Από την Ελπίδα Μαρκοπούλου, Ψυχολόγο, D.E.A.
Κατά τη διάρκεια της εφηβείας, το άτομο έχει πολλές και πολύ σημαντικές “δουλειές” να κάνει. Είναι η “κρίσιμη στιγμή”[1] όπου τίθενται καίρια ερωτήματα σχετικά με τον εαυτό, τις σχέσεις, την σεξουαλική ταυτότητα και άλλα σημαντικά ζητήματα, τα οποία ο έφηβος καλείται να απαντήσει. Στη φάση αυτή έρχονται στο προσκήνιο έννοιες, όπως φιλία, επιθυμία, αγάπη, σεξουαλικότητα, τα σύνορα ανάμεσα στις οποίες είναι δυσδιάκριτα, μπερδεύονται και μπερδεύουν και τον έφηβο.
Ο έφηβος απομακρύνεται ως ένα βαθμό από τους γονείς του, αποεπενδύει συναισθηματικά καθώς έρχεται η λύση του οιδιποδείου συμπλέγματος, όπου αναζητά πια να επιλέξει ένα ξένο ερωτικό αντικείμενο, δηλαδή έναν ερωτικό σύντροφο πραγματικό. Με άλλα λόγια, αποεπενδύει το παρελθόν, για να επενδύσει σε καινούρια αντικείμενα[2]. Η απομάκρυνση αυτή δημιουργεί στον έφηβο συναισθήματα μοναξιάς και σκέψεις του τύπου “οι γονείς δεν με καταλαβαίνουν”. Υπάρχει λοιπόν, κατά την περίοδο αυτή μια λιβιδινική έξαρση της επιθυμίας[3], μια αγωνίαια αναζήτηση της αγάπης και της ταυτότητας και το γεγονός ότι οι συνομήλικοι περνούν το ίδιο “δράμα” καθησυχάζει κάπως τον έφηβο.
Έτσι, η φιγούρα του φίλου, σε πολλές περιπτώσεις, μπορεί να είναι το κλειδί για τις απαντήσεις που αναζητά. Ο φίλος είναι ένας όμοιος, στον οποίο έχουμε εμπιστοσύνη και του τα λέμε όλα. Η εφηβική φιλία στηρίζεται σε αυτή τη συνενοχή του Άλλου που καταλαβαίνει: “τουλάχιστον, αυτός με καταλαβαίνει….δεν είναι σαν εσάς (τους γονείς μου)”[4]. Ως τη στιγμή αυτή δεν έχει σχηματιστεί πλήρως μια εικόνα εαυτού, έτσι ο φίλος, ως όμοιος (αλλά ταυτόχρονα και ως διαφορετικός), λειτουργεί σαν ένας καθρέφτης μέσα από τον οποίο το άτομο παρατηρεί και αντιλαμβάνεται τον εαυτό του.
Η Μέλανι Κλάιν στο “Αγάπη και μίσος” γράφει ότι “κατά τη διάρκεια της εφηβείας οι φιλίες είναι πολλές φορές ασταθείς[5]. Ένας λόγος γι” αυτό είναι ότι η δύναμη των σεξουαλικών συναισθημάτων (συνειδητών και ασυνείδητων) είναι τέτοια που τα κάνει να εμπλέκονται και να διαταράσσουν. Υπάρχει δηλαδή, από μέρος του εφήβου μια επένδυση ερωτικών συναισθημάτων προς το φίλο. Συναισθήματα που δεν είναι αναγκαστικά σεξουαλικά (με την έννοια της ερωτικής πράξης), αλλά είναι έντονα, γεμάτα αγάπη, ερωτικά, συνδεδεμένα με επιθυμίες, ορμές, ζήλια. Είναι σαν να αναπτύσσεται ανάμεσα στους φίλους (τους κολλητούς) ένα φιλικό οιδιπόδειο[6], η λύση του οποίου θα είναι η αναζήτηση και δημιουργία μιας ετερόφυλης σχέσης.
Μέσα από τη φιλία τελικά, ο έφηβος αντιλαμβάνεται πολλά συναισθήματα και ανακαλύπτει σιγά- σιγά τον εαυτό του. Έτσι, η φιλία επιτρέπει αυτό το πέρασμα από τον Άλλο στον εαυτό, τη διαμόρφωση της ταυτότητας και τη συνειδητοποίηση ότι για να είσαι ή να γίνεις φίλος (με την Αριστοτελική έννοια της φιλίας[7]), πρέπει να αγαπάς τον εαυτό σου[8].