- “Ανησυχώ μήπως και μείνει κολλημένη σε μια κατάσταση σχέσης από απόσταση…” - 11 Σεπτεμβρίου 2023
- “Η κόρη μου έχει σχέση με μεγαλύτερο άνδρα ξένης καταγωγής που έχει θέματα με την αστυνομία” - 5 Σεπτεμβρίου 2023
- “Εδώ και έναν σχεδόν χρόνο έχει αλλάξει τελείως η συμπεριφορά του γιου μας απέναντί μας.” - 24 Αυγούστου 2023
Ερώτημα αναγνώστριας
Καλημέρα σας,
Καταρχάς πολλά συγχαρητήρια για το αξιόλογο site που έχετε δημιουργήσει αφιλοκερδώς. Πολύ σημαντικό και χρήσιμο στις δύσκολες και άγριες μέρες στην κοινωνία μας.
Εξαιρετική η δουλειά σας. Έχω διαβάσει και άλλα άρθρα που με βοήθησαν αρκετά.
Λοιπόν για να ξεκινήσω με τα δικά μου. Είναι λίγο περίπλοκη η οικογενειακή μας κατάσταση διότι είμαστε μια μεικτή οικογένεια. Εγώ έχω μια κόρη που πάει Α γυμνασίου τώρα, ο άντρας μου μία κόρη που πάει τετάρτη και μαζί κάναμε μία κόρη που είναι τώρα 4 χρονών. Είμαστε μαζί 7 χρόνια. Είχαμε δηλαδή μετακομίσει στο σπίτι του συζύγου μου όταν η κόρη μου θα πήγαινε πρώτη δημοτικού. Ήταν μεγάλο σπίτι και δικό του. Στην αρχή ήταν όλα σχετικά καλά, πάντα με διάφορα θέματα που έχουν αυτού του είδους οι οικογένειες. Διότι υπάρχουν και οι άλλοι 2 γονείς που έχουν λόγο και άποψη για τα παιδιά τους που όμως κάποιες φορές δηλητηριάζουν την ψυχή των παιδιών εξαιτίας δικών τους φόβων και θυμού.
Ωστόσο και ο νυν άντρας είναι γεμάτος φοβίες και ανασφάλειες κυρίως όσον αφορά τη δική μας σχέση, όπως για παράδειγμα θέλει να πηγαίνουμε παντού μαζί. Δεν έχει καμία διάθεση να με αφήσει ας πούμε να πιώ έναν καφέ με μια φίλη μου. Διότι και εκείνος δεν έχει κάποιον φίλο ώστε να έχει την ανάλογη ανάγκη να δει ένα φίλο του. Είναι κάτι που έχω δεχτεί γιατί και οι φίλες μου είναι αφοσιωμένες και τρέχουν για με τις οικογένειές τους, άλλα ξέρω και ότι τον ενοχλεί.
Οπότε όσον αφορά την κόρη μου: λίγο αρνητική- αυστηρή συμπεριφορά αυτός, λίγο το δηλητήριο που ρίχνει ο πατέρας της, η σχέση τους είναι στα όρια του τυπικού. Εγώ είμαι στη δύσκολη θέση να προσπαθώ να ισορροπήσω την κατάσταση ώστε να μην έρθει η στιγμή που θα του πει δεν είσαι πατέρας μου για να μου πεις τι θα κάνω. Που το έχω ακούσει από άλλες παρόμοιες συνθήκες. Όποτε αναλαμβάνω εγώ όταν θέλουμε να της κάνουμε μια υπόδειξη – παρατήρηση.
