Γράφει στο efiveia.gr η Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια Κασσιανή Μαδεμλή
Ως αυτοεκτίμηση μπορούμε να ορίσουμε τη συνολική εικόνα του εαυτού. Την αντίληψη που έχουμε για εμάς τους ίδιους, για τις ικανότητές μας, τα ταλέντα μας, την εμφάνισή μας, τα επιτεύγματά μας, τα συναισθήματά μας, το χαρακτήρα και την προσωπικότητά μας. Σχετίζεται με την εμπιστοσύνη προς τον εαυτό, την αποδοχή, τον σεβασμό και την εκτίμηση προς εμάς τους ίδιους, τον τρόπο που διαχειριζόμαστε τα “δύσκολα – αρνητικά” συναισθήματα. Η αυτοεικόνα, δηλαδή ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας και η αυτογνωσία, δηλαδή η ρεαλιστική γνώση των δυνατοτήτων και των προσόντων μας λειτουργούν συμπληρωματικά στην ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης.
Η αυτοεκτίμηση ξεκινά να αναπτύσσεται από τη βρεφική ακόμα ηλικία και από τις σχέσεις που δημιουργούνται μέσα στη οικογένεια. Η εικόνα που δημιουργούμε για τον εαυτό μας σχετίζεται άμεσα με την εικόνα που έχουν οι γονείς μας για μας.Οι υποστηρικτικοί γονείς που επαινούν τα παιδιά τους και τους παρέχουν κλίμα ασφάλειας και αγάπης είναι πολύ πιθανό να μεγαλώσουν παιδιά με υψηλότερη αυτοεκτίμηση. Στην αντίθετη περίπτωση, όταν δηλαδή τα συγκρίνουν με «τρίτους», οι οποίοι θεωρούνται καλύτεροι ή πιο επιτυχημένοι, όταν υποτιμούν την προσπάθεια ή γίνονται ιδιαίτερα αυστηροί και επικριτικοί, αυξάνουν σημαντικά τις πιθανότητες να καλλιεργήσουν χαμηλότερο αίσθημα αυτοεκτίμησης στα παιδιά τους. Η μετέπειτα πορεία του ατόμου, η συναναστροφή του με φίλους, συμμαθητές, συναδέλφους και η αντιμετώπισή του από το κοινωνικό σύνολο μπορεί να επηρεάσει θετικά ή αρνητικά την ανάπτυξη της αυτοεκτίμησής του.
Η ενίσχυση της αυτοεκτίμησης είναι μια διαδικασία που ξεκινά από την βρεφική και νηπιακή ηλικία. Στην εφηβεία όπου το βασικό ζητούμενο είναι το “ποιος πραγματικά είμαι”, βοηθάμε και ενθαρρύνουμε τα παιδιά μας να αποδεχθούν και να έρθουν σε επαφή με τα δύσκολά τους συναισθήματα, να δουν τον εαυτό τους μέσα στο γενικότερο κοινωνικό σύνολο χωρίς να τα αξιολογούμε, να τα κρίνουμε ή να τα κατακρίνουμε. Μπορούμε κάλλιστα να δείξουμε πως δεν αποδεχόμαστε μία συγκεκριμένη συμπεριφορά όχι, όμως, να κατακρίνουμε τα συναισθήματα που την έχουν προκαλέσει.
Που στοχεύουμε όταν θέλουμε να ενισχύσουμε την αυτοεκτίμηση του εφήβου
- Απομάκρυνση/ αμφισβήτηση των γονέων: τους υποστηρίζουμε να κάνουν τις επιλογές τους και να έχουν το θάρρος της γνώμης τους
- Διαχείριση της ματαίωσης/ απώλειας ενός στόχου, μιας φιλίας, μιας σχέσης χωρίς να φοβούνται την αποτυχία και διδάσκονται από αυτήν
- Δέχονται την αρνητική κριτική: έχουν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους και αντιλαμβάνονται την κριτική ως ευκαιρία βελτίωσης
- Ενίσχυση των ευθυνών απέναντι στον εαυτό και τους άλλους: δεν θυματοποιούνται αισθανόμενοι υπεύθυνοι για καθετί αρνητικό
- Είναι υπεύθυνοι και ανεκτικοί: διαχειρίζονται καλύτερα τον χρόνο τους, ολοκληρώνουν τις υποχρεώσεις τους και δείχνουν κατανόηση
Με ποιους τρόπους συμβάλλουμε στην ενίσχυση της αυτοεκτίμησης
- Βοηθούμε στη δημιουργία ενός δημιουργικού διαλόγου, ακούγοντας προσεκτικά αυτά που μας λέει το παιδί , διευκολύνοντάς το να καταλάβει, να νιώσει και να μιλήσει ανοιχτά. Κρατάμε τις όποιες ερμηνείες και συμβουλές για αργότερα και εφόσον χρειασθεί.
- Επιβεβαιώνουμε και επιβραβεύουμε τα χαρακτηριστικά του παιδιού, δηλαδή αυτό που είναι και όχι μόνο αυτά που καταφέρνει.
- Πρέπει να αποδεχθούμε ακόμα και «αρνητικά» συναισθήματα. Ό,τι απωθούμε και «κουκουλώνουμε» επανέρχεται αργά ή γρήγορα εντονότερα. Δεν μπορούμε να απαγορεύουμε στο παιδί να εκφράσει τα συναισθήματά του. Μπορούμε όμως να το βοηθήσουμε να τα εκφράσει με έναν αποδεκτό τρόπο.
Για να δει έφηβος τα θετικά του χαρακτηριστικά θα πρέπει να τα δούμε πρώτα εμείς σαν γονείς και να τα ενισχύσουμε.