- “Η κόρη μου που δίνει φέτος πανελλήνιες, είναι εντελώς αδιάφορη” - 11 Δεκεμβρίου 2024
- Η μαγική λέξη «υπομονή» - 19 Νοεμβρίου 2024
- “Ο γιος μου ασχολείται υπερβολικά με τη θρησκεία” - 16 Οκτωβρίου 2024
Ερώτημα αναγνώστριας
Συγχαρητήρια για το θαυμάσιο έργο σας.
Σας γράφω και εγώ για να ζητήσω τη συμβουλή των ειδικών σας για ένα πρόβλημα που με απασχολεί ιδιαίτερα.
Έχω μια κόρη 13 χρονών με την οποία ζούμε μόνες μας από τα 2 της χρόνια αφού χώρισα με τον πατέρα της. Είναι ένα δυναμικό αλλά και πολύ ευαίσθητο παιδί, άριστη μαθήτρια και αθλήτρια. Τους τελευταίους 6 μήνες η κόρη μου σταμάτησε να μιλά στον πατέρα της και μάλιστα τον μπλόκαρε και από το κινητό της για να μην μπορεί καθόλου να επικοινωνεί μαζί της και μου λέει ότι δεν θέλει να του μιλήσει ποτέ ξανά στη ζωή της. Κάποτε μάλιστα μου λέει ότι θα προτιμούσε να είχε πεθάνει ο πατέρας της. Γενικά δεν συζητά όμως για το θέμα, παρά μόνο απαντά με τον αρνητικό τρόπο που προανέφερα όταν της ανοίξω εγώ την κουβέντα.
Ο πατέρας της είναι ένας άνθρωπος που διακατέχεται από εγωισμό, δεν ξέρει τι σημαίνει «σεβασμός» και είναι πάρα πολύ νευρικός. Δεν θέλει να εργάζεται, χρωστά χρήματα παντού και δεν έχει χρήματα ποτέ, ούτε καν κάπου να ζήσει. Ζει στο πατάρι ενός καταστήματος το οποίο ενοικιάζει, κάποτε το ανοίγει κάποτε το κλείνει, χρωστά τα ενοίκια, δεν έχει ασφάλεια αυτοκινήτου, δεν έχει ποτέ μονάδες στο κινητό κλπ. Παρόλα αυτά, παραθερίζει τα Σαββ/κα στην παραλία και βγαίνει και διασκεδάζει τα βράδια. Όποτε την συναντούσε της έλεγε ότι όταν μεγαλώσει πρέπει να του δίνει χρήματα, έπαιρνε το κινητό της για να κάνει τηλεφωνήματα, με κατηγορούσε όταν την έπαιρνε κάπου (κάποιο μάθημα ιδιαίτερο), λέγοντας της ότι δεν είναι δουλειά του να της κάνει τον ταξιτζή, αλλά δουλειά της μάνας της και πολλά άλλα. Η αφορμή για να αποφασίσει να αποκοπεί πλήρως μαζί του ήταν το γεγονός ότι, η κόρη μου περνά πολύ χρόνο σε μια φάρμα (που είναι σχολή ιππασίας ) μαζί με τις φίλες της που όλες ιππεύουν. Εκείνος ήθελε να πηγαίνει εκεί με την εκάστοτε σχέση του για να περνά τον χρόνο του στο καφέ και δεν σεβόταν ότι η κόρη μου δεν ήθελε. Επίσης, όχι μόνο ήταν όλες τις ώρες εκεί, αλλά τις ενοχλούσε με «αστεία» όταν περπατούσε εκεί με τις φίλες της (π.χ. να πετάγεται μπροστά τους να τις τρομάξει, να τους σβήνει τα φώτα όταν πήγαιναν στην τουαλέτα και πολλά άλλα). Επί ένα χρόνο του ζητούσε να μην πηγαίνει εκεί που είναι ο χώρος της που περνά χρόνο με τις φίλες της (όλες στην εφηβεία) ή τουλάχιστον αν πηγαίνει να μην τις ενοχλεί με αυτά τα «αστεία». Την αγνοούσε εντελώς και συνέχισε κανονικά να κάνει το ίδιο μέχρι που του είπε μια μέρα να βγει από τη ζωή της και να μην την ενοχλήσει ξανά. Εκείνος της φώναζε και την απειλούσε, έκλαιγε και φοβόταν ότι θα έρθει στο σπίτι και θα κάνει ζημιές. Αναγκάστηκα να πάω στην αστυνομία και από τότε δεν ενόχλησε ξανά. Παρά μόνο τις έστειλε 2-3 μηνύματα από άλλα κινητά και τα μπλόκαρε όλα οπότε ξέκοψαν εντελώς. Για να την βοηθήσω την πήρα σε παιδοψυχίατρο όμως δεν της άρεσε η προσέγγιση της και δεν ήθελε να ξαναπάει. Της είπα να δοκιμάσουμε κάποια μέχρι να βρει αυτήν που θα ταιριάξουν και μου είπε ότι προς το παρόν δεν θέλει να πάει.