Το θέμα είναι τώρα που μεγαλώνει ότι αρχίζει να θέλει να βγαίνει έξω με τις φίλες της. Έχει βγει κάποιες φορές με κάποιες που γνωρίζουμε από το δημοτικό. Αλλά τώρα μου ζητάει να βγει έξω βόλτα με μια που δεν την γνωρίζω αρκετά. Είχε έρθει πέρυσι στην έκτη δημοτικού. Αυτή η φίλη της μεγαλοφέρνει και γενικά βγάζει μια πονηράδα στο βλέμμα και στη συμπεριφορά. Την είχε καλέσει πέρυσι στο πάρτι της. Της βάζει ιδέες που δεν είναι για την ηλικία της όπως πότε να αρχίζει να ξυρίζεται στην ευαίσθητη περιοχή, βάψιμο στο σχολείο κτλ. Δεν ξέρω πώς να της δείξω ότι αυτά είναι για πιο μεγάλα κορίτσια. Και δε θέλω να κάνει παρέα μαζί της. Γιατί το ένα θα φέρει το άλλο. Ξέρω ότι δε γίνεται να της πω με ποιον θα κάνει παρέα, αλλά και η κόρη μου είναι ένα παιδί που και επηρεάζεται και θα μου πει και ψέματα. Ήδη όταν μου ζήτησε να βγουν μία βόλτα στη γειτονιά με τη συγκεκριμένη της είπα όχι δε θα γυρνάτε στους δρόμους δυο κορίτσια μόνα τους 12 χρονών. Θύμωσε άλλα το δέχτηκε. Δεν ξέρω αν θα το ξαναζητήσει.
Η δικιά μου κόρη έχει τάση στην σκανταλιά και αυτό με ανησυχεί, γιατί πέρυσι στο δημοτικό είχε περάσει από τα κάγκελα του δημοτικού και βρέθηκε στο προαύλιο του γυμνασίου με 2 άλλες φίλες της. Και με πήρε ο διευθυντής σχολείο και με ενημέρωσε. Είναι δύσκολη η περίοδος αυτή το ξέρω αλλά νομίζω ότι με παρακούει όταν θα της πω κάτι σαν συμβουλή- προτροπή. Ίσως να ήμουν αρκετά ελαστική τα προηγούμενα χρόνια και δεν είχα βάλει πολλές “τιμωρίες”. Και τώρα προσπαθώ να βάλω όρια και είναι πιο δύσκολο να τα σεβαστεί. Κάποια θέματα θα μου τα πει για ένα αγόρι ας πούμε που της αρέσει. Αλλά επηρεάζεται πολύ από τους άλλους όπως οι περισσότεροι έφηβοι αλλά φοβάμαι όταν θα έρθει η ώρα να πει όχι σε κάποια αρνητικά πράγματα όπως τσιγάρο, ποτό ίσως και τσιγαριλίκι (γιατί αφέθηκε και αυτό ελεύθερο) .. δεν θα το κάνει. Της έχω πει ότι πρέπει να μάθει να λέει όχι αλλά επειδή θέλει να είναι αρεστή θα πει ναι. Αυτά.
Ευχαριστώ πολύ
Απαντά η Δρ. Αναπτυξιακής Ψυχολογίας-Ψυχοθεραπεύτρια Ευφροσύνη Αλεβίζου
Όπως πολύ σωστά λέτε, οι μικτές οικογένειες καλούνται να αντιμετωπίσουν πιο σύνθετες προκλήσεις προκειμένου να βρουν ισορροπίες στις σχέσεις και να συμβιώσουν αρμονικά. Αυτός ο παράγοντας δε χρειάζεται απαραίτητα να λειτουργεί αρνητικά. Αντίθετα, μέσα από την εμπειρία μου βλέπω ότι για πολλές οικογένειες αυτή η διεύρυνση των σχέσεων οδηγεί σε θετικές, νέες ισορροπίες που εμπλουτίζουν αντί να επιβαρύνουν τους ευρύτερους δεσμούς. Το ζητούμενο είναι το πώς μπορεί να φτάσει εκεί μια οικογένεια.
Η αφήγησή σας εμπεριέχει πολλά και διαφορετικά μεταξύ τους ζητήματα. Θα επιχειρήσω να τα συνδυάσω προκειμένου να σας κατευθύνω στις αναζητήσεις σας.
