Δημιουργός των παιδικών & εφηβικών ημερολογίων
προσωπικής ανάπτυξης και θετικής σκέψης “Το κυνήγι της Ευτυχίας”
- Συναισθηματική νοημοσύνη: μπορεί να αναπτυχθεί στην εφηβεία; - 3 Ιουλίου 2024
- Τι είναι η συμβουλευτική και πότε μπορεί να βοηθήσει έναν έφηβο; - 11 Ιουνίου 2024
- Διαχείριση του άγχους μέσα στην εξεταστική αίθουσα! - 28 Μαΐου 2024
Γράφει στο efiveia.gr η Κλινική Ψυχολόγος Νικολέττα Γεωργίου
Το αυξημένο στρες αποτελούσε ήδη ένα πρόβλημα που χαρακτήριζε την εποχή μας, σε σχέση με τις προηγούμενες δεκαετίες. Όταν, λοιπόν, ήρθε και η πανδημία – με τις δυσκολίες, τις προκλήσεις και την ανησυχία που τη συνόδευσαν – οι δείκτες του στρες πια εκτοξεύτηκαν για όλες τις ηλικιακές ομάδες. Ακόμα και σήμερα, με την πανδημία πίσω μας και τη ζωή μας να έχει επανέλθει σχεδόν στους κανονικούς της ρυθμούς, τα επίπεδα στρες συνεχίζουν να βρίσκονται σε πρωτοφανή επίπεδα. Συμπέρασμα: χρειάζεται να ενημερωθούμε και να εκπαιδεύσουμε τα παιδιά, τώρα περισσότερο από ποτέ, έτσι ώστε να αναγνωρίζουν και να διαχειρίζονται το στρες, πριν αυτό αποτελέσει πρόβλημα για τα ίδια, τη λειτουργικότητα και τη ζωή τους.
Για τα παιδιά, μέχρι την ηλικία των 10 ετών, οι πηγές του στρες βρίσκονται συνήθως στο σπίτι και στο σχολείο. Στο σπίτι, οι συγκρούσεις και η ενδοοικογενειακή βία βρίσκονται ψηλά στη λίστα με τις αιτίες. Ακολουθούν γεγονότα όπως ένα διαζύγιο, ένας θάνατος, μία μετακόμιση, η γέννηση ενός παιδιού μέσα στη οικογένεια κ.λπ. Στο σχολείο τα παιδιά μπορεί να ανησυχούν για την απομάκρυνση από τους γονείς, την ένταξή τους στην παρέα συμμαθητών, την αντιμετώπιση πειραγμάτων, την επίδοσή τους στην τάξη, τη σχέση τους με τον δάσκαλο κ.λπ. Όπως εύκολα παρατηρεί κανείς, ένα γεγονός δεν χρειάζεται να είναι απαραίτητα και αντικειμενικά αρνητικό για να προκαλέσει αναστάτωση και στρες σε ένα παιδί. Αργότερα, κατά την προεφηβεία και εφηβεία, οι πηγές του στρες αλλάζουν και σχετίζονται λιγότερο με την οικογένεια και περισσότερο με τους φίλους, τις σχέσεις, τις σχολικές επιδόσεις και το μέλλον.
Πριν διαχειριστούμε οτιδήποτε, χρειάζεται πρωτίστως να αναγνωρίσουμε την ύπαρξή του. Αυτό δεν είναι πάντα τόσο εύκολο όσο ακούγεται αρχικά, αφού τα συμπτώματα του στρες πολλές φορές έρχονται μεταμφιεσμένα ως κάτι διαφορετικό:
Εκνευρισμός και θυμός: στην περίπτωση των παιδιών και των εφήβων (και όχι μόνο!) η ανωριμότητα της ηλικίας και η απουσία εμπειρίας στη διαχείριση συναισθημάτων πολλές φορές οδηγεί σε μετατόπιση του πραγματικού συναισθήματος (στρες) σε ένα ευκολότερο και πιο γνώριμο συναίσθημα, όπως είναι ο θυμός.
Αλλαγές στη συμπεριφορά: η εφηβεία συνοδεύεται από πολλές αλλαγές στη συμπεριφορά των παιδιών… Ας έχουμε, όμως, υπόψη μας ότι το στρες μπορεί επίσης να επηρεάσει τον τρόπο που συμπεριφέρεται ένας έφηβος και θα το κάνει από τη μία στιγμή στην άλλη, ενώ οι συμπεριφοριστικές αλλαγές που σχετίζονται με την εφηβεία συνήθως παίρνουν περισσότερο χρόνο αφού σχετίζονται με αναπτυξιακές μεταβολές που δεν συμβαίνουν εν μία νυκτί.
Διαταραχές στον ύπνο και τις διατροφικές συνήθειες: αντίθετα με την κοινή λογική που λέει ότι το στρες μπορεί να προκαλέσει αϋπνίες λόγω της έντασης που προκαλεί, πολλές φορές συμβαίνει και το αντίθετο (ένας έφηβος, δηλαδή, να κοιμάται περισσότερο από το αναμενόμενο ή το κανονικό, λόγω αυξημένου στρες). Συνεπώς, οι αλλαγές στις συνήθειες ύπνου γενικά μπορεί να είναι ένα σημάδι αυξημένου στρες. Το ίδιο ισχύει και για τις διατροφικές συνήθειες.
