές όπου η γυναίκα θεωρούταν κατώτερη και χρήσιμη μόνο για κυοφορία και την αναπαραγωγική διαδικασία.

Επίσης, το γυναικείο πρότυπο δε βρίσκεται αποκλειστικά στη μητέρα. Υπάρχουν πρότυπα καθημερινά, από μία γιαγιά, μία θεία, μία δασκάλα, μία μαμά μίας φίλης, γυναίκες υπάρχουν καθημερινά γύρω μας και μας εμπνέουν. Δεν αρχίζουν και δεν τελειώνουν τα γυναικεία πρότυπα αποκλειστικά με τη μητέρα. Δεν είναι αποκλειστικά το φύλο του γονιού η αιτία της ευτυχίας ενός παιδιού. Αυτό που έχει ουσιαστική σημασία είναι οι δεξιότητες, η άδολη αγάπη, όχι καλούπια που κοινωνικά έχουν φορεθεί αποκλειστικά στηριγμένα σε έμφυλα στερεότυπα.