Το πιο κεντρικό ζήτημα κατά τη γνώμη μου -με την έννοια ότι επηρεάζει και θα εξακολουθεί να επηρεάζει κάθε διάσταση της ζωής των παιδιών σας- αφορά την οικογένεια ως σύστημα σχέσεων και τους ρόλους σας ως γονείς. Πιστεύω ότι χρειάζεται άμεσα να μπείτε σε διεργασίες οριοθέτησης και ομοφωνίας ως προς τους ρόλους. Αντιλαμβάνομαι μια σύγχυση, και ένα κλίμα υποβόσκουσας δυσαρέσκειας και πιθανό και θυμού που δεν εκφράζεται ανοιχτά, γι’ αυτό και θεωρώ ότι πρέπει να ξεκαθαρίσετε ποιος ρόλος αναλογεί σε ποιον μέσα στην οικογένεια. Μόνο έτσι θα μπορέσετε να δημιουργήσετε ατμόσφαιρα ηρεμίας μέσα στο σπίτι σας και ασφαλές πλαίσιο αναφοράς για όλα τα παιδιά. Άλλη πολύ σημαντική διάσταση για την κόρη σας που βρίσκεται στην εφηβεία, είναι η δική σας σχέση με τον πατέρα της, η δική του συμβολή σε ό,τι αφορά τις αποφάσεις για την ανατροφή της και πώς όλα αυτά συσχετίζονται με τις ισορροπίες στη νέα σας οικογένεια. Και αυτή είναι μια διάσταση στην οποία οφείλετε να επενδύσετε άμεσα, προκειμένου να έχει η κόρη σας και τους δύο γονείς δίπλα της παρόντες και ενεργούς στον ρόλο τους όπως ακριβώς τους χρειάζεται μεγαλώνοντας. Δεν είμαι σε θέση να σας κάνω συγκεκριμένες προτάσεις, γιατί δεν έχω αρκετά στοιχεία στη διάθεσή μου.
Από την θέση του ειδικού, για μένα είναι προφανές ότι εσείς και ο σύζυγός σας χρειάζεστε βοήθεια ως ζευγάρι. Αντιλαμβάνομαι την καλλιέργεια εξαρτησιακών προτύπων στη μεταξύ σας σχέση και αυτό είναι κάτι που πρέπει να αλλάξετε πιστεύω για να ισορροπήσετε τη σχέση σας σε μια βάση αμοιβαιότητας και όχι καταπίεσης. Αυτή είναι μια διάσταση που θέτει βάσεις και για το οικογενειακό σας οικοδόμημα και για αυτό θεωρώ ότι είναι κεντρικής σημασίας και για τη διαχείριση όλων των ζητημάτων που αφορούν συνολικότερα την οικογένειά σας. Δε μου είναι ξεκάθαρο το πώς μεταφράζεται η «ανασφάλεια» του συζύγου σας για τη σχέση σας, ποιες επιπτώσεις έχει η κτητικότητά του στον δικό σας συναισθηματικό κόσμο και στην ζωή της οικογένειας. Δε μου είναι δηλαδή ξεκάθαρο πώς συνδυάζεται αυτό το εξαρτησιακό μοτίβο με την προσωπικότητα και τον κόσμο των αξιών του συζύγου σας. Μιλώντας για τον κόσμο των αξιών, δεν μπορώ παρά να αναρωτηθώ και να παρακινήσω και εσάς να αναρωτηθείτε τι σημαίνει «λίγο αρνητική – αυστηρή» συμπεριφορά του πατριού προς την κόρη σας. Αναρωτηθείτε ακόμα τι νόημα δίνετε εσείς στην φράση «λίγο αρνητική – αυστηρή»; Αυτά δεν είναι ζητήματα που μπορούν να απαντηθούν αυτόματα φυσικά. Αυτό που επιδιώκω να κάνω μέσα από την απάντησή μου είναι να σας ενθαρρύνω να μπείτε σε μια διεργασία αναζήτησης.
Ας περάσουμε τώρα στα ζητήματα που αφορούν την κόρη σας. Τα βλέπουμε εδώ ξεχωριστά για λόγους πρακτικούς, να θυμάστε όμως ότι δεν υπάρχουν ζητήματα που μπορούν να διαχωριστούν από το οικογενειακό πλαίσιο και τις δυναμικές του. Γι’ αυτό και επαναλαμβάνω ότι η πρώτη σας παρέμβαση – είτε μόνοι σας, είτε με τη βοήθεια του ειδικού αν εσείς κρίνετε ότι σας χρειάζεται – οφείλει να εστιάζει στην οικογένεια και όχι στην κόρη σας.
