Ερώτημα αναγνώστριας
Έχω μια κόρη 13 ετών β γυμνασίου πια. Το Δημοτικό το περάσαμε με προβλήματα. Μπούλιγκ,απομόνωση, έπεφτε, σηκωνόταν, απογοήτευση, έβρισκε μια φίλη, την παρατούσε μια άλλη, φαύλος κύκλος. Στο γυμνάσιο ευχόμουν να αλλάξουν τα πράγματα, νεο σχολείο, νεα παιδιά. Δυστυχώς δεν έχει βρει κάποιο παιδί στα μέτρα της, όλα αλλάζουν διαθέσεις και προτιμήσεις ανά βδομάδα…τι κάνω;;;;
Απαντά η Ψυχολόγος Αλεξάνδρα Κουτουδάκη
Αγαπητή αναγνώστρια,
Διάβασα τα λόγια σας με ενδιαφέρον και προσοχή. Θα προσπαθήσω να σας βοηθήσω αλλά οφείλω να σας πω πως για να καταφέρω να σας δώσω μια πιο ακριβή απάντηση θα ήθελα να γνωρίζω λίγες παραπάνω λεπτομέρειες σχετικά με τη ζωή του παιδιού, τον χαρακτήρα και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του. Κάθε παιδί είναι ξεχωριστό, οπότε μια γενική απάντηση δε θα μπορούσε να σας καλύψει.
Αρχικά, θα πρέπει εσείς η ίδια να ηρεμήσετε και να σκέφτεστε ψύχραιμα. Δεν είστε η μόνη της οποίας το παιδί αντιμετωπίζει ένα τέτοιο ζήτημα και θα πρέπει να σκέφτεστε πώς θα περάσει.
Αυτό το στάδιο της ζωής της είναι μεταβατικό, καθώς από την παιδική ηλικία περνάει στην ενηλικίωση, χωρίς όμως ακόμη να είναι ενήλικας. Η εφηβεία είναι συνήθως δύσκολη για όλα τα παιδιά και τους γονείς τους, πόσο μάλλον για ένα παιδί που πέρασε δύσκολα όσον αφορά την κοινωνική του ζωή τα προηγούμενα χρόνια.
Προσπαθήστε να είστε κοντά στο παιδί σας, να της μιλάτε, να συζητάτε μαζί της και να την ενθαρρύνετε να εκφράζει ελεύθερα τα συναισθήματα της. Είναι απαραίτητο να την ενθαρρύνετε να σας μιλάει για θέματα που έχουν να κάνουν με το σχολείο, για τον τρόπο που συναναστρέφεται με τα παιδιά της ηλικίας της και με το γενικότερο σχολικό περιβάλλον, ώστε να καταφέρετε να κατανοήσετε περίπου τι μπορεί να «φταίει» για τη δυσκολία της να δημιουργήσει φιλίες. Η φιλία είναι μια αμοιβαία σχέση, οπότε είναι λογικό και οι δύο πλευρές να συμβάλλουν στη δημιουργία και τη συνέχισή της. Θα πρέπει λοιπόν να επιδιώξετε να δείτε με ειλικρίνεια το λόγο που δυσκολεύεται να συνεχίσει την παρέα με κάποια παιδιά.
Η αλήθεια είναι πως το να μπείτε σε αυτή τη διαδικασία ίσως να είναι αρκετά επίπονο για εσάς, καθώς υπάρχει περίπτωση το παιδί να μην καταφέρνει να κάνει φίλους λόγω κάποιου ιδιαίτερου χαρακτηριστικού της, που κάνει τα υπόλοιπα παιδιά να την απομακρύνουν και να την απομονώνουν, κάτι το οποίο είναι πολύ δύσκολο και για εσάς που ανησυχείτε, αλλά πολύ παραπάνω για εκείνη που βιώνει την κατάσταση.
