Συμβουλές ελέγχου χρήσης του διαδικτύου

Γράφει στο efiveia.gr η Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας – Ψυχοθεραπεύτρια Αθηνά Μπερδεμπέ

Η ασφάλεια των παιδιών στο διαδίκτυο είναι ένα μείζον θέμα που απασχολεί τους γονείς μαζί με το πόσο χρόνο ξοδεύουν σε αυτό. Οι κίνδυνοι της μη ασφαλούς πλοήγησης αποτελούν εφιάλτη για τους γονείς και προσπαθούν να τους επισημάνουν και στους εφήβους. Σύμφωνα με μεγάλη πανευρωπαϊκή έρευνα που διεξήχθη το 2009 οι πιο συχνοί κίνδυνοι με τους οποίους έρχονται αντιμέτωπα παιδιά και έφηβοι είναι:

1. H διαδικτυακή επικοινωνία με κάποιον που το παιδί δεν είχε face to face γνωριμία
2. Η έκθεση σε επιβλαβές περιεχόμενο (μίσους, ρατσισμού, ναρκωτικών, αυτοκτονίας)
3. Η έκθεση σε πορνογραφικό υλικό ή σε σεξουαλικού περιεχομένου μηνύματα
4. Η απώλεια προσωπικών δεδομένων, κωδικών ή χρημάτων
5. Η  (επιβεβαιωμένη) συνάντηση ανθρώπων που γνώρισαν στο διαδίκτυο
6. Ο εκφοβισμός (cyberbullying) ή/και εκβιασμός.

Τι γίνεται, όμως, όταν οι γονείς θέλουν να ελέγξουν την πρόσβαση των εφήβων στο διαδίκτυο; Τις περισσότερες φορές αντιμετωπίζουν σθεναρές αντιστάσεις, εντάσεις και ανυπακοή. Αυτό, συνήθως, συμβαίνει γιατί δεν είχαν ξεκινήσει νωρίς να θέτουν όρια στα παιδιά τους. Τα όρια, όσο κι αν ακούγεται παράξενο, είναι απόδειξη αγάπης και φροντίδας προς στα παιδιά. Όταν δεν υπάρχουν όρια, η πραγματικότητα μπορεί να είναι χαοτική για ένα παιδί, καθώς μόνο του δεν μπορεί να ρυθμίζει τη συμπεριφορά του. Η αυτορρύθμιση κατακτάται καθώς αυτό μεγαλώνει και εσωτερικεύει τους γονικούς/κοινωνικούς κανόνες. Γι’ αυτό, είναι απαραίτητο να αρχίσει από την παιδική ηλικία η εκπαίδευση χρήσης του διαδικτύου, καθώς οι κανόνες που θα τεθούν έγκαιρα θα παγιωθούν με την πάροδο του χρόνου και θα οδηγήσουν σε συνετή χρήση από τους έφηβους μελλοντικά. Οπότε,

• Θέστε συγκεκριμένα χρονικά όρια στη χρήση του διαδικτύου.
• Μην αφήνετε μόνα τα παιδιά στο διαδίκτυο. Η παρουσία σας είναι απαραίτητη στην αρχή, ώστε να τα εκπαιδεύστε να γίνουν υπεύθυνοι κυβερνοπολίτες.
• Επισημαίνετε πως ό,τι ισχύει για τις συμπεριφορές στην κανονική ζωή ισχύει και στο διαδίκτυο.
• Εκπαιδεύστε τα να χειρίζονται με προσοχή τα προσωπικά τους δεδομένα στο διαδίκτυο, αναφέροντας τους κινδύνους που κρύβει η απώλεια τους.
• Μιλήστε τους για το πώς να αποφεύγουν αγνώστους και εξηγήστε τους ότι συχνά οι άνθρωποι που τα προσεγγίζουν δεν είναι αυτό που παρουσιάζουν ότι είναι.
• Περιορίστε τον αριθμό των ανθρώπων με τους οποίους το παιδί μπορεί να συζητάει.
• Περιορίστε τα επιτρεπτά θέματα προς αναζήτηση στο διαδίκτυο.
• Αναπτύξτε σχέσεις εμπιστοσύνηςμε τα παιδιά σας, ώστε να σας εκμυστηρευτούν κάποιο συμβάν που μπορεί να προκύψει.
• Μην τους στερείτε το διαδίκτυο ως τιμωρία. Γίνεται πιο ελκυστικό στα μάτια τους.
• Επιμείνετε ότι δεν πρέπει ποτέ να συναντήσουν κάποιον ξένοχωρίς την παρουσία ενήλικου.
• Βοηθήστε τα να αποκτήσουν κριτική στάση απέναντι σε ό,τι βλέπουν στο διαδίκτυο.
• Θυμίστε στα παιδιά σας ότι δεν υπάρχει ιδιωτικότητα στο διαδίκτυο, καθώς το ηλεκτρονικό αποτύπωμα από όσα ανεβαίνουν είναι αδύνατο να σβηστεί.
• Δώστε προσοχή σε προειδοποιητικά σημάδια (συναισθηματική αστάθεια, παρατεταμένη παραμονή on line, προσπάθεια απόκρυψης της δραστηριότητάς του) για τυχόν εμπλοκή του παιδιού σε μη επιτρεπτές δραστηριότητες. Μιλήστε στο παιδί για τις υποψίες σας.