Συμμεριζόμενη την ανησυχία σας για την επιρροή του συνομήλικου κοριτσιού, πιάνομαι από τη φράση σας «της βάζει ιδέες» για να αντιπαραβάλλω την άποψή μου ότι οι «ιδέες» υπάρχουν εκεί έξω στον κόσμο όπου κινούνται οι έφηβοι. Τα σημερινά παιδιά και οι έφηβοι έχουν μια εντυπωσιακή πρόσβαση στην πληροφόρηση για οποιοδήποτε ζήτημα. Γι’ αυτό και οι μεγαλύτεροι από εμάς διαπιστώνουμε ότι οι έφηβοι σήμερα είναι πιο «πονηρεμένοι» σε σύγκριση πιθανό με παλαιότερες γενιές. Αυτή η διάσταση έχει φυσικά και θετικές και αρνητικές επιπτώσεις για την συναισθηματική και κοινωνική ζωή των εφήβων. Το πού οδηγεί αυτή η «πονηράδα», το τι είδους περιεχόμενο και νόημα αποκτά για τους εφήβους, διαμεσολαβείται σε τεράστιο βαθμό κατά τη γνώμη μου από τον ρόλο της οικογένειας.
Για να είναι όμως σε θέση η οικογένεια να παίξει τον ρόλο της στη ζωή του εφήβου, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η ανοιχτή, θετική και ευέλικτη επικοινωνία μεταξύ όλων των μελών της οικογένειας. Το ζητούμενο για εμάς τους ενήλικες δεν είναι φυσικά να καταργήσουμε την πρόσβαση στην πληροφόρηση, αλλά να μάθουμε στα παιδιά μας πώς να πληροφορούνται με ηλικιακά κατάλληλους τρόπους και πώς να αφομοιώνουν την πληροφόρηση στον κόσμο τους με υγιείς τρόπους.
Αυτού του είδους η μάθηση περνάει μέσα από τη σχέση με τα παιδιά μας. Περνάει μέσα από τη σχέση που μας δίνει πρόσβαση στον ιδιαίτερο κόσμο τους. Αναφέρεστε σε ένα συνομήλικο κορίτσι του οποίου τη συμπεριφορά αξιολογείτε ως ηλικιακά ακατάλληλη. Αν πραγματικά πιστεύετε ότι η κόρη σας διατρέχει κίνδυνο από την συναναστροφή με τη συγκεκριμένη κοπέλα, τότε θα πρέπει να της εξηγήσετε τι ακριβώς συνιστά για εσάς κίνδυνο. Τις συμπεριφορές που εκφράζουν μια πρώιμη προβολή της σεξουαλικής ταυτότητας μέσα από το ντύσιμο, το μακιγιάζ και το γενικότερο στυλ είναι βέβαιο ότι η κόρη σας έχει και θα έχει την ευκαιρία να της παρατηρήσει και στον χώρο του σχολείου και εκτός σχολείου. Το ζητούμενο είναι να αποκτήσει η ίδια επίγνωση του μηνύματος που στέλνουν τα κορίτσια προς τον έξω κόσμο μέσα από το να προβάλλονται ως μεγαλύτερα από την ηλικία τους. Ακόμα, εξίσου σημαντικό ζητούμενο είναι να αποκτήσει επίγνωση του τι σημαίνει για την ίδια η προβολή μιας τέτοιας εικόνας.
Η κόρη σας είναι στην αρχή της εφηβείας, βρίσκεται δηλαδή σε μια φάση ζωής που είναι αναμενόμενο να θέλει να δοκιμάσει εμπειρίες που τη διαφοροποιούν και την απομακρύνουν από τον κόσμο των ενηλίκων. Το θέμα δηλαδή δεν είναι αν τα παιδιά απομακρύνονται, αλλά το πώς απομακρύνονται. Εσείς οφείλετε να είστε δίπλα της προκειμένου να τη βοηθήσετε να ανοιχτεί με ασφαλή τρόπο. Πώς θα την βοηθήσετε; Με το να της μάθετε να κρίνει και να χρησιμοποιεί την κρίση της στις επιλογές που κάνει.
