Γράφει στο efiveia.gr η Έλενα Στάμου, BA, BSc, MA, MBA, Σύμβουλος Ανθρώπινου Δυναμικού, Επικοινωνίας, Επιχειρήσεων, Συνιδρύτρια Businesscool
Όταν ξεκινά η εφηβεία και κατά τη διάρκειά της, οι γονείς συχνά παρατηρούν ότι τα παιδιά τους ολοένα και περισσότερο παραπονιούνται ότι νοιώθουν ανία και πλήξη. Αυτό κάνει τους γονείς πολλές φορές να ανησυχούν και να νοιώθουν ότι θα πρέπει κάτι να κάνουν ώστε να διορθώσουν την κατάσταση και να εξαλείψουν το συναίσθημα αυτό που νοιώθει το παιδί τους.
Η αλήθεια είναι ότι η πλήξη παίζει έναν επιτακτικό ρόλο στην ανάπτυξη του εφήβου που του επιτρέπει να στερεοποιήσει τη σχέση του με τη φαντασία του. Το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας μας τείνει να υποβιβάζει τη φαντασία μας σαν να είναι απλώς δευτερεύουσες σκέψεις στο μυαλό μας. Αν κοιτάξουμε όμως τους πιο επιτυχημένους ανθρώπους στον κόσμο, θα δούμε ότι έχουν μια αρκετά ζωηρή φαντασία. Όλα τα βιβλία, οι ταινίες, η τέχνη, η μουσική και τα πολιτιστικά αντικείμενα προέρχονται από τη φαντασία κάποιου.
Το πιο σημαντικό είναι ότι οι μεγαλύτερες εφευρέσεις που βοήθησαν την ανθρωπότητα να ευδοκιμήσει και να εξελιχθεί μέχρι σήμερα, όλες προέρχονται από τη φαντασία μας. Η ικανότητά μας να σκεφτόμαστε κριτικά και να βρίσκουμε λύσεις πηγάζει από τη φαντασία μας. Χωρίς αυτήν, θα ζούσαμε μία πολύ άχαρη ζωή σε αυτόν τον πλανήτη. Μέσα από τη φαντασία μας μπορούμε να κατασκευάσουμε νέες ιδέες για το τι θέλουμε να κάνουμε και ποιοι θέλουμε να είμαστε. Ακόμη και η “μικρότερη” ιδέα μπορεί να μετατραπεί σε κάτι πολύ πιο σημαντικό στην πορεία.
Πλήξη, ένα γνήσιο ανθρώπινο συναίσθημα
Βάσει πολλών πρόσφατων ερευνών, υποστηρίζεται η ιδέα ότι η πλήξη πρέπει να αναγνωριστεί ως ένα γνήσιο ανθρώπινο συναίσθημα που μπορεί να παίξει κεντρικό ρόλο στη μάθηση και τη δημιουργικότητα. Πράγματι, οι έρευνες υποδηλώνουν ότι όσοι θέλουν να βρουν δημιουργικές ιδέες καλά θα κάνουν να αφήσουν το μυαλό τους να χαθεί μέσα στις σκέψεις του. Μια μελέτη του 2014 στην Εφημερίδα της Πειραματικής Κοινωνικής Ψυχολογίας διαπίστωσε ότι οι βαριεστημένοι άνθρωποι «είναι πιο πιθανό να ασχοληθούν με την αναζήτηση κάποιας αίσθησης» – δηλαδή, θα αναζητήσουν δραστηριότητες που ασχολούνται με το μυαλό τους και υποκινούν τα κέντρα ανταμοιβής του εγκεφάλου. Αυτοί οι άνθρωποι είναι πιο επιρρεπείς σε «διαφορετικά στυλ σκέψης» – την ικανότητα να δημιουργούν νέες δημιουργικές ιδέες.