Αδιαφορία/αναβλητικότητα για υποχρεώσεις: θα πίστευε κανείς ότι όταν οι άνθρωποι στρεσάρονται, προσπαθούν να ολοκληρώσουν τις υποχρεώσεις και τις εργασίες τους, έτσι ώστε να ανακουφιστούν από το δυσάρεστο συναίσθημα που βιώνουν. Δυστυχώς δε συμβαίνει αυτό. Όσο οι άνθρωποι στρεσάρονται, τόσο περισσότερο δυσκολεύονται να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους, δημιουργώντας ουσιαστικά έναν φαύλο κύκλο που αυξάνει τα επίπεδα του στρες συσσωρεύοντας ανεκπλήρωτες υποχρεώσεις.
Συχνές ασθένειες: τα παιδιά και οι έφηβοι συχνά σωματοποιούν το στρες, εκφράζοντας παράπονα για πονοκεφάλους ή στομαχόπονους. Πέρα από αυτό, όμως, το χρόνιο άγχος εξασθενεί το ανοσοποιητικό σύστημα, αφήνοντας τον οργανισμό ανοχύρωτο απέναντι σε πραγματικές ιώσεις και λοιμώξεις. Συχνές ασθένειες, λοιπόν, μπορούν κάλλιστα να αποτελούν μία ένδειξη ύπαρξης στρες.
Η αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση του στρες, σε μεγάλο ποσοστό, γίνεται προληπτικά, δημιουργώντας συνήθειες που γνωρίζουμε ότι βοηθούν στην εκτόνωση και τη διαχείρισή του, πριν αυτό μας επιβαρύνει σε μεγάλο βαθμό, προκαλώντας προβλήματα και διαταραχές στη λειτουργικότητά μας:
Ποιοτικός, επαρκής ύπνος: είναι γνωστό ότι η ξεκούραση σχετίζεται άμεσα με την ψυχική μας υγεία και την ικανότητά μας να αντιμετωπίσουμε προκλήσεις. Οι επιστήμονες συστήνουν 9-12 ώρες ύπνου για τα παιδιά μέχρι 12 ετών και 8-10 ώρες για τους εφήβους. Φροντίστε για αυτό και μιλήστε στα παιδιά για τη σημασία της ξεκούρασης και του ύπνου στη ζωή τους. Αποφύγετε τις ηλεκτρονικές συσκευές στα υπνοδωμάτια και διακόψτε τη χρήση τους κατά τις βραδινές ώρες για καλύτερη ποιότητα ξεκούρασης.
Σωματική άσκηση: η σωματική άσκηση είναι φυσικό “ηρεμιστικό” και βελτιωτικό διάθεσης για όλες τις ηλικίες. Η επιστημονική κοινότητα συνιστά τουλάχιστον 1 ώρα σωματικής δραστηριότητας καθημερινά για παιδιά και εφήβους μέχρι 17 ετών.
Διασκέδαση και ψυχαγωγία: είναι σημαντικό, ανάμεσα στη ρουτίνα της καθημερινότητας, να βρίσκουμε χρόνο για δραστηριότητες που μας δίνουν χαρά και γεμίζουν τις ψυχικές μας μπαταρίες! Έτσι, μπορούμε να ανταπεξέλθουμε με περισσότερη διάθεση και προθυμία στις υποχρεώσεις μας, μειώνοντας έτσι και το άγχος που μας προκαλούν.
Εξωτερικές δραστηριότητες: η φύση, το φως του ήλιου, ο καθαρός αέρας λειτουργούν ευεργετικά στη μείωση του στρες και στη βελτίωση της ψυχικής μας υγείας. Προσπαθήστε να συμπεριλάβετε τέτοιου τύπου δραστηριότητες στο οικογενειακό σας πρόγραμμα και δώστε στα παιδιά άλλο ένα εργαλείο αντιμετώπισης του στρες.
Καταγραφή ημερολογίου: : Όσο απλοϊκό κι αν ακούγεται, η καταγραφή των σκέψεων και των συναισθημάτων μας σε ένα τετράδιο/ημερολόγιο/σημειωματάριο (όπως θέλετε πείτε το) αποτελεί έναν αποτελεσματικό τρόπο για τη διαχείριση των δυσάρεστων συναισθημάτων μας και την βελτίωση της ψυχικής μας ισορροπίας και υγείας. Δοκιμάστε να εισάγετε στην καθημερινότητα των παιδιών μια τέτοια όμορφη συνήθεια που μπορεί να συμβάλει, χωρίς ιδιαίτερο κόπο, στην προσωπική διερεύνηση και αυτορρύθμιση.
Το στρες, έτσι όπως διαμορφώνεται η ζωή μας στη σύγχρονη εποχή, δεν φαίνεται ότι θα μας λείψει. Το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να ενημερωθούμε και να οργανώσουμε τη ζωή και τις συνήθειές μας με τέτοιο τρόπο που να μας βοηθά στη διαχείριση και την αντιμετώπισή του. Ας το κάνουμε για εμάς αλλά -πολύ περισσότερο- ας το κάνουμε για τα παιδιά μας!