- “Το αγόρι της κόρης μου είχε ένα τροχαίο και κατέληξε…” - 10 Απριλίου 2024
- “Ο γιος μου ξοδεύει πολλές ώρες παίζοντας ηλεκτρονικά παιχνίδια…” - 21 Μαρτίου 2024
- “Ο γιος μου έχει μια συμπεριφορά στο σχολείο σαν να είναι όλα πλάκα” - 27 Φεβρουαρίου 2024
Γράφει στο efiveia.gr η Δρ. Αναπτυξιακής Ψυχολογίας – Ψυχοθεραπεύτρια Ευφροσύνη Αλεβίζου
Αν ένα κορίτσι εμπλακεί σεξουαλικά στο πλαίσιο μιας σχέσης ή αν –ακόμα «χειρότερα»-πειραματιστεί σεξουαλικά εκτός σχέσης στα χρόνια της εφηβείας είναι πολύ πιθανό να κακοχαρακτηριστεί. Ενώ η ανοιχτή σεξουαλική έκφραση των κοριτσιών θεωρείται «ανήθικη» και είναι κατά κανόνα μη αποδεκτή, το αντίθετο ισχύει για τα αγόρια. Για τα αγόρια στην εφηβεία υπάρχει η προσδοκία της σεξουαλικής εμπλοκής, ενώ η απουσία της μπορεί να ενοχοποιήσει το αγόρι για έλλειμμα ανδρισμού. Αυτά που σας λέω είναι φυσικά γνωστά. Όλοι γνωρίζουμε το διπλό κοινωνικό κριτήριο που ισχύει για την σεξουαλική έκφραση. Και όσοι ενδιαφερόμαστε για την ψυχική υγεία των κοριτσιών προσπαθούμε να εκπαιδεύσουμε τόσο τα ίδια τα κορίτσια στην ανοιχτή ερωτική και σεξουαλική διεκδίκηση, όσο και να παρέμβουμε στους κοινωνικούς θεσμούς για την αποδοχή του διεκδικητικού και ισότιμου γυναικείου ρόλου. Και πολύ καλά κάνουμε.
Ταυτόχρονα όμως πιστεύω ότι ως κοινωνία παραμελούμε την διαχείριση της άλλης όψης του διπλού κριτηρίου. Με άλλα λόγια, απαιτούμε από τα αγόρια έναν ρόλο ενεργητικό σαν να υπάρχει η συλλογική προσδοκία οι έφηβοι να είναι από τη φύση τους έτοιμοι να κάνουν σεξ χωρίς να τους εξηγηθεί τίποτα και χωρίς να δικαιούνται να ρωτήσουν τίποτα. Μήπως δεν είναι αλήθεια ότι οι γονείς των έφηβων κοριτσιών συχνά αντιμετωπίζουν τα συνομήλικα αγόρια ως κατεξοχήν σεξουαλικά όντα που ο μοναδικός τους στόχος είναι η «αποπλάνηση» του κοριτσιού;
Αυτή ακριβώς η πολιτισμική στάση έχει ως αποτέλεσμα τα αγόρια να αντιμετωπίζουν σύγχυση ως προς τους προσδοκώμενους από αυτά ρόλους και συμπεριφορές. Το ετεροφυλόφιλο αγόρι που προσπαθεί να πλησιάσει ένα συνομήλικό του κορίτσι, δεν γνωρίζει πόση πρωτοβουλία θα πρέπει να επιδείξει χωρίς να γίνει πιεστικός, αλλά και χωρίς να θεωρηθεί ότι δεν είναι επαρκής στον αρσενικό ρόλο που του έχει χρεωθεί πολιτισμικά. Επίσης, δεν γνωρίζει πόσο περιθώριο έχει για έκφραση συναισθημάτων χωρίς επίσης να θεωρηθεί ότι παρεκκλίνει από τα αποδεκτά για την αρρενωπότητα κριτήρια.