Αν έχετε καταλάβει πως ισχύει αυτό και πως ο λόγος είναι το bullying, το οποίο συνεχίζεται με έμμεσο ίσως τρόπο και στο γυμνάσιο, ο τρόπος διαχείρισης θα έπρεπε να είναι διαφορετικά στοχευμένος. Το πρώτο που θα ήθελα να σας πω είναι πως σε κάθε περίπτωση, σκεφτείτε αρκετά σοβαρά να επισκεφτείτε κάποιον ειδικό. Επίσης σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να βοηθήσετε το παιδί να καταλάβει πως είναι μοναδικό και ιδιαίτερο, με ελαττώματα αλλά και πολλά προτερήματα, ώστε να καταφέρει να αναπτύξει την αυτοεκτίμησή της και να αισθανθεί καλά με τον εαυτό της, ασχέτως με το τι μπορεί να θεωρούν οι άλλοι ή με το τι προτάσσει η κοινωνία. Η αυτοεκτίμηση είναι κάτι που χτίζεται με τον καιρό, γι’ αυτό μην απογοητεύεστε αν εκτιμάτε πως παραμένει στάσιμη, καθώς μάλιστα τα τραύματα από την απομόνωση και τον εκφοβισμό που έχει υποστεί τα προηγούμενα χρόνια ίσως να μην έχουν επουλωθεί ακόμη. Για ένα παιδί σε αυτές τις ηλικίες η γνώμη των συνομηλίκων είναι καθοριστική και επηρεάζει αρκετά τη γνώμη για τον εαυτό. Για το δικό σας παιδί, το οποίο έχει απομονωθεί και έχει απογοητευτεί η συναισθηματική εγγύτητα ίσως είναι ακόμη αρκετά δύσκολη. Η συναισθηματική της δυσκολία και ο φόβος που πιθανότατα την καταβάλλει συνήθως ανακλάται στη συμπεριφορά και δε βοηθάει στο να μας πλησιάσουν οι γύρω της. Θα ήταν απαραίτητο να νιώσει σίγουρη με τον εαυτό της, να νιώσει ικανή και δυνατή και να προχωρήσει μπροστά ξεχνώντας τις άσχημες στιγμές που έχει βιώσει. Ακόμη και αν αυτές συνεχίσουν να υπάρχουν, έχοντας αυτή τη διάθεση τέτοιου είδους συμπεριφορές θα σταματήσουν για πάντα καθώς θα βρίσκουν τοίχο ή δε θα την πληγώνουν πια αφού θα ξέρει πως είναι μοναδική και πως δεν ευθύνεται για το ότι κάποιοι επιλέγουν να της φερθούν με αυτόν τον τρόπο.
Πολλές φορές τα παιδιά γίνονται σκληρά, επιθετικά ή περιφρονητικά και άδικα, όμως κανένα παιδί δε θα πρέπει να νιώθει μόνο του.
Έπειτα αν παρατηρήσετε πως αυτό το γεγονός συνεχίζεται και εκτιμάτε πως είναι σοβαρό, θα μπορούσατε να κάνετε κάποιες προσεκτικές ενέργειες στα πλαίσια του σχολείου της. Θα μπορούσατε να ρωτήσετε κάποιον καθηγητή που γνωρίζετε πως έχει σε εκτίμηση αν βλέπει κάποια περίεργη συμπεριφορά από αυτήν ή απέναντί της.
ΠΡΟΣΟΧΗ! Τέτοιες ενέργειες μπορούν να δημιουργήσουν πίεση στο παιδί ή να το κάνουν να νιώσει ντροπή, γι’ αυτό πρέπει να φροντίσετε να είστε διακριτική και να μην αντιδράτε με νεύρα απέναντι σε άλλα παιδιά ή στους εμπλεκόμενους στο σχολικό περιβάλλον. Αντίθετα να είστε φιλική απέναντι σε παιδιά με τα οποία μπορεί να κάνει παρέα σε μια χρονική στιγμή και να μην εξωτερικεύετε την αγωνία σας για την εξέλιξη των φιλικών σχέσεων του παιδιού. Μπορεί απλά το παιδί σας για τον ένα ή τον άλλο λόγο έχει τους δικούς του ρυθμούς και το δικό του προσωπικό χαρακτήρα.
