Μητέρα, ένα πρόσωπο θεοποιημένο και εξιδανικευμένο

Γράφει στο efiveia.gr η Δημοσιογράφος Μαρία Σκαμπαρδώνη

Μητέρα. Ένα πλάσμα που λατρεύεται και εξυμνείται όσο κανένα άλλο.

Κανένα άλλο πρόσωπο στη ζωή ενός ανθρώπου δε θεωρείται διαχρονικά τόσο σημαντικό όσο η μητέρα. Η ύπαρξη της ίδιας, είτε θετική είτε αρνητική, πάντοτε θεωρείται η πιο σημαντική επιρροή στη συμπεριφορά, την ψυχολογία και τα βιώματα ενός παιδιού.

Πάντοτε, όλοι στην προσπάθεια να ψυχολογήσουν έναν οποιονδήποτε άνθρωπο, προσπαθούν μάθουν ποια ήταν η σχέση του ίδιου με τη μητέρα του. Αν εισέπραξε αγάπη από εκείνη, αν αισθάνθηκε τη δύναμη της μητρικής αγκαλιάς ή τον πόνο της μητρικής κατάκρισης και απόρριψης.

Ακόμα και στους λαούς οι οποίοι χαρακτηρίστηκαν ως απολίτιστοι, ακόμα και τότε, η μητέρα κατείχε μία ηγετική μορφή ως κάτι μοναδικό, ιερό, αδιαπέραστο. Η μητέρα είχε αποκτήσει θεϊκές διαστάσεις, με λαούς να της δημιουργούν ομοιώματα και να την τιμούν ως Θεά.

Η «μάνα» είναι το κυρίαρχο πρόσωπο ποιημάτων, κυριαρχεί στη λαϊκή αντίληψη διαχρονικά ως εκείνη που περιμένει τα παιδιά της να γυρίσουν από τον πόλεμο, ως εκείνη που με ένα της φιλί γιατρεύει κάθε πόνο και φέρνει τη λύτρωση από κάθε συναισθηματικό βάσανο.

Ωστόσο, αυτή η θεοποίηση της μητέρας, ελλοχεύει πολλούς κινδύνους. Αρχικά, αυτός ο διαδεδομένος μύθος πως η μητέρα είναι αποκλειστικά η πηγή της αγάπης, της αυταπάρνησης και της αυτοθυσίας, καθιστά τη μητέρα ένα τέλειο ον που υπερβαίνει κάθε ανθρώπινη αδυναμία, ελάττωμα και παράπτωμα. Η μητέρα από άνθρωπος θεοποιείται, εξιδανικεύεται, μετουσιώνεται σε ένα ιερό τοτέμ το οποίο υμνείται λατρευτικά, δίχως να προσπαθεί κανείς να δει πίσω από αυτή την αδυναμία, τα πάθη, τα λάθη.

Η εξιδανίκευση της μητέρας, κρύβει στο χαλάκι κάθε σχέση παιδιού και μητέρας, η οποία είναι μοναδική, διατηρείται και βιώνεται κάτω από διαφορετικές συνθήκες, αντιλήψεις, πιστεύω και κοινωνική και οικογενειακή κατάσταση. Το να λες «η μητέρα είναι η πηγή της αγάπης» απόλυτα, δε σου επιτρέπει να δεις την αλήθεια για τις σχέσεις πολλών παιδιών με τη μητέρα τους.

Κάθε φορά που έρχεται στη δημοσιότητα μία υπόθεση που αναδεικνύει και μία διαφορετική έκφανση της θεοποιημένης μητέρας, κλονίζει την κοινή γνώμη και προκαλεί οργή, απορία, μία σωρεία και μία πληθώρα αντιδράσεων. Γιατί στη συνείδηση των περισσότερων, η μητέρα δεν έχει καν την έννοια ενός ανθρώπου, ο οποίος εκτός της μητρικής υπόστασης έχει και εκείνος πάθη, απόρροια της ανθρώπινης ατέλειας και της αμαρτωλότητας- θα τολμούσε να πει κάποιος- όλων μας. Όταν βλέπουμε πως εκείνη την οποία θεωρούμε ύψιστη έκφραση της αγάπης, μπορεί να κρύβει μέσα της και άλλα συναισθήματα, αυτό μας απογυμνώνει και μας τρομάζει. Γιατί θέλουμε να πιστεύουμε πως κάπου υπάρχει η τέλεια αγάπη.

Ναι, η μητέρα και λάθη κάνει και πάθη έχει και μπορεί να είναι ψυχικά υγιής και να μην αγαπάει τα παιδιά της. Το γεγονός πως γέννησε ένα παιδί, δε σημαίνει πως αυτομάτως το ήθελε πραγματικά ή ήταν ικανή για να το αναθρέψει.

Ναι, και η μητέρα δεν είναι τέλεια. Έχει αδυναμίες, πάθη, ευάλωτο ψυχισμό, πέφτει σε λάθη, όπως όλοι μας. Η μητέρα δεν είναι θεός, δεν είναι τοτέμ, είναι άνθρωπος. Η μητέρα δεν είναι αποκλειστικά πηγή αγάπης, βιώνει και εκείνη όλα τα συναισθήματα που βιώνουμε όλοι οι άνθρωποι καθημερινά. Οι γενικεύσεις, οι απολυτότητες, ορισμένες πυρηνικές πεποιθήσεις δεν μπορούν να αφορούν απόλυτα κανέναν άνθρωπο. Η κάθε σχέση είναι ξεχωριστή, ο κάθε άνθρωπος μοναδικός, ένα κράμα ελαττωμάτων και προτερημάτων, ένας συγκερασμός θείας τελειότητας και ανθρώπινης αδυναμίας. Όπως όλοι μας.