Στις συνεντεύξεις τους, όλα τα αγόρια που μου μίλησαν στο πλαίσιο της έρευνάς μου για την ερωτική ζωή των εφήβων, εξέφρασαν την ανασφάλειά τους για την πρώτη σεξουαλική προσέγγιση του κοριτσιού. Όλα τα αγόρια μου αποκάλυψαν ότι αισθάνονται παγιδευμένα στην απαίτηση για επίδειξη γνώσης και σιγουριάς προς το κορίτσι. Μου μίλησαν για το άγχος τους μήπως στην πρώτη τους απόπειρα για σεξουαλική ολοκλήρωση δεν ανταποκριθούν σε σωματικό επίπεδο και μήπως αυτό προκαλέσει επικριτική και ειρωνική στάση από το κορίτσι και απόρριψη. Φυσικά αυτά τα δεδομένα συμπίπτουν με τα συμπεράσματα πολυάριθμων διεθνών ερευνών μεγάλης έκτασης που εξετάζουν την ερωτική και σεξουαλική ζωή των εφήβων.
Τι χρειάζεται λοιπόν να κάνουμε για να αποδεσμεύσουμε τα αγόρια από την παράλογη απαίτηση να ανταποκριθούν στον ρόλο του ενεργητικού, πρωτοβουλιακού και παντογνώστη αρσενικού όσο αφορά την ερωτική και σεξουαλική έκφραση;
Η απάντηση βρίσκεται στον τρόπο που μεγαλώνουμε τα αγόρια καθώς αυτό που χρειάζεται είναι να εκπαιδεύσουμε τα αγόρια και τα κορίτσια από μικρή ηλικία στην ανάληψη ισότιμων ρόλων, ώστε μεγαλώνοντας να επιδιώκουν την δημιουργία σχέσεων συντροφικότητας .
Τα αγόρια –όπως φυσικά και τα κορίτσια- μαθαίνουν για τις σχέσεις μέσα από το πρότυπο της σχέσης μεταξύ των γονιών τους. Τα αγόρια που μεγαλώνουν σ’ ένα οικογενειακό περιβάλλον ισότιμων σχέσεων μαθαίνουν να επιδιώκουν αυτού του είδους τις σχέσεις και ως έφηβοι και ως ενήλικοι αργότερα. Αν βλέπουν τους άνδρες στο περιβάλλον τους να εκφράζουν τα συναισθήματά τους, τις ανασφάλειες και τους φόβους τους τότε μεγαλώνουν γνωρίζοντας ότι η έκφραση συναισθημάτων δεν στερεί από τον άνδρα την αρρενωπότητά του.
Φυσικά και η εκπαίδευση και η ενημέρωση για την σεξουαλικότητα και την έκφρασή της, είναι αλληλένδετη με την εκπαίδευση για την δημιουργία ισότιμων σχέσεων. Η σεξουαλική αγωγή περιλαμβάνει την σχέση των παιδιών με το σώμα τους και τις λειτουργίες του από μικρή ηλικία. Επιπλέον, οι νεαροί έφηβοι και των δύο φύλων πρέπει να είναι ενήμεροι για τις σωματικές αλλαγές που συνοδεύουν την ήβη, τόσο για τα κορίτσια, όσο και για τα αγόρια. Στα μεγαλύτερα αγόρια πρέπει να δώσουμε πρακτικές πληροφορίες για τις σωματικές λειτουργίες και το σεξ. Αν δεν έχουν αυτήν την πληροφόρηση από την οικογένεια, το βέβαιο είναι ότι θα την αναζητήσουν από αλλού και συχνά από μη αξιόπιστες πηγές όπως οι παρέες των συνομηλίκων ή από μη ηλικιακά κατάλληλες αναφορές μέσω του διαδικτύου. Οι μεγαλύτεροι έφηβοι πρέπει φυσικά να γνωρίζουν και πρακτικές πλευρές που αφορούν τις σωματικές αντιδράσεις κατά το σεξ, τόσο για τον άνδρα όσο και για την γυναίκα. Πρέπει να έχουν πληροφορίες για την στυτική λειτουργία, την διείσδυση και την εκσπερμάτιση. Χρειάζονται πληροφορίες για τα προκαταρκτικά σεξουαλικά παιχνίδια, την κολπική εφύγρανση και τον οργασμό καθώς και για την αντισύλληψη και την προστασία από σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα. Αυτό όμως που κυρίως χρειάζονται είναι να αποδεσμεύσουν την έκφραση της σεξουαλικότητας από την απόδειξη του ανδρισμού.