Επιπλέον, καθώς αναφέρετε μόνο τις φιλίες στο σχολικό πλαίσιο θα έπρεπε να αναφέρω πως δεν είναι απαραίτητο οι φίλοι που θα κάνει να είναι αποκλειστικά από το σχολείο. Μπορεί να συνάψει σχέσεις με παιδιά από το οικογενειακό περιβάλλον, τη γειτονιά ή να κάνει παρέα με άτομα από κάποια εξωσχολική δραστηριότητα στην οποία συμμετέχει. Αν δεν κάνει κάποια δραστηριότητα έξω από το σχολείο ίσως θα πρέπει να το σκεφτείτε καθώς υπάρχουν και αρκετές οικονομικές λύσεις που θα τη βοηθήσουν να ανακαλύψει τις κλίσεις και τα ενδιαφέροντά της, θα βοηθήσουν την κοινωνικότητά της και ίσως κάνει έτσι ένα ξεκίνημα εκτός σχολείου, στο οποίο ομολογουμένως δεν έχει και τις καλύτερες εμπειρίες. Μην μπαίνετε σε διαδικασία σύγκρισης με άλλα παιδιά και αποφύγετε συναισθήματα ενοχής. Κάντε τη να νιώσει πως την εμπιστεύεστε και τη στηρίζετε και μη συμπεριφέρεστε σα να θεωρείτε πως έχει κάποιο πρόβλημα, καθώς είναι επόμενο να νιώθει κι εκείνη έτσι.
Εάν γνώριζα λίγες παραπάνω πληροφορίες όπως σας είπα θα μπορούσα να είμαι λιγάκι παραπάνω ακριβής. Ένα παιδί μπορεί να δυσκολεύεται στο θέμα «φιλία» και στη σύναψη σχέσεων λόγω ντοπαλότητας, έλλειψης κοινωνικότητας, χαμηλής αυτοεκτίμησης, υψηλής νοημοσύνης, όπως και κάποιου εμφανούς χαρακτηριστικού που την κάνουν να διαφέρει με κάποιον τρόπο από τα άλλα παιδιά. Κάθε περίπτωση θέλει το δικό της χρόνο και την κατάλληλη αντιμετώπιση.
Μην προσπαθείτε υπερβολικά όσο κι αν ανησυχείτε, καθώς αυτό μπορεί να έχει και το αντίθετο από το επιθυμητό αποτέλεσμα. Καθώς όπως μπορώ να καταλάβω ήδη προσπαθείτε αυτό που θα μπορούσα να σας πω είναι να είστε ενθαρρυντική, να τη στηρίζετε και να την προτρέπετε να αντιμετωπίσει τέτοιου είδους καταστάσεις με μια δόση χιούμορ. Έπειτα μπορείτε να της δώσετε κάποιες συμβουλές για το πώς να κάνει φίλους, καθώς δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι αυτή τη δυνατότητα. Ενθαρρύνετέ τη να πλησιάζει παιδιά που έχουν ίδια ενδιαφέροντα με αυτήν και να δείχνει ενδιαφέρον για τα χόμπι άλλων παιδιών. Ίσως να είναι κι από αυτά τα παιδιά, όπως ήμουν κι εγώ, που θέλουν αρκετό προσωπικό χώρο και χρόνο, χωρίς όμως να νιώθουν μοναχικά. Παρατηρήστε λοιπόν τη συμπεριφορά της ώστε να κατανοήσετε αν νιώθει μοναξιά και λύπη και αν καταλήξετε στο ότι αισθάνεται μοναχικά καλό θα ήταν να απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό. Να δείχνετε κατανόηση στο πώς μπορεί να νιώθει χωρίς να ωραιοποιείτε την κατάσταση και να την προτρέπετε να επιμένει και να συνεχίζει την προσπάθεια.
Σε κάθε περίπτωση μπορείτε να ξαναστείλετε αν δεν καλυφθήκατε από την απάντησή μου και με μεγάλη μου χαρά να σας απαντήσω εγώ ή κάποιος άλλος συνάδελφος. Να έχετε υπομονή, αισιοδοξία και μη νιώθετε μόνη. Προσπαθήστε να κατανοήσετε το παιδί, τους λόγους που δυσκολεύεται και τα συναισθήματά της, ενθαρρύνετέ τη να προσπαθεί και βοηθήστε τη να αυξήσει τη αυτοπεποίθησή της και να νιώθει όμορφα με τον εαυτό της. Έχετε ένα παιδί μοναδικό και έτσι θα πρέπει να το αντιμετωπίζετε.
Για όλους τους ανθρώπους υπάρχει κάποιος εκεί έξω που θα μπορούσε να γίνει ο καλύτερός μας φίλος. Ίσως απλά να μην τον έχουμε βρει ακόμη. Όλα όμως θα πάνε καλά.
Καλή συνέχεια και καλή σχολική χρονιά. Στη διάθεσή σας!