Εδώ και αρκετά χρόνια δίνεται η δυνατότητα στους γονείς ναελέγξουν τη χρήση των ψηφιακών συσκευών από τα παιδιά τους είτε μέσω ρυθμίσεων ενσωματωμένων στα λειτουργικά συστήματα των συσκευών (Windows, Mac OS, Android και iOS) είτε μέσω ειδικών εφαρμογών & προγραμμάτων (δωρεάν & επί πληρωμή). Ο γονικός αυτός έλεγχος, στην ουσία, σας επιτρέπει να ορίσετε πόση ώρα θα πλοηγείται το παιδί στο διαδίκτυο, σε ποιες ιστοσελίδες/εφαρμογές/παιχνίδια θα έχει πρόσβαση και σε ποια όχι, να ειδοποιήστε σε περίπτωση που προσπαθεί να αποκτήσει πρόσβαση σε ιστοσελίδα/εφαρμογή που εσείς θεωρείτε ως ακατάλληλη, να πληροφορείστε με ποιες επαφές συνομιλεί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και να ενημερώνεστε για τυχόν αναζήτηση λέξεων που θεωρείτε ότι κρύβουν κινδύνους (π.χ. σεξ, αλκοόλ, ναρκωτικά, αυτοκτονία, κ.ά.). Χρειάζεται να διευκρινισθεί ότι αυτές οι εφαρμογές παρακάμπτονται συνήθως από παιδιά άνω των 12-13 ετών,  λόγω της εξοικείωσής τους με την τεχνολογία. Επίσης, οι έφηβοι μπορούν να βρεθούν σε χώρους ή με συσκευές που δεν έχουν εγκατασταθεί εφαρμογές όπως οι ακόλουθες:

• Google Family Link για γονείς (δωρεάν): Ανεξάρτητα από την ηλικία των παιδιών, σας επιτρέπει να ορίσετε βασικούς ψηφιακούς κανόνες από απόσταση στη συσκευή σας, για να καθοδηγείτε τα παιδιά σας ενώ μαθαίνουν, παίζουν και εξερευνούν το διαδίκτυο.
• Qustodio (δωρεάν & επί πληρωμή): Ακόμα και στη δωρεάν εκδοχή της θεωρείται από τις πλήρεις εφαρμογές καθώς προσφέρει τη δυνατότητα για περιορισμό στον χρόνο χρήσης, καθώς και πολλά φίλτρα για απαγόρευση της πρόσβασης σε ιστοσελίδες με ακατάλληλο περιεχόμενο.
• Opendns (δωρεάν): Σας επιτρέπει κυρίως να μπλοκάρετε την πρόσβαση σε όλες τις ιστοσελίδες που το ίδιο το OpenDNS έχει χαρακτηρίσει ως έχουσες ακατάλληλο περιεχόμενο.
• Kidlogger (δωρεάν & επί πληρωμή): Εκτός από τους βασικούς ελέγχους μπορεί να παρακολουθεί τις συνομιλίες του παιδιού μέσω Skype και τις ενέργειές του στο Facebook.
• Norton Family (επί πληρωμή): Περιλαμβάνει κυριολεκτικά κάθε είδους έλεγχο. Σας επιτρέπει να ρυθμίσετε οι ίδιοι τους κανόνες πλοήγησης του παιδιού στο διαδίκτυο.
• Netnanny (επί πληρωμή): Είναι διαθέσιμο σε διάφορες εκδόσεις, ανάλογα  με τον έλεγχο που θέλετε να πετύχετε.
• Eset (επί πληρωμή): Εφαρμόζεται σε λειτουργικό Android και η τιμή του ποικίλει ανάλογα με τις συνδεδεμένες συσκευές.
• PhoneSheriff (επί πληρωμή): Για smartphones και tablets. Έχει πρόσβαση ακόμα και στα μηνύματα που ανταλλάσσει το παιδί, ενώ ο γονιός μπορεί να μπλοκάρει τις κλήσεις από και προς συγκεκριμένους αριθμούς.

Στις συσκευές με λειτουργικό iOS (iPhone, iPad) η λειτουργία γονικού ελέγχου γίνεται μέσα από τους «Περιορισμούς» (Restrictions), που η ίδια η εταιρεία έχει προβλέψει για το λειτουργικό της και θέτει περιορισμούς στη χρήση συγκεκριμένων εφαρμογών και υπηρεσιών. Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στον ιστότοπο της Apple.