Γράφει στο efiveia.gr η Ψυχολόγος Αλεξάνδρα Κοπανάρη
Στην πρώιμη παιδική ηλικία ερχόμαστε συνήθως αντιμέτωποι με τη χαρακτηριστική συστολή των παιδιών που ανήκουν σε αυτή την ηλικιακή φάση και που είναι ως επί το πλείστον ορατή στην αλληλεπίδραση του παιδιού με άγνωστα πρόσωπα. Πρόκειται για ένα φυσιολογικό χαρακτηριστικό, το οποίο συνήθως μειώνεται καθώς το παιδί μεγαλώνει. Το αν ένα ντροπαλό παιδί θα εξελιχτεί σε έναν έφηβο με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση είναι αποτέλεσμα διαφορετικών παραγόντων, όπως της επίδρασης του ιδιοσυγκρασιακού στοιχείου (γονίδιο – κληρονομικότητα), αλλά και του περιβάλλοντος στο οποίο μεγαλώνει ένα παιδί (π.χ. συμπεριφορά γονέων, εμπειρίες, μάθηση). Πολλές φορές ωστόσο όταν η συστολή είναι έκδηλη από την παιδική ηλικία επιδεινώνεται κατά την εφηβεία.
Μια προσωρινή ή μονομερής ντροπαλότητα παρατηρείται συχνά και στους εφήβους. Αποτελεί στοιχείο του χαρακτήρα μόνο όταν κυριαρχεί υπερβολικά στη λειτουργία του εφήβου στις σχέσεις του (δυσκολία να απευθυνθεί σε κάποιον άγνωστο, να μιλήσει μπροστά σε ομάδα ανθρώπων κλπ.), στην ψυχική του ζωή (εσωτερίκευση συναισθημάτων, έλλειψη έκφρασης) και στην πνευματική του ζωή (δυσκολίες στο σχολείο).
Για να βοηθήσουν οι γονείς έναν ντροπαλό έφηβο χρειάζεται καταρχήν να αναγνωρίσουν αυτό που αισθάνεται το παιδί τους χωρίς διάθεση αρνητικής κριτικής, ώστε να το βοηθήσουν να νιώσει καλά για τον εαυτό του. Αν μεταφέρουν στο παιδί ότι κάτι δεν πάει καλά μαζί του τότε θα προκαλέσουν σε αυτό συναισθήματα ανασφάλειας και απόρριψης.
Αυτό που επίσης δεν προσφέρει καμία βοήθεια στον ντροπαλό έφηβο είναι να προβαίνουν οι γονείς σε χαρακτηρισμούς τόσο μπροστά του όσο και μπροστά σε τρίτους. Ο έφηβος γνωρίζει πολύ καλά τη δυσκολία του και πιθανότατα τη βιώνει πολύ πιο δραματικά από όσο οι γονείς φαντάζονται. Μια τέτοια στάση λοιπόν προκαλεί εξαιρετικά αρνητικά συναισθήματα και δεν δίνει στον έφηβο την απαραίτητη ώθηση ώστε να μπορέσει να διαχειριστεί το πρόβλημά του. Με λίγα λόγια η αποδοχή από πλευράς των γονέων του εφήβου όπως ακριβώς είναι αποτελεί το κλειδί για να τον βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της ντροπαλότητάς του. Ο έφηβος χρειάζεται να νιώθει ότι τον κατανοούν, τον σέβονται γι’ αυτό που είναι, όπως είναι και ότι τον εμπιστεύονται. Η κριτική και η υποτίμηση φέρνουν αντίθετα αποτελέσματα.
Εάν ο γονιός επιθυμεί το παιδί του να μάθει να μιλάει ελεύθερα και να συμπεριφέρεται με αυτοπεποίθηση, χρειάζεται να του δίνει τη δυνατότητα να μιλάει ελεύθερα και προς τον ίδιο. Η υγιής επικοινωνία αποτελεί τη βάση στην οποία ο έφηβος θα μπορέσει να αναπτύξει το δυναμικό του. Η σχέση με τους γονείς αποτελεί για τον έφηβο το πρώτο πεδίο δοκιμής συμπεριφορών, τον πρώτο χώρο όπου μαθαίνει να αλληλεπιδρά με τους άλλους. Όσο πιο πολύ ενθαρρύνουν οι γονείς το παιδί τους να μιλά για όσα σκέφτεται και νιώθει, τόσο πιο εύκολα θα μπορεί να ξεπεράσει το φόβο του. Είναι σημαντικό οι γονείς να μάθουν σχετικά με τις ικανότητες και τα ενδιαφέροντά του, να το ρωτούν γι’ αυτά και να απαντούν κι εκείνοι στις δικές του ερωτήσεις. Αν ο έφηβος επιθυμεί να ασχοληθεί με εξωσχολικές δραστηριότητες ή να ενταχθεί σε μια ομάδα, είναι πολύ βοηθητικό οι γονείς να ενισχύουν αυτή του την επιθυμία, καθώς έτσι του δίνεται η δυνατότητα να κοινωνικοποιηθεί, να συνάψει καινούριες φιλίες, να συναναστραφεί με νέα άτομα και να αναπτύξει νέες δεξιότητες.
Τέλος, αυτό που δεν πρέπει να παραβλέπουν και να ξεχνούν οι γονείς είναι να επαινούν τον ντροπαλό έφηβο τόσο σε προσωπικό επίπεδο όσο και σε πιο δημόσιο για τα διάφορα επιτεύγματά του αλλά και να τον ανταμείβουν για αυτά. Τέτοιες κινήσεις ενισχύουν την εμπιστοσύνη του εφήβου προς τον εαυτό του αλλά και προς τους γονείς του και τον βοηθούν να διώξει τους όποιους φόβους του και να πετύχει αυτό που θέλει.