Η ανησυχία μου είναι, πώς μπορεί να νιώθει ένα παιδί 13 ετών όταν κόβει κάθε σχέση με τον πατέρα του και ποιες οι συνέπειες στη ζωή της; Ίσως θα ήταν καλύτερα να είχε μια τυπική σχέση μαζί του παρά αυτό που γίνεται τώρα; (Όταν της το πρότεινα μου είπε ότι δεν της προσφέρει τίποτα, ότι ντρέπεται για τον πατέρα της και ότι αν αρχίσει μια τυπική σχέση μαζί του σιγά-σιγά θα της κάνει τα ίδια.
Ανυπομονώ να λάβω την απάντηση σας.
Σας ευχαριστώ πολύ!
Απαντά η Δρ. Αναπτυξιακής Ψυχολογίας-Ψυχοθεραπεύτρια Ευφροσύνη Αλεβίζου
Από την αφήγησή σας αντιλαμβάνομαι ότι ο πατέρας της κόρης σας δεν είναι σε θέση να αναλάβει ενήλικους ρόλους ζωής. Περιγράφετε έναν ενήλικα με χαρακτηριστικά εφήβου που δεν είναι σε θέση να υποστηρίξει το παιδί του ως πατέρας. Η κόρη σας χρειάζεται φυσικά και τον πατέρα της στην πορεία της προς την ενηλικίωση, αλλά απαραίτητη προϋπόθεση για να σταθεί δίπλα της ο πατέρας είναι να ενηλικιωθεί ο ίδιος. Η κόρη σας χρειάζεται έναν ενήλικο πατέρα και όχι έναν έφηβο πατέρα ο οποίος μάλιστα ζητά και αντιστροφή των ρόλων, παραπονείται για την ανάληψη ευθυνών που συνεπάγεται ο ρόλος του, δεν οριοθετεί τις σχέσεις του με σεβασμό και την εκθέτει στις συνομήλικές της υιοθετώντας εφηβικές συμπεριφορές.
Η κόρη σας έχει πολλά ζητήματα να διαχειριστεί αυτήν την περίοδο της ζωής της. Έχει να διαχειριστεί όλες τις διεργασίες μετάβασης στην ενήλικη ζωή σε όλα τα επίπεδα. Πρέπει να ανακαλύψει τον εαυτό της και να αισθανθεί καλά με αυτό που είναι, πρέπει να ορίσει τον εαυτό της μέσα στον κόσμο και να μάθει να πορεύεται με ασφάλεια, τόσο σε συναισθηματικό, όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Είναι αυτονόητο, κατά τη γνώμη μου, ότι η ενηλικίωση του πατέρα της δε θα πρέπει να συμπεριλαμβάνεται στα ζητήματα προς διαχείριση γιατί αυτή είναι μια υπέρβαση ρόλων που την επιφορτίζει με ανώφελο στρες. Με απλά λόγια, ο πατέρας της πρέπει να βρει ο ίδιος τρόπους να ενηλικιωθεί και αυτή είναι μια διεργασία που αφορά τον ίδιο ως άτομο. Μόνο αφού ενηλικιωθεί ο πατέρας της, θα μπορέσει πιθανόν να αναλάβει και τον ρόλο του. Αυτήν τη στιγμή η κόρη σας οριοθετεί τη σχέση με τον πατέρα της με έναν ακραίο τρόπο, αλλά δεδομένων των συνθηκών που αναφέρετε, είναι η μόνη της δυνατότητα για οριοθέτηση. Καλό θα είναι να διατηρήσει απενεργοποιημένη τη σχέση με τον πατέρα της για ένα διάστημα. Αν μέσα σε αυτό το διάστημα μπορέσει ο πατέρας της να κάνει ώριμες επιλογές, τότε μπορεί να δημιουργηθεί ένα νέο πλαίσιο σχέσης μεταξύ τους στο μέλλον.
Εσείς ως μητέρα μπορείτε να μιλήσετε στον πατέρα της και να του επισημάνετε χωρίς εχθρότητα με ποιους τρόπους η γενικότερη στάση ζωής του αποδυναμώνει τον πατρικό του ρόλο και απομακρύνει το παιδί του.