Όπως πιθανόν έχετε ήδη διαπιστώσει, οι απαγορεύσεις δεν λειτουργούν. Αν της απαγορεύσετε την παρέα με το συγκεκριμένο κορίτσι, το πιθανότερο είναι ότι θα βρει τρόπο να παρακάμψει την απαγόρευση. Αυτό, θα συμβάλλει στην επιβάρυνση της σχέσης σας από τη διάσταση της ανειλικρίνειας και των χειρισμών που τη συνοδεύουν.
Αν διαπιστώνετε ήδη ένα υπόβαθρο απόκρυψης και ψεμάτων, η γνώμη μου είναι ότι χρειάζεται να εστιάσετε ακριβώς εκεί στην παρούσα φάση ώστε να αλλάξετε τα πρότυπα στη μεταξύ σας επικοινωνία. Χωρίς να κατηγορείτε την κόρη σας, ανοίξτε αυτό το ζήτημα και ζητήστε αποκατάσταση της ειλικρίνειας. Φαντάζομαι ότι θα συμφωνήσετε μαζί μου ότι είναι πολύ σημαντικό να αισθάνεται η κόρη σας ότι μπορεί να σας εμπιστεύεται και να μοιράζεται μαζί σας τα ζητήματα που την απασχολούν χωρίς να φοβάται την επικριτική σας στάση. Με απλά λόγια, χρειάζεστε μια ανοιχτή και όχι μια κλειστή σχέση προκειμένου να παρακολουθήσετε από την σωστή απόσταση το μεγάλωμα του παιδιού σας.
Μαζί με την καλλιέργεια της ανοιχτής σχέσης, θα σας προτείνω να επιδιώξετε και την «στρατηγική» του ανοιχτού σπιτιού. Αν δε γνωρίζετε αρκετά κάποια από τις νέες φίλες της, όπως είναι άλλωστε αναμενόμενο να συμβεί και στα χρόνια του Γυμνασίου που τώρα ξεκινά, δημιουργήστε τις συνθήκες ώστε να τη γνωρίσετε καλύτερα. Η κόρη σας δε θα σας επιτρέψει πρόσβαση στις φιλίες της αν αντιλαμβάνεται κριτική και απόρριψη από πλευράς σας. Θα σας πρότεινα να είστε ανοιχτή στο να γνωρίσετε τα συνομήλικα παιδιά που επιλέγει, παραμερίζοντας τις δικές σας προκαταλήψεις. Μπορεί να εκπλαγείτε θετικά γιατί πολλές φορές οι έφηβοι άλλα δείχνουν προς τα έξω και άλλα διαπιστώνουμε όταν τους γνωρίζουμε. Μπορεί και επιβεβαιώσετε τους φόβους σας, αλλά σε αυτή την περίπτωση θα μπορέσετε να τους δικαιολογήσετε απέναντι στον εαυτό σας και απέναντι στο παιδί σας. Το πρώτο βήμα λοιπόν είναι η ανοιχτή σχέση που θα σας οδηγήσει στην πρόσβαση στον συναισθηματικό και κοινωνικό κόσμο του παιδιού σας.
Επίσης, μέσα από την αφήγησή σας, μου δημιουργήθηκε το ερώτημα πώς έχετε διαχειριστεί ως σήμερα τις «σκανταλιές» της κόρης σας. Αυτός είναι ένας πολύ κρίσιμος παράγοντας που καθορίζει ως ένα βαθμό κάποιες διαστάσεις της σχέσης σας στο σήμερα, γι’ αυτό και είναι απαραίτητο να κάνετε μια αναδρομή, να δείτε τι ακριβώς έχει συμβεί και τι χρειάζεται να αλλάξετε. Με απλά λόγια: Τι πιστεύετε ότι έμαθε το παιδί σας μέσα από τις «σκανταλιές» του; Τι μάθατε εσείς για το παιδί σας μέσα από τις «σκανταλιές». Και τι μάθατε για τη μεταξύ σας σχέση μέσα από τις «σκανταλιές» και τη διαχείρισή τους από την οικογένεια;
Κατά τη γνώμη μου, ούτε να της απαγορεύσετε έχει νόημα, ούτε να της υποδείξετε. Αυτό που έχει νόημα είναι να της μιλήσετε. Εμείς οι ενήλικες αντιμετωπίζουμε την πρόκληση του πώς θα κατορθώσουμε να έχουμε έναν λόγο ελκυστικό απέναντι στους εφήβους. Μάλιστα, αυτό αποτελεί ιδιαίτερη πρόκληση στα πρώτα χρόνια της εφηβείας, όταν ο κόσμος των συνομηλίκων αποκτά αυξανόμενη σπουδαιότητα.