Είναι άδικο για τον κάθε ετεροφυλόφιλο έφηβο που πλησιάζει το άλλο φύλο να αισθάνεται την πίεση ότι πρέπει να αποδείξει τον «ανδρισμό» του μέσω του σεξ. Ο κάθε έφηβος πρέπει να έχει μάθει να σκέφτεται για το σεξ ως έκφραση και μοίρασμα συναισθημάτων και ευχαρίστησης. Αυτή η οπτική για την σεξουαλική έκφραση ως συστατικό της συντροφικότητας μειώνει το άγχος των αγοριών να «ανταποκριθούν» σωματικά. Μέσα από την κλινική μου εμπειρία βλέπω συχνά το ξεκίνημα της σεξουαλικής ζωής να εκλαμβάνεται τραυματικά με αποτέλεσμα οι νεαροί άνδρες να βιώνουν συναισθήματα μειονεξίας για τον εαυτό τους τα οποία και συντηρούν ένα φαύλο κύκλο ψυχοσεξουαλικών δυσλειτουργιών. Αυτό συμβαίνει πιστεύω από την έλλειψη σωστής ενημέρωσης για το σεξ στα χρόνια της εφηβείας. Ο έφηβος πρέπει να γνωρίζει ότι είναι πιθανό στις πρώτες του σεξουαλικές συνευρέσεις να μην έχει τη στύση που επιθυμεί ή ότι είναι πιθανό να εκσπερματώσει πρόωρα. Πρέπει φυσικά να γνωρίζει ότι αυτές οι σωματικές αντιδράσεις δεν είναι το τέλος του κόσμου και ότι δεν πρέπει να τις χρεώνει στον εαυτό του ως «αποτυχία». Είναι σημαντικό για τον έφηβο να γνωρίζει ότι οι σωματικές λειτουργίες επηρεάζονται από ψυχοσυναισθηματικούς παράγοντες και ότι οποιοδήποτε πρόβλημα προκύψει είναι αναστρέψιμο μέσα από τη διαχείριση του άγχους και την απόκτηση εμπειρίας στο πλαίσιο σχέσεων οικειότητας. Όσο πιο οικεία αισθάνεται με την σύντροφό του, τόσο λιγότερο έχει ανάγκη να «αποδείξει» κάτι μέσω του σεξ και μπορεί να δώσει χώρο και χρόνο στο σώμα του να λειτουργήσει απελευθερωμένο από το άγχος επίδοσης. Πρέπει ο έφηβος να θεωρεί φυσικό ότι το σεξ και οι λειτουργίες του και οι σχετικές μας ανασφάλειες συζητιούνται με τους συντρόφους μας και ότι μέσα από την οικειότητα στις σχέσεις και την αμοιβαιότητα στους ρόλους φτάνουμε να βιώνουμε σωματική και συναισθηματική ολοκλήρωση μέσω του σεξ.
Για να αποδεσμεύσουμε τα αγόρια από την πίεση να αποδείξουν τον ανδρισμό τους μέσα από τον πρωτοβουλιακό ρόλο στο σεξ και μέσα από την εκ των προτέρων «γνώση», πρέπει να εκπαιδεύσουμε ταυτόχρονα και τα κορίτσια στην αμοιβαιότητα των ρόλων ώστε να μην προσδοκούν το ενεργητικό προφίλ του άνδρα στον έρωτα και το σεξ υιοθετώντας οι ίδιες ένα προφίλ παθητικότητας, αλλά να μάθουν να μοιράζονται και να εκφράζονται μέσα από το πρίσμα της ισοτιμίας και της συντροφικότητας.
Τέλος και εμείς ως ενήλικες, ας υπενθυμίσουμε στους εαυτούς μας ότι ούτε το σεξ, ούτε οι ρόλοι των φύλων είναι βιολογικές εκδηλώσεις. Είναι σύνθετες και πολύπλευρες εκδηλώσεις της ανθρώπινης ζωής και αυτό ακριβώς το μήνυμα οφείλουμε να μεταδώσουμε στα αγόρια και τα κορίτσια.