Είναι βέβαια πιθανό να έχετε ήδη συζητήσει μαζί του αυτές τις παραμέτρους, αν κρίνω από την ευαισθησία σας ως προς την ανάγκη του παιδιού σας να έχει δύο γονείς και ως προς την υποχρέωση που έχουν οι γονείς να παρέχουν αυτήν τη δυνατότητα με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Αν έχετε ήδη συζητήσει μαζί του, είναι πιθανό να μην ωφελεί η επανάληψη, γιατί αυτά είναι ζητήματα που αφορούν την ατομική επίγνωση του καθενός για τη ζωή του και η επίγνωση δεν επιβάλλεται.
Αν σε κάτι εκτιμώ ότι είναι πιθανό να χρειάζεται βοήθεια η κόρη σας, αυτό είναι η αναγνώριση, η αποδοχή και η διαχείριση των συναισθημάτων της. Μπορεί μέσα από μια διαδικασία εκλογίκευσης να οδηγείται, με ωριμότητα για την ηλικία της, στο να οριοθετήσει με ακραίο τρόπο την σχέση με τον πατέρα της, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι έχει διαχειριστεί το ζήτημα και σε επίπεδο συναισθημάτων.
Τι γίνεται με τον θυμό, με την απογοήτευση, με τους φόβους της για τις πιθανές αντιδράσεις του πατέρα της, με την ντροπή που νιώθει; Τι θα τα κάνει αυτά τα συναισθήματα; Όπως γνωρίζετε, δεν υπάρχει μαγικός τρόπος απαλλαγής από δύσκολα συναισθήματα, αλλά, ακόμα και αν υπήρχε, θα μας στερούσε την πρόσβαση στην αυτογνωσία και την ωριμότητα. Αυτά τα συναισθήματα θα ήταν καλό να τα μοιραστεί με έναν ειδικό που θα την βοηθήσει και να απενοχοποιήσει τον εαυτό της και να κατανοήσει τις δυναμικές των κοντινών της σχέσεων και να επιλέξει τελικά, όχι ως αντίδραση, αλλά ως άποψη.
Φυσικά, δεν εννοώ σε καμία περίπτωση να την πιέσετε να δει κάποιον ειδικό. Θα μου χρειαζόταν να γνωρίζω γιατί δε λειτούργησε η απόπειρα για βοήθεια που υιοθετήσατε, προκειμένου να σας δώσω μια πιο συγκεκριμένη πρόταση για βοήθεια στο παρόν ή στο άμεσο μέλλον. Δώστε χρόνο στην κόρη σας. Αν δε βλέπετε κάτι που να σας ανησυχεί στη γενικότερη συμπεριφορά και ψυχοσυναισθηματική κατάσταση του παιδιού σας, τότε δε χρειάζεται να αντιμετωπίσετε το ζήτημα της σχέσης με τον πατέρα της ως επείγον. Συζητήστε μαζί της, χωρίς πίεση, για ποιους λόγους κρίνετε ότι θα την βοηθούσε να μοιραστεί τις δυσκολίες της. Είναι πιθανό, σε βάθος χρόνου, να προκύψει η ανάγκη και για την ίδια.
Αν ο πατέρας της δεν μπορέσει να ωριμάσει, όπως πολλές φορές βλέπουμε να συμβαίνει, τότε η κόρη σας θα σχετιστεί μαζί του σε μεταγενέστερη φάση της ζωής της, όταν δε θα τον χρειάζεται σε έναν ενήλικο ρόλο απέναντί της και όταν θα μπορεί να αποδεχθεί ως δική του αδυναμία την ανωριμότητά του. Πιθανόν σε μεταγενέστερη φάση της ζωής της να έχει τη δυνατότητα για μια τυπική σχέση με τον πατέρα της. Τώρα όμως, στα κρίσιμα χρόνια της εφηβείας της δε χρειάζεται μια τυπική σχέση με τους γονείς της γι’ αυτό και σωστά δεν την επιλέγει.
Ως ειδικός της ψυχικής υγείας, υποστηρίζω γενικότερα τη θέση ότι τα παιδιά χρειάζονται και τους δύο γονείς τους σε ισότιμους ρόλους στη ζωή τους. Γι’ αυτό και πάντα παρακινώ τους γονείς μετά τον χωρισμό τους να διατηρήσουν το είδος της σχέσης που θα τους επιτρέψει να ανταποκριθούν στον ρόλο τους με επάρκεια. Πάντα όμως, ή σχεδόν πάντα; Με το ερώτημά σας, επαναφέρετε στο προσκήνιο το γεγονός ότι δεν υπάρχει μια «θεωρία» που να ταιριάζει σε όλες τις καταστάσεις ζωής και ότι πολλές φορές χρειάζεται να προσαρμόσουμε τις καταστάσεις στις ανάγκες μας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο ο οποίος μπορεί να μη συμπίπτει με αυτό που είναι κατάλληλο και σωστό για τον μέσο όρο των οικογενειών.