Πώς θα κάνουμε το λόγο μας ελκυστικό; Μέσα από μια στάση ανοιχτή και ευέλικτη από την οποία βλέπουμε την οπτική του εφήβου και ακούμε ακριβώς τι έχει να μας πει, αφήνοντας στην άκρη αυτό που εμείς θα θέλαμε να ακούσουμε. Ακούστε την κόρη σας. Προσπαθήστε να κατανοήσετε με ποιους τρόπους ο κόσμος που της ανοίγει η φίλη της, της φαίνεται συναρπαστικός. Τι ανάγκες της καλύπτει μέσα από την υιοθέτηση ενός στυλ που εσείς δεν θεωρείτε κατάλληλο για την ηλικία της; Χωρίς να την κατακρίνετε και να την κατηγορείτε, χωρίς να υιοθετείτε μια στάση δηλαδή στην οποία θα «αναγκαστεί» να απαντήσει είτε με απομάκρυνση, είτε με θυμό και αντιδραστικότητα, μιλήστε της και εκθέστε τις πεποιθήσεις σας. Αν κάνετε ένα βήμα πίσω και δώσετε χώρο να εκφράσει η κόρη σας τη δική της οπτική, είναι πιθανό να διαπιστώσετε ότι κάποιοι από τους φόβους σας πηγάζουν από δικές σας άκαμπτες αντιλήψεις. Τι θα γινόταν αν επιδιώκατε να αλλάξετε κάποιες από τις αντιλήψεις σας και να τις προσαρμόσετε στις αναζητήσεις της κόρης σας; Δείξτε υπομονή και βοηθήστε τη να ισορροπήσει μεταξύ της παρόρμησης να ακολουθήσει τις τάσεις των συνομηλίκων και της δυνατότητας να χρησιμοποιεί την λογική και την κριτική της ικανότητα με γνώμονα το συναισθηματικό και κοινωνικό της συμφέρον.
Συμμερίζομαι φυσικά και τις ανησυχίες σας για την πιθανή αρνητική επιρροή του κόσμου των συνομηλίκων. Η απάντησή μου όμως και σε αυτές τις ανησυχίες δεν μπορεί παρά να είναι η ίδια. Διατηρήστε τη σχέση θετική και ανοιχτή ώστε να μπορείτε να οριοθετείτε και να προστατεύετε το παιδί σας με ηλικιακά κατάλληλους τρόπους. Και δώστε της τα εφόδια που οδηγούν στο αίσθημα επάρκειας για τον εαυτό της τα οποία και θα αξιοποιήσει σε όλες της τις επιλογές και στη διάρκεια της εφηβείας και στην ενήλικη ζωή.
Χρειάζεται η ίδια να δει πώς αισθάνεται για τον εαυτό της εντός και εκτός του κοινωνικού της κύκλου. Χρειάζεται να ανιχνεύσετε μαζί τις ανασφάλειές της και να εστιάσετε σε αυτές. Μέσα από αυτήν τη διεργασία επίγνωσης θα προκύψει η δυνατότητά της για επίλυση προβλημάτων και διαχείριση καταστάσεων με τόπους που προάγουν την ψυχική της υγεία και ευημερία.
Τέλος, σας προτείνω να διαβάσετε προηγούμενα σχετικά άρθρα μου στο efiveia.gr :
«Μη σε ξαναδώ να μιλάς μ’ αυτόν…» ή Γιατί οι απαγορεύσεις δεν λειτουργούν
Όταν ο έφηβος λέει ψέματα (Μέρος 1ο) – Ο ρόλος της οικογένειας στην πρόληψη
Όταν ο έφηβος λέει ψέματα (Μέρος 2ο) – Πώς θα στηρίξουμε τον έφηβο που καταφεύγει στο ψέμα
Εφηβικά πρότυπα: Πόσο χρειάζεται να μας ανησυχούν;