Γράφει ο Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος Γιάννης Τσουματίδης
Η διαταραχή μυοσπασμάτων όπως επιστημονικά ονομάζεται ή κοινώς τα γνωστά μας τικ είναι μια κατηγορία ψυχικών διαταραχών η οποία παρατηρείται πυκνά συχνά σε παιδιά και ενήλικες ως εκδήλωση μιας παρατεταμένης και πολλές φορές καταπιεσμένης ψυχικής και συναισθηματικής φόρτισης και άγχους που έρχεται ως συνδυασμός της προσωπικότητας του ατόμου και κάποιων πιεστικών περιβαλλοντικών συνθηκών.
Οι γονείς και γενικά οι άνθρωποι στη θέασή τους και μόνο πολλές φορές αντιδρούν ποικιλοτρόπως. Άλλες φορές αναστατωμένοι και αγχωμένοι τα παρατηρούν λεπτομερώς για να καταλάβουν τι γίνεται. Άλλες φορές μη μπορώντας να κατανοήσουν ή και να αποδεχτούν τη δυσκολία του παιδιού τους τα επιπλήττουν. Άλλες φορές μέσα στην άγνοια τους τα κοροϊδεύουν με τον τρόπο τους. Και άλλες φορές όταν δουν ότι τίποτα από τα παραπάνω δεν λειτουργεί ώστε να εξαφανιστεί το τίκ τα αγνοούν. Με τον ένα ή τον άλλον τρόπο αυτό που καταφέρνουν στο τέλος είναι να κάνουν το άτομο που πάσχει να νιώσει ακόμα πιο άβολα, να νιώσει ακόμα πιο διαφορετικός και ως αποτέλεσμα να τα διαιωνίσει.
Για να δούμε όμως πιο λεπτομερώς τι είναι στην πράξη τα τικ. Τα τικ είναι ακούσιες και αιφνίδιες στερεότυπες κινητικές ή φωνητικές ενέργειες οι οποίες επαναλαμβάνονται χωρίς κανένα λειτουργικό σκοπό. Ωστόσο, είναι ένας συμπτωματικός τρόπος που έχει βρει το άτομο (παιδί ή ενήλικας) για να αποφορτίσει το άγχος το οποίο βιώνει, και εγκαθίσταται όταν υπάρχει αδυναμία να λυθεί ο κύριος λόγος που πυροδοτεί αυτό το άγχος. Είναι λοιπόν μια συνήθεια που λειτουργεί προσωρινά ως αγχολυτικό αλλά από την άλλη είναι ιδιαιτέρως επίπονο γι αυτόν που το έχει.
Τα τικ που εμφανίζονται πιο συχνά τόσο στα παιδιά όσο και στους ενήλικες είναι τα απλά κινητικά τικ, όπως το άνοιγμα και το κλείσιμο των βλεφάρων, το ανασήκωμα των φρυδιών ή των ώμων, το σφίξιμο των χειλιών, κινήσεις των δαχτύλων, κινήσεις της μύτης και του στόματος και απότομες κινήσεις οποιουδήποτε μέλους του σώματος. Οι περισσότερες από αυτές τις κινήσεις είναι αιφνίδιες και πολύ σύντομες, αφού συνήθως διαρκούν λιγότερο από ένα δευτερόλεπτο. Εκτός από τα κινητικά υπάρχουν και το φωνητικά τικ τα οποία μπορεί να εμφανίζονται ως ρούφηγμα της μύτης, βήχας, ήχους όπως γρυλλίσματα καθώς και αναίτια εκφορά συλλαβών ή ολόκληρων λέξεων. Όταν υπάρχει χρόνια παρουσία συνδυασμένων φωνητικών και κινητικών τικ ονομάζεται διαταραχή Τourette.
Ο αριθμός το είδος και η συχνότητα ποικίλει από άτομο σε άτομο και διαφοροποιείται στο πέρασμα του χρόνου. Η εμφάνισή τους αυξάνεται σε στιγμές κούρασης και άγχους.
Τα τικ όμως εκτός από επώδυνα για το άτομο το οποίο πάσχει δημιουργεί και κακή σχέση με το περιβάλλον του ως αποτέλεσμα της αυστηρής και πολλές φορές τιμωρητικής συμπεριφοράς τόσο του οικογενειακού πλαισίου όσο και του ευρύτερου περιβάλλοντος (φίλοι, συμμαθητές) που εσκεμμένα ή μη ασκούν αρνητική επίδραση στην έκβαση των συμπτωμάτων. Το αποτέλεσμα είναι το άτομο να υποστεί καίριο πλήγμα στην αυτοεκτίμησή του νιώθοντας αυτού του είδους την απόρριψη από το περιβάλλον του και να επηρεάσει την εικόνα που διαμορφώνει για τον εαυτό του και τις σχέσεις του με τους υπόλοιπους ανθρώπους.
Σε κάθε περίπτωση όταν εντοπιστεί μια τέτοια δυσκολία από τους γονείς θα πρέπει να γίνει άμεση αναζήτηση βοήθειας από ειδικό για την ορθή διαχείρισή των τικ καθώς η διατήρηση και η διαιώνιση τους θα επηρεάσει περεταίρω την ψυχολογία του ατόμου, θα δημιουργήσει δυσκολία στις σχέσεις του με τους άλλους ανθρώπους ανάλογα με την ηλικία εμφάνισής του (ιδιαίτερα στην εφηβεία) και κυρίως θα πλήξει την αυτοεκτίμησή του.