Γράφει στο efiveia.gr η Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας – Ψυχοθεραπεύτρια Αθηνά Μπερδεμπέ
«Όταν ξέρει κανείς ν’ ακούει, μιλάει πάντα καλά».
Μολιέρος
Ένα από τα πιο συχνά παράπονα γονιών με παιδιά στην εφηβεία είναι η περιορισμένη επικοινωνία μεταξύ τους. Οι μεν έφηβοι αποσύρονται στα νέα ενδιαφέροντα τους, στις ανησυχίες, στις αναζητήσεις και στην κυκλοθυμικότητά τους, κλείνοντας ερμητικά τις διόδους επικοινωνίας με την οικογένεια, οι δε γονείς δοκιμάζουν διάφορους τρόπους να τις ξανανοίξουν, για να κατευνάσουν την αγωνία, το άγχος και τη στενοχώρια τους για την απόρριψη που δέχονται από τα ίδια τα παιδιά τους.
Προτού, όμως αρχίσουν οι γονείς με πιεστικό τρόπο να ζητούν από τους εφήβους να μοιραστούν μαζί τους αυτά που συμβαίνουν στη ζωή τους και όσα τους απασχολούν, είναι σημαντικό να αναρωτηθούν κατά πόσο επιτρέπεται και ενθαρρύνεται η ανοιχτή επικοινωνία εντός της οικογένειας. Είναι, δηλαδή, οι γονείς διαθέσιμοι για τα παιδιά τους, όταν εκείνα θα χρειαστούν κάποιον να μιλήσουν, ή μοιάζουν μονίμως απορροφημένοι σε δικά τους θέματα; Ακούνε με όλη την προσοχή τους στραμμένη στα παιδιά τους, όταν τους μιλούν ή ασχολούνται συγχρόνως και με άλλα, δίνοντας την εντύπωση στα παιδιά τους ότι η άλλη ασχολία είναι πιο σημαντική από αυτά, αφού δεν τη διακόπτουν; Έχουν καταστήσει σαφές οι γονείς ότι δεν επιβαρύνονται με το να ακούν τις ανησυχίες, τα όνειρα, τις σκέψεις και τα συναισθήματά των παιδιών τους ή έχουν δώσει την εικόνα ότι κουράζονται και ταλαιπωρούνται με τέτοιου είδους συζητήσεις;
Για να μπορέσει ένα παιδί να μιλήσει ανοιχτά χρειάζεται να νιώθει την ασφάλεια ότι δε θα επικριθεί γι’ αυτό που θα εκφράσει. Η αποδοχή ή η απόρριψη που βιώνει για τις ιδέες, τις σκέψεις και τα συναισθήματά του καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την απόφασή του να «ανοιχτεί» ή όχι. Ομοίως, η αίσθηση που έχει ένας έφηβος ότι οι γονείς του τον καταλαβαίνουν και μπορούν να μπουν στη θέση του, να νιώσουν δηλαδή πώς αισθάνεται αναλόγως της ηλικίας του, έχοντας στο μυαλό τους ότι ο έφηβος-συνομιλητής τους δεν είναι ούτε παιδί ούτε ενήλικος, τον διευκολύνει να μιλήσει. Την ίδια ευεργετική επίδραση έχει για τον έφηβο και η στάση των γονιών που δεν προσπαθούν να μειώσουν τη σημαντικότητα μιας κατάστασης που βιώνει. Κατά παρόμοιο τρόπο, καλό είναι οι γονείς να μην προσπαθούν να ωραιοποιήσουν μια κατάσταση με σκοπό να απαλύνουν την ένταση ή το αρνητικό συναίσθημα του εφήβου.
Επίσης, όταν οι γονείς αποφεύγουν στις συζητήσεις με τα παιδιά τους τις ταμπέλες, τις γενικεύσεις, τις δικές τους λύσεις καθώς και να προεξοφλούν όσα θα ακούσουν, τότε οι έφηβοι όχι μόνο μπορούν να επικοινωνήσουν άνετα αλλά εκπαιδεύονται συγχρόνως στον υγιή διάλογο. Τέλος, ο τρόπος που οι γονείς επικοινωνούν και αλληλεπιδρούν μεταξύ τους παίζει πολύ μεγάλο ρόλο στον τρόπο που θα διδαχθεί το παιδί να επικοινωνεί τις σκέψεις και τα συναισθήματά του. Όταν οι γονείς, για παράδειγμα, μιλούν μόνο για πρακτικά θέματα μέσα στο σπίτι και δε μοιράζονται τις ανησυχίες, το άγχος, τη χαρά, τη συγκίνηση, τα σχέδια και τα όνειρα τους για το μέλλον, τότε οι έφηβοι μαθαίνουν από αυτήν τη συμπεριφορά ότι τέτοιου είδους θέματα δε «χωράνε» για συζήτηση εντός της οικογένειας, με αποτέλεσμα ή να γίνονται εσωστρεφείς ή να επιλέγουν το φιλικό τους περιβάλλον για να τα εκφράσουν.
Η επικοινωνία είναι δεξιότητα και με αρκετή εξάσκηση μπορεί να βελτιωθεί. Η πίεση, ο καταναγκασμός, οι περιορισμοί στα θέματα συζήτησης, η επικριτική στάση προς τον συνομιλητή μας και η απουσία ενσυναίσθησης αποθαρρύνουν τους εφήβους από το να μιλήσουν και να ζητήσουν υποστήριξη από την οικογένειά τους. Επομένως, πριν τους κατηγορήσουμε ότι δεν επικοινωνούν μαζί μας, ας αναρωτηθούμε τι μπορεί να τους εμποδίζει και τι μπορεί να σημαίνει η σιωπή τους.