Σε μια άλλη πρόσφατη μελέτη, οι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Central Lancashire έθεσαν ως στόχο να δοκιμάσουν τη σχέση μεταξύ της πλήξης και της δημιουργικότητας. Ζήτησαν από 80 συμμετέχοντες να εκτελέσουν βαρετά καθήκοντα, όπως η αντιγραφή και ανάγνωση αριθμών από έναν τηλεφωνικό κατάλογο και στη συνέχεια να αναφέρουν όσες περισσότερες χρήσεις μπορούσαν για πλαστικά ποτήρια. Οι ομάδες που ολοκλήρωσαν τις βαρετές εργασίες του τηλεφωνικού καταλόγου προηγήθηκαν στις πιο δημιουργικές απαντήσεις από ό,τι η ομάδα ελέγχου.
Η πλήξη μας βοηθά και κάπου αλλού, μας ενθαρρύνει να αναλάβουμε δράση προς μια μη βαρετή εναλλακτική λύση. Δεδομένου ότι στους περισσότερους από εμάς δεν μας αρέσει να αισθανόμαστε πλήξη για πολύ καιρό, η αίσθηση αυτή μας παρακινεί να αναζητήσουμε νέους στόχους και εμπειρίες που διαφορετικά θα μπορούσαμε να προσπεράσουμε. Εάν κάνω μία εργασία με έναν τρόπο που με κάνει να βαριέμαι, τότε θα σκεφτώ να βρω έναν άλλον πιο ενδιαφέρον τρόπο να την κάνω.
Κάποιοι θεραπευτές βλέπουν την πλήξη ως ένα σύνολο διανοητικών συνθηκών που μπορούν να αποκαλύψουν σημαντικές πληροφορίες για τα αληθινά μας συναισθήματα. Ένα από τα συνθήματα που μας δίνει η πλήξη μπορεί να είναι” δεν μου αρέσει πια, ή αισθάνομαι παγιδευμένος εδώ, ή δεν βρίσκω κάποια πρόκληση”. Σε αυτή την περίπτωση το συναίσθημα αυτό είναι χρήσιμο, επειδή μας επιτρέπει να γνωρίσουμε τον εαυτό μας. Και είναι ένα σύνθημα που μας λέει ότι κάτι πρέπει να αλλάξει.
Επιπλέον, κατά τη διάρκεια της πλήξης, συχνά αποφεύγουμε τα δυσάρεστα συναισθήματα – τα οποία είναι ακατέργαστα και δεν είναι πάντα εύκολο να διαχειριστούν. Όταν έχω μία αντιπαράθεση με έναν φίλο ή λαμβάνω άσχημα νέα, ψάχνω να βρω τρόπους να στρέψω το ενδιαφέρον μου σε κάτι ευχάριστο ή να καταναλώσω κάτι που θα με κάνει να νοιώσω στιγμιαία ευχαρίστηση. Αυτές οι επιλογές ωστόσο, μπορεί να με κάνουν να αισθάνομαι καλύτερα εκείνη τη στιγμή, αλλά δεν κάνουν τίποτα ώστε να απαλύνουν αυτά τα συναισθήματα μακροπρόθεσμα.
Η ανία, αντίθετα, είναι μια εξαιρετική ευκαιρία για τους εφήβους να ανταποκριθούν στις δικές τους ανάγκες – να κοιτάξουν προς τα μέσα και όχι προς τα έξω και να εξερευνήσουν τα συναισθήματά τους, να αλληλεπιδράσουν με τη δημιουργικότητά τους και να προσφέρουν στους εγκεφάλους τους ένα διάλειμμα. Είναι σημαντικό να περνούν κάποιο χρόνο χωρίς να κάνουν κάτι συγκεκριμένο, να αναγνωρίζουν τις συναισθηματικές τους ανάγκες και να ανταποκρίνονται μόνο στις υπάρχουσες, γνωρίζοντας ότι είναι αρκετοί έτσι ακριβώς όπως είναι.