Γράφει στο efiveia.gr η Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια Βασιλική Σταμάτη
Το μεγάλωμα ως διαδικασία είναι μία διαδικασία όπου διάφοροι παράγοντες μπορεί να προκαλέσουν άγχος και πίεση στο παιδί. Η προσπάθεια απόκτησης νέων γνώσεων και η επαφή με καινούρια πρόσωπα εκτός του στενού οικογενειακού περιβάλλοντος μπορούν να γίνουν δύο στρεσογόνες συνθήκες για μικρότερα αλλά και μεγαλύτερα παιδιά. Η συχνότητα τέτοιων συνθηκών αλλά και η στάση των γύρω είναι δύο καθοριστικοί παράγοντες για τους μηχανισμούς διαχείρισης άγχους που θα επιλέξει να υιοθετήσει ένα παιδί.
Αρχικά, η συχνότητα με την οποία έρχεται ένα παιδί σε επαφή με καταστάσεις που προκαλούν πίεση είναι αρκετά σημαντική στο να αναπτύξει ένα παιδί τρόπους να διαχειρίζεται και να ελέγχει το άγχος του. Για παράδειγμα, ένα παιδί που εμπλέκεται συχνά σε ομαδικές δραστηριότητες θα αναπτύξει τρόπους διαχείρισης του άγχους που προκαλεί η παρουσία των άλλων και θα καταφέρνει στο μέλλον να αντιμετωπίζει αντίστοιχες συνθήκες με λιγότερο στρες. Αντίστοιχα, ένα παιδί που κάνει ατομικές δραστηριότητες είναι πιθανό να αντιμετωπίζει τις ομαδικές δραστηριότητες ως πηγές άγχους και πίεσης αν είναι κάτι το οποίο δεν έχει συνηθίσει.
Ακόμα, η στάση των γύρω και ιδιαίτερα των ενηλίκων που αντιπροσωπεύουν την ασφάλεια στα μάτια του παιδιού είναι καθοριστική. Τα παιδιά που βρίσκονται στην προεφηβεία και την κύρια φάση της εφηβείας πολλές φορές αδυνατούν να διαχειριστούν την ανησυχία που φέρνουν οι επικείμενες αλλαγές. Σε αυτή την κρίσιμη περίοδο που όλα φαντάζουν απειλητικά, η παρουσία και η σταθερότητα στη συμπεριφορά των ενηλίκων μπορεί να δημιουργήσει στο παιδί ένα σταθερό έδαφος. Καθώς το έφηβο παιδί συνεχίζει να εμπλουτίζει τον τρόπο ερμηνείας της γύρω πραγματικότητας, η στάση των ενηλίκων βοηθά το παιδί να αντιληφθεί ποιες προσδοκίες είναι ρεαλιστικές και ποιες όχι σε ότι αφορά τον εαυτό του και τους άλλους και να αντιμετωπίσει τους φόβους του. Οι δυσκολίες ξεκινούν όταν κι εμείς ως ενήλικες αποσταθεροποιούμαστε και δεν έχουμε ξεκάθαρη εικόνα για τα όρια και τις απαντήσεις στα ζητήματα που φέρνει στην επιφάνεια η καθημερινότητα.
Μηχανισμοί διαχείρισης άγχους στην εφηβεία
Υπάρχουν έφηβοι που διαχειρίζονται το άγχος τους με τρόπους που είναι δημιουργικοί, τους βοηθούν να εξελιχθούν και να περάσουν σε μία πιο ώριμη φάση. Τέτοιοι τρόποι είναι η αναζήτηση στήριξης από την οικογένεια και τους φίλους, η επανεκτίμηση σκέψεων και αντιδράσεων τους μέσα από την σχέση τους με τους άλλους και τα όσα μαθαίνουν, μέσω της άθλησης αφού νιώθουν εκτόνωση μέσα από την άσκηση.
Στον αντίποδα βρίσκονται μέσα με τα οποία ένας έφηβος ναι μεν αντιμετωπίζει το άγχος εκείνη τη στιγμή αλλά είτε μένει στάσιμος είτε υιοθετεί μία συμπεριφορά που θέτει σε κίνδυνο το ίδιο ακόμα κι αν δεν το καταλαβαίνει. Τέτοιοι τρόποι είναι οι παρακάτω:
- Η συνεχής αναζήτηση προσοχής από τους άλλους, όπου το έφηβο παιδί προσπαθεί με κάθε τρόπο να έχει την προσοχή είτε των ενηλίκων είτε των συνομηλίκων.
- Η διαρκής αναζήτηση προσοχής με σεξουαλικό περιεχόμενο.
- Η συνεχής αποφυγή σκέψεων αλλά και συνθηκών που μπορεί να προκαλούν στρες (για παράδειγμα η άρνηση να πάει σχολείο).
- Η διαρκής σύγκριση με τους άλλους που ανοίγει ένα φαύλο κύκλο αρνητικών σκέψεων και στάσεων.
- Η κατάχρηση ουσιών (αλκοόλ, κάνναβη, χάπια κ.α.) ώστε να ανακουφιστεί από το άγχος που του προκαλούν τα στρεσογόνα γεγονότα της καθημερινότητας.
Αν αντιληφθούμε ότι κάποιος κοντινός μας έφηβος ή έφηβη έχει υιοθετήσει κάποιες από τις συμπεριφορές που τον θέτουν σε κίνδυνο είναι σημαντικό αν είμαστε γονείς να δούμε πως θα διαχειριστούμε αυτή την κατάσταση ενδεχομένως με τη βοήθεια ενός ειδικού ψυχικής υγείας, ενώ αν είμαστε στο περιβάλλον του παιδιού είναι σημαντικό να ενημερώσουμε κάποιον ενήλικα της οικογένειας.