Γράφει στο efiveia.gr η Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια Ιωάννα Μπλέκα
Συχνά οι γονείς στην προσπάθειά τους να συμβουλέψουν και να «διορθώσουν» τους εφήβους, καλοπροαίρετα τους ασκούν κριτική, γεγονός που πυροδοτεί έντονες αντιδράσεις και συγκρούσεις. Τις περισσότερες φορές η ένταση και ο εκνευρισμός δεν προέρχονται τόσο από αυτό που λέει ο γονιός, αλλά από τον τρόπο με τον οποίο ασκεί την κριτική στον έφηβο. Η κριτική και η γνώμη των σημαντικών άλλων είναι καθοριστική για την σύνθεση της ταυτότητας του εφήβου, ο οποίος δομεί την προσωπικότητά σου συγκρινόμενος με τους άλλους.
Στην ηλικιακή αυτή φάση τα παιδιά έρχονται αντιμέτωπα με τον εαυτό τους και πολλές φορές υιοθετούν πολλαπλούς εαυτούς μέχρι να καταφέρουν να συνθέσουν μια ολοκληρωμένη και σταθερή ταυτότητα. Σύμφωνα με την Erikson, ο σχηματισμός της ταυτότητας των εφήβων εξαρτάται από το πώς κρίνουν τους άλλους, πως τους κρίνουν οι άλλοι, πως επεξεργάζονται αυτές τις κρίσεις και πόσο είναι ικανοί να λαμβάνουν υπόψη τους τις κοινωνικές νόρμες που διαθέτει ο πολιτισμός μας σύμφωνα με τις οποίες θα κρίνουν. Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν ότι η δόμηση της ταυτότητας βασίζεται συνεχώς στην κριτική που οι έφηβοι ασκούν ή/και τους ασκείται.
Συνήθως όταν ο έφηβος δέχεται κριτική από το γονιό αμύνεται, καθώς η κριτική απειλεί την προσπάθειά του για δημιουργία ταυτότητας ή τον κάνει να αμφιβάλλει για τις επιλογές του. Ο γονιός ή όποιος άλλος εμπλέκεται στην καθημερινότητα του εφήβου, καλό θα είναι να αποφεύγει την κριτική, είτε αυτή εκφράζεται με λόγια είτε με τη στάση του. Αντ’ αυτού, θα μπορούσε να εκφράσει την άποψή του για να επηρεάσει θετικά τον έφηβο απλώς περιγράφοντας αυτό που βλέπει και νιώθει για την συμπεριφορά του. Ο έφηβος έχει ανάγκη από ένα ασφαλές και υποστηρικτικό περιβάλλον, το οποίο αντί να εκφράζει απόλυτες κρίσεις, θα του προτείνει πράγματα και εναλλακτικές, θα του επιτρέπει να σχηματίζει μόνος του απόψεις και να επιλέγει αυτή που του ταιριάζει καλύτερα, θα αντέχει την διαφωνία μαζί του και θα τον ακούει προσεκτικά σε όλη την παραπάνω διαδικασία. Μέσα σε μια τέτοια σχέση εμπιστοσύνης με το γονιό, όπου προωθείται η αυτονομία, η πρωτοβουλία και η εργατικότητα του εφήβου (βασικά επιτεύγματα για μια ολοκληρωμένη ταυτότητα), ο έφηβος μπορεί να νιώσει τον σεβασμό και την αγάπη ανεξάρτητα από το ποιος επιλέγει να γίνει κι έτσι να επηρεαστεί περισσότερο θετικά στις αποφάσεις που θα πάρει για τον εαυτό του.
Ας μην ξεχνάμε πως η κριτική δεν αρέσει σε κανέναν μας και πως μικροί και μεγάλοι χρειαζόμαστε ανθρώπους γύρω μας που να μας ακούν προσεκτικά χωρίς να μας κρίνουν, που να μας καταλαβαίνουν, που να προφυλάσσουν την αξιοπρέπειά μας, που να μας βοηθούν να αναπτύξουμε την αίσθηση της αυτοαξίας, που να μας προσφέρουν την πολύτιμη καθοδήγησή τους και τελικά να μας αποδέχονται για αυτό που είμαστε ή έστω για αυτό που θέλουμε να γίνουμε.